Vượt Qua Cảm Giác Bị Từ Chối
Trong hành trình đức tin và cuộc sống, cảm giác bị từ chối là một trong những nỗi đau tâm lý sâu sắc nhất. Nó có thể đến từ sự tan vỡ trong các mối quan hệ, thất bại trong công việc, sự cô lập trong cộng đồng, hay thậm chí từ chính gia đình. Cảm giác này thường đi kèm với sự nghi ngờ về giá trị bản thân, nỗi cô đơn thăm thẳm, và những câu hỏi xoáy sâu về ý nghĩa cuộc sống. Tuy nhiên, với tư cách là Cơ Đốc nhân, chúng ta có một nền tảng vững chắc để đối diện và chữa lành từ những vết thương này – đó là Lời Chân Lý của Đức Chúa Trời và mối liên hệ với Đấng đã từng bị khước từ một cách thậm tệ nhất: Chúa Cứu Thế Giê-xu.
Để hiểu sâu về sự từ chối, chúng ta phải quay về nguồn gốc đầu tiên được ghi lại trong Kinh Thánh. Sự từ chối bắt nguồn từ chính tội lỗi, khi A-đam và Ê-va từ chối vâng lời Đức Chúa Trời, và hậu quả là họ bị từ chối khỏi sự hiện diện trọn vẹn của Ngài trong vườn Ê-đen (Sáng Thế Ký 3:23-24). Hành động này đã phá vỡ mối tương giao nguyên thủy và đem sự xa cách, khước từ vào thế gian. Từ đó, lịch sử loài người là một chuỗi những câu chuyện về sự từ chối.
Trong tiếng Hê-bơ-rơ, khái niệm từ chối thường được diễn đạt bằng từ "ma'as" (מאס), mang nghĩa khinh dể, cự tuyệt, loại bỏ. Ví dụ, trong I Sa-mu-ên 8:7, Đức Giê-hô-va phán với Sa-mu-ên về dân Y-sơ-ra-ên muốn có vua: "Ấy chẳng phải ngươi chúng nó từ chối, bèn là từ chối ta, hầu cho ta không cai trị chúng nó". Ở đây, chúng ta thấy sự từ chối con người thực chất là sự từ chối chính Đức Chúa Trời.
Trong Tân Ước, từ Hy Lạp thường dùng là "apodokimazō" (ἀποδοκιμάζω), có nghĩa là loại bỏ sau khi xem xét, không chấp nhận. Chúa Giê-xu đã dùng từ này khi nói tiên tri về chính mình: "Hòn đá bị người xây nhà loại ra, đã trở nên đá góc nhà" (Mác 12:10, trích từ Thi Thiên 118:22). Sự từ chối của loài người đã được Đức Chúa Trời dùng để trở thành nền tảng cho sự cứu rỗi. Đây là nghịch lý tuyệt vời của phúc âm.
Không ai thấu hiểu nỗi đau bị từ chối hơn Chúa Giê-xu Christ. Sứ đồ Giăng đã ghi lại một câu kinh điển: "Ngài đã đến trong xứ mình, mà dân mình chẳng hề nhận lấy" (Giăng 1:11). Sự từ chối này xảy ra trên nhiều cấp độ:
1. Sự từ chối từ gia đình và quê hương: Khi Chúa Giê-xu bắt đầu chức vụ, chính những người thân cận nhất đã nghi ngờ Ngài. "Khi đến ngày Sa-bát, Ngài bắt đầu giảng dạy trong nhà hội... Song Ngài phán cùng họ rằng: ...chẳng có một đấng tiên tri nào là được trọng đãi trong quê hương mình" (Mác 6:2-4). Thậm chí, "khi các anh em Ngài nghe tin, liền đi xuống đặng bắt Ngài; vì họ nói rằng Ngài đã mất trí" (Mác 3:21, 31).
2. Sự từ chối từ các nhà lãnh đạo tôn giáo: Những người lẽ ra phải nhận biết Ngài lại là những kẻ chống đối quyết liệt nhất. Họ tìm mưu kế để bắt và giết Ngài (Ma-thi-ơ 12:14).
3. Sự từ chối từ chính môn đồ: Giu-đa Ích-ca-ri-ốt phản Ngài, Phi-e-rơ chối Ngài ba lần, và tất cả môn đồ đều bỏ Ngài mà chạy trốn khi Ngài bị bắt (Ma-thi-ơ 26:56, 69-75).
4. Sự từ chối từ đám đông: Cùng một đám đông từng reo hò "Hô-sa-na!" đã hét lên "Đóng đinh nó trên cây thập tự!" chỉ vài ngày sau (Ma-thi-ơ 21:9; 27:22-23).
5. Sự từ chối tột cùng trên thập tự giá: Trong giây phút đau đớn nhất, Ngài thậm chí cảm nhận sự từ bỏ từ chính Cha Thiên Thượng: "Ê-li, Ê-li, lam-ma-sa-bách-ta-ni? ... Đức Chúa Trời tôi ơi, Đức Chúa Trời tôi ơi, sao Ngài lìa bỏ tôi?" (Ma-thi-ơ 27:46). Từ Hy Lạp "egkataleipō" (ἐγκαταλείπω) ở đây mang nghĩa bỏ rơi hoàn toàn, để mặc cho số phận.
Chính vì Ngài đã trải qua mọi cung bậc của sự khước từ, nên Ngài có thể cảm thông với chúng ta cách trọn vẹn. Hê-bơ-rơ 4:15 khẳng định: "Vì chúng ta không có thầy tế lễ thượng phẩm không có thể cảm thương sự yếu đuối chúng ta, bèn có một thầy tế lễ bị thử thách trong mọi việc cũng như chúng ta, song chẳng phạm tội". Sự cảm thông của Ngài không phải là lý thuyết, mà xuất phát từ kinh nghiệm thực tế.
Kinh Thánh ghi lại nhiều tấm gương về những người bị từ chối nhưng đã tìm thấy sự xác quyết nơi Đức Chúa Trời.
Giô-sép: Bị các anh ruột ganh ghét, bán làm nô lệ, bị vu oan và bỏ tù (Sáng Thế Ký 37, 39). Tuy nhiên, câu Kinh Thánh then chốt là: "Đức Giê-hô-va phù hộ Giô-sép" (Sáng Thế Ký 39:2, 21). Sự hiện diện và ân điển của Đức Chúa Trời trong đời sống Giô-sép đã biến sự từ chối của loài người thành cơ hội để Đức Chúa Trời bày tỏ quyền năng và kế hoạch của Ngài. Cuối cùng, Giô-sép tuyên bố: "Các ngươi toan hại tôi, nhưng Đức Chúa Trời lại toan làm điều ích cho tôi" (Sáng Thế Ký 50:20).
Đa-vít: Ông bị vua Sau-lơ ghen tức, săn đuổi, bị coi là kẻ thù của vương quốc dù mình vô tội. Trong những tháng ngày chạy trốn trong đồng vắng, tấm lòng của Đa-vít được bày tỏ qua các Thi Thiên. Ông không giấu diếm nỗi đau: "Bạn hữu lân cận tôi đứng xa, Bà con tôi lánh cách" (Thi Thiên 38:11). Nhưng ông luôn quay về với Đức Chúa Trời: "Hãy trao gánh nặng ngươi cho Đức Giê-hô-va, Ngài sẽ nâng đỡ ngươi" (Thi Thiên 55:22). Sự từ chối đã trở thành môi trường để Đa-vít học biết Đức Chúa Trời là Đấng Che Chở, Pháo Đài và Sự Cứu Rỗi của ông.
Phao-lô: Sứ đồ đã liệt kê những khổ nạn mình chịu, trong đó có sự từ chối: "...bị đòn vọt quá chừng, mang lần trong ngục thất... Chịu mệt nhọc, khó nhọc... bởi người Giu-đa năm lần bị đánh roi, mỗi lần thiếu một roi đầy đủ bốn chục; ba lần bị đánh đòn; một lần bị ném đá..." (II Cô-rinh-tô 11:23-25). Nhưng ông đã học được bí quyết: "Tôi làm được mọi sự nhờ Đấng ban thêm sức cho tôi" (Phi-líp 4:13). Đối với Phao-lô, sự chấp nhận của Đức Chúa Trời quan trọng hơn sự chấp nhận của loài người.
Dựa trên nền tảng Kinh Thánh, chúng ta có thể áp dụng những bước cụ thể sau:
1. Thành Thật Trình Dâng Nỗi Đau Lên Cho Chúa: Đừng kìm nén hay giả vờ mạnh mẽ. Hãy noi gương Chúa Giê-xu và Đa-vít, trình bày nỗi lòng với Cha Thiên Thượng. Thi Thiên 62:8 dạy: "Hỡi dân sự, hãy luôn luôn nhờ cậy nơi Ngài; hãy đổ lòng mình ra trước mặt Ngài". Động từ "đổ ra" (tiếng Hê-bơ-rơ: shāphak, שׁפך) diễn tả sự tuôn trào, không giữ lại. Hãy cầu nguyện cách chân thật.
2. Xác Định Lại Giá Trị Bản Thân Trong Đấng Christ: Sự từ chối thường gây ra tiếng nói dối rằng "bạn vô giá trị". Hãy thay thế tiếng nói đó bằng Lời Chân Lý của Đức Chúa Trời:
- Bạn được chấp nhận: "Ngài đã chọn chúng ta trong Ngài trước khi sáng thế... bởi tình yêu thương của Ngài, đã định trước cho chúng ta được trở nên con nuôi của Ngài bởi Đức Chúa Giê-xu Christ" (Ê-phê-sô 1:4-5).
- Bạn có giá trị vô cùng: "Há ta chẳng từng phán dặn ngươi rằng: Khá mạnh dạn và can đảm! Chớ run sợ, chớ kinh khủng; vì Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi vẫn ở cùng ngươi trong mọi nơi ngươi đi" (Giô-suê 1:9).
- Bạn được yêu thương vô điều kiện: "Nhưng Đức Chúa Trời tỏ lòng yêu thương Ngài đối với chúng ta, khi chúng ta còn là người có tội, thì Đấng Christ vì chúng ta chịu chết" (Rô-ma 5:8).
3. Tha Thứ Cho Người Đã Từ Chối Bạn: Đây là bước then chốt nhưng khó khăn. Sự oán giữ chỉ trói buộc chính chúng ta. Chúa Giê-xu dạy: "Hãy tha thứ nhau, như Cha các ngươi ở trên trời đã tha thứ cho các ngươi" (Mác 11:25). Từ Hy Lạp "aphiēmi" (ἀφίημι) có nghĩa là thả ra, buông bỏ, từ bỏ quyền đòi lại. Tha thứ không có nghĩa là xem việc tổn thương là đúng, hay phải tin tưởng lại ngay lập tức, mà là buông bỏ quyền trả thù và phó thác sự công bình cho Đức Chúa Trời (Rô-ma 12:19).
4. Tìm Kiếm Sự Hiệp Một Trong Thân Thể Đấng Christ: Đừng để sự từ chối khiến bạn cô lập chính mình. Hê-bơ-rơ 10:24-25 khích lệ: "Khá coi chừng... chớ bỏ sự nhóm lại... như mấy kẻ quen làm... nhưng phải khuyên lẫn nhau". Hãy tìm đến một Hội Thánh lành mạnh, nơi có những mối quan hệ chân thật, yêu thương và gây dựng. Tìm một người bạn đức tin trưởng thành, một người môn đệ hóa, hay một mục sư để chia sẻ và nhận sự nâng đỡ thuộc linh.
5. Nhìn Thấy Kế Hoạch Chủ Quan Của Đức Chúa Trời: Đức Chúa Trời có thể dùng ngay cả sự từ chối để hoàn thành mục đích tốt lành của Ngài trong đời sống bạn. Như Giô-sép, hãy tin rằng Đức Chúa Trời đang hành động ngay trong hoàn cảnh khó khăn. Rô-ma 8:28 là lời hứa quý báu: "Vả, chúng ta biết rằng mọi sự hiệp lại làm ích cho kẻ yêu mến Đức Chúa Trời, tức là cho kẻ được gọi theo ý muốn Ngài đã định".
6. Chuyển Tập Trung Từ Bản Thân Sang Phục Vụ: Một phương thuốc hữu hiệu cho nỗi đau là ra khỏi chính mình. Phi-líp 2:4 khuyên: "Chớ mỗi người chỉ tìm tư ích mình, nhưng phải tìm tư ích kẻ khác nữa". Hãy tìm cách phục vụ, an ủi người khác bằng sự an ủi bạn đã nhận từ Chúa (II Cô-rinh-tô 1:4). Khi bạn trở nên ống dẫn của tình yêu và ân điển Chúa, chính bạn sẽ được chữa lành.
Cần phải cẩn trọng vì ma quỷ, kẻ cáo trách (Khải Huyền 12:10), thường lợi dụng những lúc chúng ta bị tổn thương bởi sự từ chối để gieo vào lòng những lời dối trá:
- "Đức Chúa Trời cũng đã từ bỏ bạn." (Sự thật: Ngài hứa "Ta sẽ chẳng lìa ngươi, chẳng bỏ ngươi đâu." - Hê-bơ-rơ 13:5)
- "Bạn không xứng đáng." (Sự thật: Trong Đấng Christ, bạn được xưng công bình - Rô-ma 5:1)
- "Bạn sẽ luôn cô đơn." (Sự thật: Chúa hứa ở cùng chúng ta mọi ngày - Ma-thi-ơ 28:20)
Kết Luận: An Nghỉ Trong Sự Chấp Nhận Tuyệt Đối Của Cha Thiên Thượng
Cuối cùng, chìa khóa để vượt qua cảm giác bị từ chối không nằm ở nỗ lực tự vực dậy của con người, mà nằm ở việc an nghỉ trong sự chấp nhận trọn vẹn và vĩnh cửu của Đức Chúa Trời. Khi bạn tin nhận Chúa Giê-xu Christ, bạn được nhận vào trong gia đình của Đức Chúa Trời. Bạn không còn là kẻ bị ruồng bỏ, mà trở nên con cái của Đấng Tạo Hóa (Giăng 1:12). Sự chấp nhận của Ngài không dựa trên thành tích, ngoại hình, hay sự hoàn hảo của bạn, mà dựa trên công lao trọn vẹn của Con Ngài trên thập tự giá.
Hãy để lòng bạn được an ủi bởi lời của sứ đồ Phi-e-rơ, người từng chối Chúa nhưng đã được tha thứ và phục hồi: "Ngài bị người ta khinh dể và chán bỏ, từng trải sự buồn bực, biết sự đau ốm, bị khinh như kẻ mà người ta che mặt chẳng thèm xem; chúng ta cũng chẳng coi Ngài ra gì. Thật Ngài đã mang sự đau ốm của chúng ta, đã gánh sự buồn bực của chúng ta..." (Ê-sai 53:3-4, được Phi-e-rơ trích dẫn trong I Phi-e-rơ 2:24).
Bạn không cô đơn trong nỗi đau này. Chúa Giê-xu đã đi trước bạn. Ngài không chỉ cảm thông, mà còn ban cho bạn quyền năng của Thánh Linh Ngài để chữa lành, để tha thứ, và để bước đi trong tự do mới. Hãy hướng mắt lên Ngài, Đấng đã chịu khước từ để bạn không bao giờ bị Đức Chúa Trời từ bỏ. Trong Ngài, bạn tìm thấy căn tính vững chắc, tình yêu vô điều kiện, và hy vọng trọn vẹn cho mọi ngày mai.