Sự Cân Bằng Giữa “Lìa Cha Mẹ” Để “Gắn Bó” Và Lòng Hiếu Kính
Trong hành trình đức tin và cuộc sống, một trong những sự điều chỉnh tế nhị nhưng quan trọng nhất mà người tín hữu phải thực hiện chính là bước vào hôn nhân. Mạng lệnh Kinh Thánh trong Sáng-thế Ký 2:24 đưa ra một nguyên tắc nền tảng: “Bởi vậy cho nên người nam sẽ lìa cha mẹ mà dính díu với vợ mình, và cả hai sẽ trở nên một thịt.” (Bản Truyền Thống, 1925). Tuy nhiên, điều răn thứ năm trong Mười Điều Răn lại phán dạy: “Hãy hiếu kính cha mẹ ngươi” (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:12). Làm thế nào để vâng theo mạng lệnh “lìa” và “gắn bó” một cách trọn vẹn, đồng thời vẫn duy trì lòng hiếu kính đối với cha mẹ? Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào phân tích ngôn ngữ gốc, bối cảnh thần học, và những ứng dụng thực tiễn cho đời sống Cơ Đốc nhằm tìm kiếm sự cân bằng theo ý muốn Đức Chúa Trời.
Cụm từ then chốt trong câu Kinh Thánh này xuất phát từ tiếng Hê-bơ-rơ:
- “Lìa” (עָזַב - *azab*): Từ này không mang nghĩa tiêu cực là “từ bỏ, ruồng bỏ, cắt đứt quan hệ”. Trái lại, trong bối cảnh giao ước, nó hàm ý một sự thay đổi trong trung tâm của các mối liên hệ và trách nhiệm chính. Người nam rời khỏi vị trí là trung tâm trong gia đình gốc để thiết lập một đơn vị gia đình mới, độc lập. Sự “lìa” này trước hết là về mặt tâm lý, tình cảm, và thuộc linh, sau đó mới đến các phương diện vật lý và địa lý. Chúa Giê-xu cũng trích dẫn nguyên tắc này khi dạy về tính bền vững của hôn nhân (Ma-thi-ơ 19:5).
- “Dính díu”/“Gắn bó”Phục-truyền 10:20) hay Ru-tơ gắn bó với Na-ô-mi (Ru-tơ 1:14). Trong hôn nhân, đây là sự kết hợp toàn diện—thể xác, tâm hồn, tình cảm, và mục đích—tạo nên “một thịt”.
Sứ đồ Phao-lô nhắc lại nguyên tắc này trong Ê-phê-sô 5:31 và đặt nó trong bối cảnh lớn hơn: mối tương quan giữa Đấng Christ và Hội Thánh. Điều này nâng hôn nhân lên một tầm mức thuộc linh sâu sắc. Sự “lìa” và “gắn bó” không chỉ là một sự sắp xếp xã hội, mà là một hình bóng của sự hiệp một thuộc linh.
Điều răn “Hãy hiếu kính cha mẹ ngươi” là điều răn đầu tiên trong phần liên quan đến mối quan hệ giữa con người với nhau, và là điều răn duy nhất đi kèm một lời hứa cụ thể: “hầu cho ngươi được sống lâu trên đất mà Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi ban cho.” (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:12).
Từ “hiếu kính” (כַּבֵּד - *kabed*) trong tiếng Hê-bơ-rơ nghĩa là “làm cho nặng, làm cho vinh quang, tôn trọng”. Đây không phải là một cảm xúc nhất thời, mà là một thái độ và hành động có chủ ý, được biểu hiện qua lời nói, hành vi, và sự chăm sóc. Chúa Giê-xu đã quở trách những người Pha-ri-si vì dùng truyền thống để vô hiệu hóa mạng lệnh hiếu kính này (Ma-thi-ơ 15:3-6). Ngài nhấn mạnh bổn phận hỗ trợ vật chất cho cha mẹ là một phần của sự tôn kính.
Cần phân biệt rõ: Hiếu kính không đồng nghĩa với vâng phục vô điều kiện ở mọi lứa tuổi. Trong thời thơ ấu, sự vâng lời là tuyệt đối (Ê-phê-sô 6:1). Nhưng khi trưởng thành và lập gia đình, sự “vâng lời” chuyển thành sự “tôn kính, quý trọng, và lắng nghe sự khuyên bảo”. Trọng tâm của quyền quyết định cuối cùng giờ đây thuộc về đơn vị “một thịt” mới.
Sự căng thẳng thường nảy sinh khi ranh giới giữa “lìa” và “hiếu kính” không rõ ràng. Dưới đây là một số thách thức phổ biến và nguyên tắc Kinh Thánh để giải quyết:
1. Sự Trung Thành Bị Chia Cắt:
Khi kết hôn, một mối liên minh mới được hình thành. Vấn đề xảy ra khi một người vẫn còn xem mình thuộc về gia đình gốc hơn là gia đình mới. Chúa Giê-xu dạy: “Chẳng ai có thể hầu việc hai chủ...” (Ma-thi-ơ 6:24). Nguyên tắc này áp dụng cho lòng trung thành: không thể đồng thời đặt cha mẹ lên làm ưu tiên tối cao và xem người phối ngẫu là “một thịt” được. Sự ưu tiên phải thay đổi.
2. Vai Trò Tư Vấn Của Cha Mẹ vs Quyền Quyết Định Của Vợ Chồng:
Sự khôn ngoan Kinh Thánh khuyến khích tìm kiếm nhiều lời khuyên (Châm-ngôn 11:14). Cha mẹ là nguồn khuyên bảo quý giá. Tuy nhiên, câu cuối cùng trong Châm-ngôn 21:1 nhắc nhở: “Có nhiều mưu định trong lòng người; song ý chỉ của Đức Giê-hô-va sẽ được thành tựu.” Vợ chồng, với tư cách là một đơn vị mới, phải cùng nhau cầu nguyện, tìm kiếm ý Chúa, và đưa ra quyết định cuối cùng. Hiếu kính là lắng nghe, cân nhắc với lòng biết ơn, nhưng không nhất thiết phải tuân theo nếu điều đó trái với sự dẫn dắt của Chúa cho gia đình nhỏ của mình.
3. Chăm Sóc Cha Mẹ Già:
Đây là một phần quan trọng của sự hiếu kính. Chúa Giê-xu đã lên án thái độ bỏ bê cha mẹ dưới chiêu bài “của dâng cho Đức Chúa Trời” (Mác 7:9-13). Tuy nhiên, sự chăm sóc này phải được thực hiện trong khả năng và với sự đồng lòng của đôi vợ chồng. Nó không được trở thành gánh nặng làm tan nát hạnh phúc gia đình mới. Sự khôn ngoan và phân bổ tài chính, thời gian cần được thảo luận kỹ lưỡng giữa vợ chồng.
A. Trong Giai Đoạn Chuẩn Bị Hôn Nhân:
- Thiết Lập Ranh Giới Lành Mạnh: Ngay từ khi đính hôn, cặp đôi cần bắt đầu quá trình “lìa” về mặt tình cảm. Điều này có nghĩa là không để cha mẹ quyết định thay về ngày cưới, chỗ ở, tài chính… mà cùng nhau thảo luận và quyết định.
- Giao Tiếp Rõ Ràng Với Cha Mẹ: Hãy nói chuyện với cha mẹ bằng thái độ tôn kính về kế hoạch tương lai, bày tỏ lòng biết ơn, nhưng cũng nói rõ về sự độc lập trong các quyết định của hai người. Sử dụng ngôn từ “con và [tên vợ/chồng sắp cưới] chúng con đã quyết định…” thay vì “con muốn…”.
B. Trong Cuộc Sống Hôn Nhân:
- Ưu Tiên Người Phối Ngẫu: Thể hiện qua hành động cụ thể: dành thời gian chất lượng cho nhau trước, thảo luận với nhau trước khi đưa ra lời hứa với gia đình ngoài, và luôn hỗ trợ, bảo vệ nhau trước mặt cha mẹ. “Chồng phải yêu vợ như chính thân mình...” (Ê-phê-sô 5:28) và vợ phải tôn trọng chồng (Ê-phê-sô 5:33) chính là nền tảng cho sự ưu tiên này.
- Hiếu Kính Thực Tế: Duy trì liên lạc thường xuyên, thăm hỏi, tặng quà, kỷ niệm những ngày quan trọng. Khi cha mẹ cần sự giúp đỡ (sức khỏe, tài chính), hãy cùng nhau lập kế hoạch hỗ trợ trong khả năng, với tinh thần vui lòng.
- Xử Lý Xung Đột: Khi có mâu thuẫn giữa cha mẹ và vợ/chồng, nguyên tắc là “lìa để gắn bó”. Người chồng/phụ nữ không được đứng về phía cha mẹ chống lại người phối ngẫu của mình. Hãy lắng nghe, nhưng cuối cùng, hai vợ chồng phải đoàn kết trong một quyết định chung. Sau đó, cùng nhau trình bày lại với cha mẹ một cách tôn kính.
- Làm Gương Cho Con Cái: Cách bạn đối xử với cha mẹ mình chính là bài học sống động cho con cái bạn về sự hiếu kính. Đồng thời, cách bạn ưu tiên cho người phối ngẫu sẽ dạy chúng về sự thánh khiết của giao ước hôn nhân.
Sự cân bằng giữa “lìa cha mẹ” để “gắn bó” với người phối ngẫu và duy trì lòng hiếu kính không phải là một công thức toán học cứng nhắc, mà là một nghệ thuật thuộc linh được nuôi dưỡng bởi ân điển, sự khôn ngoan từ trên, và tình yêu thương.
Hãy nhớ rằng, cả hai mạng lệnh này đều đến từ Đức Chúa Trời, Đấng thiết lập gia đình. Ngài không tự mâu thuẫn với chính mình. Khi chúng ta tìm kiếm Ngài đầu tiên, đặt nền tảng đời sống mình trên Lời Ngài và cầu xin sự khôn ngoan (Gia-cơ 1:5), Ngài sẽ hướng dẫn chúng ta trong từng tình huống cụ thể.
Cuối cùng, hình mẫu tuyệt vời nhất chính là Chúa Giê-xu Christ. Trên thập tự giá, Ngài đã “lìa” mối quan hệ trọn vẹn với Cha Thiên Thượng để cứu chuộc chúng ta—Hội Thánh—và kết hợp chúng ta với Ngài thành một thân (Ê-phê-sô 5:32). Đồng thời, Ngài cũng thể hiện lòng hiếu kính trọn vẹn khi phó linh hồn mình trong tay Cha (Lu-ca 23:46) và giao phó mẹ mình cho môn đồ yêu dấu chăm sóc (Giăng 19:26-27). Trong Ngài, chúng ta tìm thấy sức mạnh và ân điển để sống theo ý muốn trọn vẹn của Đức Chúa Trời trong gia đình mình.