Tại sao Chúa cho phép tục đa thê/một chồng nhiều vợ trong Kinh Thánh?

Chào mừng bạn đến với bài nghiên cứu chuyên sâu về một chủ đề thường gây thắc mắc cho nhiều tín hữu: sự hiện diện của tục đa thê (một chồng nhiều vợ) trong Kinh Thánh. Tại sao một Đức Chúa Trời thánh khiết, Đấng thiết lập hôn nhân một vợ một chồng, lại cho phép điều này trong lịch sử của dân Ngài? Bài viết này sẽ cùng bạn khám phá bối cảnh lịch sử, văn hóa, thần học và đặc biệt là sự mặc khải tiệm tiến của Đức Chúa Trời về kế hoạch nguyên thủy của Ngài cho hôn nhân, dẫn đến sự hoàn thiện trong Chúa Cứu Thế Giê-xu.

I. Kế Hoạch Nguyên Thủy: Một Vợ Một Chồng Trong Vườn Ê-đen

Để hiểu bất cứ điều gì trong Kinh Thánh, chúng ta phải bắt đầu từ sự khởi đầu. Trong Sáng Thế Ký 1:27-28, chúng ta thấy Đức Chúa Trời dựng nên loài người theo hình ảnh Ngài: "Ngài dựng nên loài người giống như hình Ngài... Ngài dựng nên người nam cùng người nữ." Số nhiều ở đây là "người nam" (אִישׁ, *ish*) và "người nữ" (אִשָּׁה, *ishah*) ở dạng số ít, chỉ về một cặp. Điều này được làm rõ tuyệt đối trong Sáng Thế Ký 2:18-24.

Đức Giê-hô-va phán: "Loài người ở một mình thì không tốt; ta sẽ làm nên một kẻ giúp đỡ giống như nó" (câu 18). Từ "giúp đỡ" trong tiếng Hê-bơ-rơ là עֵזֶר (*ezer*), thường được dùng để chỉ về sự giúp đỡ từ chính Đức Chúa Trời (như trong Thi Thiên 121:2), không hàm ý thấp kém. Đức Chúa Trời đã tạo ra mọi loài thú, nhưng A-đam "khhông tìm được một ai giúp đỡ giống như mình" (câu 20). Cuối cùng, Đức Chúa Trời khiến A-đam ngủ, lấy một xương sườn của người mà dựng nên một người nữ và đem đến cho người nam. A-đam reo lên: "Người nầy là xương bởi xương tôi, thịt bởi thịt tôi... Bởi vậy cho nên người nam sẽ lìa cha mẹ mà dính díu cùng vợ mình, và cả hai sẽ trở nên một thịt" (câu 23-24).

Đây chính là khuôn mẫu định chuẩn (normative pattern) của Đức Chúa Trời:

1. Một người nam + Một người nữ (số ít).
2. Sự lìa bỏ (cha mẹ), kết hiệp (với vợ) và trở nên một thịt.
3. Mối quan hệ độc nhất, riêng tư và bền chặt.
Chúa Giê-xu chính Ngài đã xác nhận đây là ý muốn nguyên thủy của Đức Chúa Trời (Ma-thi-ơ 19:4-6; Mác 10:6-9). Vậy, nếu đây là kế hoạch A hoàn hảo, tại sao chúng ta lại thấy kế hoạch B, C, D... trong các trang sách tiếp theo?

II. Sự Xâm Nhập Của Tội Lỗi Và Sự "Cho Phép" Trong Luật Pháp

Sự sa ngã trong Sáng Thế Ký chương 3 đã phá vỡ mọi thứ, bao gồm cả mối quan hệ hôn nhân lý tưởng. Tội lỗi đem đến sự ích kỷ, thống trị, ham muốn và làm biến dạng mọi điều tốt đẹp Đức Chúa Trời đã tạo dựng. Người đầu tiên được ghi lại có nhiều vợ là Lê-méc, một con người bạo tàn và kiêu ngạo (Sáng Thế Ký 4:19-24). Điều này không phải là một ví dụ tích cực, mà là một minh chứng cho sự suy đồi của nhân loại sau sự sa ngã.

Khi chúng ta bước vào thời kỳ các Tổ phụ (Áp-ra-ham, Gia-cốp) và các Vua (Đa-vít, Sa-lô-môn), đa thê trở nên phổ biến. Cần hiểu rõ: Kinh Thánh ghi chép lại một sự kiện không có nghĩa là Kinh Thánh tán thành sự kiện đó. Kinh Thánh ghi lại lịch sử một cách trung thực, với tất cả những sai lầm và thất bại của con người, để chúng ta thấy được hậu quả của tội lỗi và thấy được ân điển của Đức Chúa Trời vận hành xuyên qua những bất toàn ấy.

Tuy nhiên, có một bước ngoặt quan trọng: Luật Pháp Môi-se. Trong luật pháp, Đức Chúa Trời không ra lệnh đa thê, nhưng Ngài thiết lập các quy định để quản lý và giới hạn nó, nhằm bảo vệ những người dễ bị tổn thương nhất (thường là người nữ và con cái) trong một xã hội đã bị tội lỗi làm méo mó. Đây là một nguyên tắc quan trọng trong sự cai trị của Đức Chúa Trời: Ngài gặp gỡ con người tại điểm mà họ đang đứng, trong bối cảnh văn hóa tội lỗi của họ, và dần dần dẫn dắt họ đến một tiêu chuẩn cao hơn.

Ví dụ, trong Phục Truyền Luật Lệ Ký 21:15-17, luật quy định nếu một người có hai vợ và một người được yêu, một người bị ghét, thì quyền trưởng nam (về sản nghiệp) vẫn phải thuộc về con trai của người vợ đầu tiên, không được vì tình cảm mà thay đổi. Luật này nhằm bảo vệ quyền lợi của người vợ và con cái không được yêu thương. Trong Xuất Ê-díp-tô Ký 21:10, nếu một người lấy một nữ tỳ làm vợ kế, thì ông ta không được giảm bớt quyền lợi về "thức ăn, áo xống, và sự ăn ở" của người vợ đầu. Các luật này công nhận thực tế đa thê nhưng hạn chế sự bóc lột và bất công của nó.

Điều này cho thấy, đa thê trong luật pháp là một "sự nhượng bộ vì lòng cứng cỏi" của con người (Ma-thi-ơ 19:8), chứ không phải là ý muốn tốt nhất của Đức Chúa Trời. Giống như luật về ly dị, nó được cho phép như một biện pháp quản lý tội lỗi, chứ không phải là mục đích của sự sáng tạo.

III. Những Hậu Quả Được Ghi Chép: Bài Học Từ Những Gia Đình Đa Thê

Kinh Thánh không hề tô hồng hậu quả của đa thê. Hãy quan sát những câu chuyện nổi tiếng:

• Áp-ra-ham với Sa-ra và A-ga (Sáng Thế Ký 16): Sự thiếu kiên nhẫn chờ lời hứa của Đức Chúa Trời đã dẫn đến việc Áp-ra-ham lấy A-ga, nữ tì của Sa-ra. Hậu quả là sự ghen ghét, xung đột trong gia đình (câu 4-5), sự đau khổ của A-ga (câu 6), và sự xung đột kéo dài giữa dòng dõi của Y-sác và Ích-ma-ên vẫn còn cho đến ngày nay.
• Gia-cốp với Lê-a và Ra-chên (Sáng Thế Ký 29-30): Sự lừa dối dẫn đến một cuộc hôn nhân đa thê đầy ganh đua, ghen tị. Các bà vợ thậm chí dùng cả những nữ tì của mình (Binh-ha và Xinh-ba) để "sinh con thay" (một hình thức đa thê khác). Kết quả là một gia đình với 12 con trai từ 4 người mẹ, đầy rẫy sự chia rẽ, ganh ghét, dẫn đến tội ác anh em bán Giô-sép làm nô lệ (Sáng Thế Ký 37).
• Vua Đa-vít: Nhiều vợ và phi tần (2 Sa-mu-ên 5:13). Hậu quả thảm khốc nhất xảy ra trong chính gia đình ông: con cái tranh giành, loạn luân (A[m]-nôn và Ta-ma - 2 Sa-mu-ên 13), và cuộc nổi loạn đẫm máu của con trai Áp-sa-lôm (2 Sa-mu-ên 15-18). Tiên tri Na-than đã cảnh báo rằng sự rối loạn sẽ đến từ chính trong nhà Đa-vít (2 Sa-mu-ên 12:10-11).
• Vua Sa-lô-môn (1 Các Vua 11:1-8): Đây là ví dụ kinh điển về thảm họa. Ông "có bảy trăm hoàng hậu và ba trăm phi tần" (câu 3). Kinh Thánh nói rõ: "Các bà ấy dụ dỗ lòng người đi theo các thần khác... lòng người chẳng trọn lành với Giê-hô-va Đức Chúa Trời" (câu 4). Đa thê, đặc biệt với những người vợ ngoại bang, đã dẫn Sa-lô-môn – người khôn ngoan nhất – đến chỗ thờ hình tượng và bội nghịch cùng Đức Chúa Trời, kết quả là vương quốc bị chia cắt.

Các ghi chép này không nhằm biện minh cho đa thê, mà trái lại, chúng minh họa sống động sự phá vỡ sự hiệp một mà Đức Chúa Trời đã định, dẫn đến xung đột, bất an và suy đồi thuộc linh.

IV. Sự Phục Hồi Tiêu Chuẩn Nguyên Thủy: Quan Điểm Của Tân Ước

Tân Ước, dưới ánh sáng của sự giảng dạy và chức vụ của Chúa Giê-xu Christ, đã khôi phục lại và làm sáng tỏ hoàn toàn ý muốn của Đức Chúa Trời về hôn nhân.

1. Sự Dạy Dỗ Của Chúa Giê-xu: Khi người Pha-ri-si hỏi Ngài về việc ly dị, Chúa Giê-xu đã đưa họ trở về với Sáng Thế Ký: "Vì có lời chép rằng: Ngươi sẽ lìa cha mẹ mà dính díu với vợ mình, và hai người sẽ cùng nên một thịt... Ấy vậy, vợ chồng không phải là hai nữa, nhưng một thịt mà thôi. Vậy, loài người không nên phân rẽ những kẻ mà Đức Chúa Trời đã phối hiệp" (Ma-thi-ơ 19:5-6). Khi họ hỏi "Vậy, sao Môi-se truyền cho... được để vợ?", Chúa Giê-xu đáp: "Vì cớ lòng các ngươi cứng cỏi, nên Môi-se cho phép để vợ, chớ từ ban đầu thì không có như vậy" (câu 8). Nguyên tắc này áp dụng trực tiếp cho vấn đề đa thê: Đó là một sự nhượng bộ trong Cựu Ước vì lòng người cứng cỏi, chứ không phải là ý định nguyên thủy. Ý định nguyên thủy là một người nam + một người nữ = một thịt, trọn đời.

2. Tiêu Chuẩn Cho Các Chấp Sự và Giám Mục: Trong các thư tín, sứ đồ Phao-lô thiết lập tiêu chuẩn rõ ràng cho những người lãnh đạo Hội Thánh: "Người giám mục... phải là người chồng của chỉ một đời vợ" (1 Ti-mô-thê 3:2; xem thêm Tít 1:6). Cụm từ Hy Lạp μιᾶς γυναικὸς ἄνδρα (*mias gunaikos andra*) được hiểu là "người chồng của một người vợ", hàm ý về sự chung thủy trong hôn nhân một vợ một chồng. Điều này không chỉ áp dụng cho lãnh đạo, mà còn phản ánh tiêu chuẩn của Đức Chúa Trời cho mọi tín đồ trong thời đại Tân Ước. Nó đánh dấu sự trở lại với mẫu hình Ê-đen.

3. Phép Loại Suy Về Đấng Christ Và Hội Thánh: Sự dạy dột thâm sâu nhất về hôn nhân trong Tân Ước được tìm thấy trong Ê-phê-sô 5:22-33. Phao-lô so sánh mối quan hệ vợ chồng với mối quan hệ giữa Đấng Christ và Hội Thánh. "Người làm chồng, hãy yêu vợ mình, như Đấng Christ đã yêu Hội thánh..." (câu 25). Đấng Christ chỉ có một Hội Thánh (thân thể của Ngài). Hình ảnh này không thể tương thích với chế độ đa thê. Nó tôn cao hôn nhân một vợ một chồng lên thành một sự mầu nhiệm (μυστήριον, *mysterion*) phản ánh tình yêu thánh khiết, độc nhất và hi sinh của Đấng Christ dành cho dân Ngài.

V. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc Ngày Nay

Từ nghiên cứu trên, chúng ta rút ra những bài học quý báu cho đức tin và đời sống:

1. Phân Biệt Giữa "Mô Tả" và "Quy Định": Chúng ta phải cẩn thận khi đọc Kinh Thánh. Không phải mọi điều Kinh Thánh ghi lại (mô tả) đều là điều Kinh Thánh truyền dạy hoặc tán thành (quy định). Các câu chuyện về đa thê phần lớn là mô tả lịch sử cùng với hậu quả của nó, chứ không phải là khuôn mẫu để noi theo.
2. Hiểu Sự Mặc Khải Tiệm Tiến: Đức Chúa Trời mặc khải chính mình và ý muốn Ngài qua dòng lịch sử. Ngài kiên nhẫn dẫn dắt một nhân loại sa ngã từ chỗ xa cách, cứng lòng trở về với tiêu chuẩn thánh khiết nguyên thủy của Ngài. Sự dạy dỗ của Chúa Giê-xu trong Tân Ước là sự mặc khải trọn vẹn và cuối cùng về ý muốn của Đức Chúa Trời cho hôn nhân.
3. Giữ Vững Tiêu Chuẩn Của Đấng Christ: Là Cơ đốc nhân trong thời đại Tân Ước, chúng ta được kêu gọi sống theo tiêu chuẩn cao nhất: hôn nhân một vợ một chồng, trọn đời, trung tín. Đây không chỉ là một luật lệ, mà là một đặc ân để phản chiếu tình yêu của Đấng Christ.
4. Nhìn Vào Gương Xấu Để Tránh: Những câu chuyện đau lòng về gia đình đa thê trong Kinh Thánh là lời cảnh báo mạnh mẽ về sự hủy hoại của tội lỗi đối với các mối quan hệ thân thiết nhất. Chúng dạy chúng ta quý trọng sự hiệp nhất, trung tín và giao ước trong hôn nhân.
5. Áp Dụng Nguyên Tắc "Một Thịt": Nguyên tắc này kêu gọi sự hiệp nhất toàn diện – thuộc linh, tình cảm, trí tuệ và thể xác – giữa vợ chồng. Nó đòi hỏi sự từ bỏ ích kỷ, sự hi sinh và sự đầu tư trọn vẹn cho một mối quan hệ duy nhất.

Kết Luận

Vậy, tại sao Chúa cho phép tục đa thê trong Kinh Thánh? Câu trả lời nằm trong sự phân biệt giữa ý muốn nguyên thủy lý tưởng của Đức Chúa Trời và sự nhượng bộ trong luật pháp của Ngài để quản lý một xã hội tội lỗi. Đa thê xuất hiện như một hệ quả của sự sa ngã, được luật pháp Cựu Ước quy định một cách hạn chế để giảm thiểu tác hại, và luôn được trình bày cùng với những hậu quả tai hại của nó. Cuối cùng, trong Chúa Cứu Thế Giê-xu, ý muốn trọn vẹn và tốt đẹp của Đức Chúa Trời được phục hồi: một giao ước hôn nhân một vợ một chồng, thánh khiết, trọn đời, trở nên một hình bóng sống động về tình yêu vĩ đại giữa Đấng Christ và Hội Thánh.

Là con cái của Đức Chúa Trời trong thời đại ân điển này, chúng ta được kêu gọi sống theo tiêu chuẩn cao quý đó – không bằng sức riêng, nhưng bằng ân điển và quyền năng của Đức Thánh Linh – để trong mọi sự, Đấng Christ được tôn cao qua đời sống và gia đình của chúng ta.