Chúa Giê-su muốn nói gì khi bảo 'con lạc đà chui qua lỗ kim còn dễ hơn người giàu vào Nước Thiên Đàng'?

Lời tuyên bố gây sốc của Chúa Giê-su trong Ma-thi-ơ 19:24 ("Lại ta nói cùng các ngươi, lạc đà chui qua lỗ kim còn dễ hơn một người giàu vào nước Đức Chúa Trời.") là một trong những câu Kinh Thánh thách thức và bị hiểu lầm nhiều nhất. Để thấu hiểu ý nghĩa thần học sâu sắc đằng sau hình ảnh tương phản đầy kịch tính này, chúng ta phải đi sâu vào bối cảnh đối thoại, văn hóa thời đó, và các từ ngữ gốc Hy Lạp, từ đó rút ra những nguyên tắc ứng dụng thiết thực cho đời sống đức tin hôm nay.

Câu nói này không đơn độc mà nằm trong một cuộc đối thoại đầy kịch tính. Một người thanh niên giàu có, có địa vị (được Lu-ca mô tả là "người làm đầu") đến hỏi Chúa Giê-su: "Thưa Thầy, tôi phải làm việc lành gì để được sự sống đời đời?" (câu 16). Câu hỏi này tiết lộ một tâm lý tôn giáo phổ biến: tìm kiếm sự công bình và sự sống đời đời qua việc làm (ergon trong tiếng Hy Lạp).

Chúa Giê-su đầu tiên hướng anh ta về các điều răn, những tiêu chuẩn đạo đức bên ngoài (câu 18-19). Người thanh niên tự tin đáp: "Tôi đã giữ các điều đó từ thuở nhỏ; còn thiếu điều gì nữa chăng?" (câu 20). Câu trả lời này cho thấy anh ta đang đứng trên nền tảng của sự tự công bình. Anh ta tin mình có thể "làm" đủ để đạt được ơn phước.

Lúc này, Chúa Giê-su mới đưa ra lời kêu gọi triệt để, chạm đến trung tâm vấn đề: "Nếu ngươi muốn được trọn vẹn, hãy đi bán hết gia tài mình mà phân phát cho kẻ nghèo nàn, thì ngươi sẽ có của quí ở trên trời; rồi hãy đến mà theo ta." (câu 21). Điều Chúa đòi hỏi không phải là sự từ bỏ của cải như một cứu cánh, mà là một cuộc kiểm nghiệm lòng trung tín tối thượng. "Theo Ta" phải là ưu tiên tuyệt đối, vượt trên mọi bảo đảm an ninh và danh vọng mà của cải mang lại.

Phản ứng của người thanh niên: "Người ấy nghe xong lời đó, thì đi ra, buồn rầu lắm; vì chàng có nhiều của cải lắm." (câu 22). Từ "buồn rầu" (lypeō) diễn tả một nỗi đau thực sự, một sự giằng xé nội tâm. Anh ta đã giữ luật, nhưng không sẵn lòng vâng lời. Của cải đã trở thành chủ chứ không còn là tôi tớ. Chính trong bối cảnh này, Chúa Giê-su đưa ra nhận xét về sự nguy hiểm của sự giàu có, dẫn đến câu nói về lạc đà và lỗ kim.

Có hai cách giải thích chính về "lỗ kim" (trēmatos rhaphidos trong tiếng Hy Lạp, nghĩa đen là "lỗ của cây kim").

1. Cách giải thích theo thành ngữ dân gian: Một số học giả cho rằng ở Giê-ru-sa-lem có một cổng thành nhỏ gọi là "Lỗ Kim", mà sau khi cổng chính đóng vào ban đêm, các lữ khách muốn vào thành phải cố gắng chui qua cổng nhỏ này, và lạc đà phải dỡ hết hàng hóa, cố gắng lết qua một cách khó nhọc. Tuy nhiên, không có bằng chứng lịch sử hay khảo cổ nào đáng tin cậy về sự tồn tại của một cổng thành như vậy vào thế kỷ thứ nhất. Cách giải thích này có vẻ là một nỗ lực hậu thuẫn để làm giảm bớt tính gay gắt của lời Chúa.

2. Cách giải thích theo nghĩa biểu tượng và cường điệu (hyperbole): Đây là cách giải thích được đa số các nhà chú giải Tin Lành chấp nhận. Chúa Giê-su đang sử dụng một hình ảnh cường điệu không thể xảy ra để nhấn mạnh sự bất khả thi về mặt con người. Một con lạc đà (động vật lớn nhất thường thấy ở Palestine) không thể nào chui qua lỗ của một cây kim khâu (vật nhỏ nhất). Sự tương phản là tột đỉnh. Điều Chúa muốn nói là: Việc một người cậy nương, tin cậy vào sự giàu có của mình để tự đưa mình vào Nước Thiên Đàng là điều hoàn toàn không thể, giống như việc con lạc đà chui qua lỗ kim vậy. Nó vượt quá khả năng tự nhiên.

Phản ứng của các môn đồ xác nhận cách hiểu này: "Môn đồ nghe lời ấy, thì lấy làm lạ lùng lắm mà nói rằng: Thế thì ai được cứu?" (câu 25). Trong quan niệm Do Thái đương thời, sự giàu có thường được xem như một dấu chỉ của phước lành và sự hài lòng của Đức Chúa Trời (xem Châm Ngôn 10:22). Nếu người giàu - những người được xem là có phước - mà còn khó vào thiên đàng đến thế, thì ai có thể được? Câu hỏi này dẫn đến then chốt của vấn đề.

Câu trả lời của Chúa Giê-su mở ra ánh sáng: "Điều đó loài người không thể làm được, nhưng Đức Chúa Trời làm mọi việc đều được." (câu 26). Đây là chìa khóa thần học của toàn bộ phân đoạn.

Vấn đề không nằm ở bản thân của cải vật chất. Kinh Thánh không nói rằng sự giàu có là xấu; Áp-ra-ham, Gióp, Đa-vít đều là những người rất giàu có và được kể là công bình. Vấn đề nằm ở thái độ của lòng người đối với của cải. Từ ngữ "cậy nương" (pepoithotas trong Mác 10:24) là then chốt. Của cải trở thành một thần tượng (eidōlon), một sự bảo đảm sai lầm, một nguồn tin cậy thay thế cho Đức Chúa Trời. Nó tạo ra một cảm giác tự túc, tự công bình và độc lập khỏi Đức Chúa Trời. Chính sự tự túc này là bức tường ngăn cách con người với Nước Trời, vì Nước Trời chỉ có thể vào bởi sự khiêm nhường, ăn năn và lệ thuộc hoàn toàn vào ân điển.

Lời kêu gọi "bán hết của cải" cho người thanh niên cụ thể này là một phương thuốc cụ thể cho căn bệnh cụ thể của anh ta. Nó phơi bày thần tượng thật sự trong lòng anh. Đối với Xa-chê (Lu-ca 19), Chúa không đòi hỏi ông bán hết của cải, nhưng ông tự nguyện bồi thường gấp bốn và phân phát một nửa, và Chúa tuyên bố sự cứu rỗi đã đến nhà ông. Điểm then chốt là sự từ bỏ quyền sở hữu và sự sẵn sàng vâng lời Chúa cách triệt để.

Vì vậy, câu nói "lạc đà chui qua lỗ kim" nhấn mạnh sự bất lực tuyệt đối của con người trong việc tự cứu mình, nhất là khi bị trói buộc bởi của cải. Việc vào Nước Thiên Đàng là một phép lạ của ân điển, một công việc siêu nhiên chỉ có Đức Chúa Trời mới làm được. Sự cứu rỗi là của Đức Chúa Trời, không phải thành tựu của con người.

Lời dạy này không chỉ dành cho người giàu có về vật chất, mà cho bất kỳ ai đặt sự tin cậy của mình vào bất cứ điều gì thay thế Đức Chúa Trời (sự nghiệp, học vấn, địa vị, tài năng, thậm chí là gia đình). Dưới đây là những nguyên tắc ứng dụng:

1. Kiểm Tra Tâm Linh Định Kỳ: Chúng ta cần thường xuyên tự hỏi: "Điều gì đang chi phối sự an toàn, niềm vui và giá trị bản thân của tôi?" Nếu đó không phải là Đấng Christ và ân điển Ngài, thì đó có thể là "của cải" của chúng ta. Hãy cầu xin Chúa Thánh Linh phơi bày những thần tượng tiềm ẩn trong lòng.

2. Sống Với Tâm Thái Quản Gia, Chủ Sở Hữu: Mọi thứ chúng ta có - tiền bạc, tài năng, thời gian - đều là ủy thác từ Chúa (1 Phi-e-rơ 4:10). Chúng ta là quản gia, không phải chủ sở hữu tuyệt đối. Thái độ này giải phóng chúng ta khỏi sự tham lam và lo lắng.

3. Rộng Rãi Trong Sự Cho Đi: Cho đi một cách có chủ ý, quảng đại và vui vẻ (2 Cô-rinh-tô 9:7) là một phương thuốc mạnh mẽ chống lại sự tham lam và sự ràng buộc của cải. Nó củng cố đức tin vào sự chu cấp của Chúa và mở rộng lòng chúng ta với những nhu cầu của người khác.

4. Tìm Kiếm Sự Giàu Có Đích Thực: Chúa Giê-su khuyên người thanh niên "bán của... để có của quí ở trên trời" (Ma-thi-ơ 19:21). Chúng ta được kêu gọi tích trữ kho báu trên trời, là sự công bình, lòng thương xót, đức tin và những việc lành phát xuất từ mối liên hệ với Chúa (Ma-thi-ơ 6:19-21).

5. Giảng Tin Lành Trọn Vẹn: Khi chia sẻ Phúc Âm, chúng ta phải trình bày Chúa Giê-su là Chúa đòi hỏi mọi sự, chứ không chỉ là Đấng Cứu Tể cho những nhu cầu cá nhân. Sự cứu rỗi miễn phí nhưng đòi hỏi tất cả.

Lời của Chúa Giê-su về lạc đà và lỗ kim là một lời cảnh tỉnh mạnh mẽ chống lại sự tự công bình và sự lừa dối của sự giàu có vật chất. Nó đập tan mọi ảo tưởng rằng chúng ta có thể "mua" hoặc "kiếm được" chỗ trong Nước Trời bằng bất cứ nguồn lực nào của con người.

Tuy nhiên, nó không kết thúc trong sự tuyệt vọng. Nó dẫn chúng ta đến bờ vực của sự bất lực để rồi chỉ cho chúng ta thấy Con Đường: đó là ân điển toàn năng của Đức Chúa Trời. Chính Chúa Giê-su, qua sự chết và sống lại của Ngài, đã trở thành "Lỗ Kim" mà qua đó mọi kẻ tin - dù giàu hay nghèo - có thể bước vào Nước Trời. Ngài là Đấng đã trở nên nghèo để chúng ta được giàu có thuộc linh (2 Cô-rinh-tô 8:9).

Câu chuyện kết thúc với lời hứa cho những ai từ bỏ mọi sự mà theo Ngài: "lãnh được gấp trăm và được sự sống đời đời" (Ma-thi-ơ 19:29). Sự từ bỏ không phải là mất mát cuối cùng, nhưng là con đường dẫn đến của cải đích thực và sự sống vĩnh cửu trong Ngài. Vì đối với loài người điều đó không thể được, nhưng đối với Đức Chúa Trời, mọi sự đều có thể.