Tháng Ramadan là gì?

Trong một thế giới đa dạng tôn giáo, việc hiểu biết về các thực hành tôn giáo khác, như tháng Ramadan của Hồi giáo, không chỉ mở mang kiến thức mà còn giúp Cơ Đốc nhân chúng ta nhận thức rõ hơn về sự độc đáo và trọn vẹn của đức tin nơi Chúa Cứu Thế Giê-xu. Bài viết này sẽ khảo sát tháng Ramadan từ góc nhìn của một nhà nghiên cứu Kinh Thánh Tin Lành, đối chiếu với giáo lý Kinh Thánh về sự kiêng ăn, sự thờ phượng, và quan trọng nhất là bản chất của mối quan hệ giữa con người với Đấng Tạo Hóa.

Tháng Ramadan (hay Ramazan) là tháng thứ chín trong lịch Hồi giáo (âm lịch), được tín đồ Hồi giáo trên toàn thế giới coi là tháng linh thiêng nhất. Trọng tâm của tháng này là việc thực hành Saum (sự nhịn ăn), một trong Năm Trụ Cột của đạo Hồi. Trong suốt tháng này, các tín đồ trưởng thành, khỏe mạnh kiêng không ăn, uống, hút thuốc và quan hệ tình dục từ lúc mặt trời mọc cho đến khi mặt trời lặn. Mục đích được nêu ra là để thanh lọc tâm hồn, rèn luyện kỷ luật bản thân, bày tỏ lòng biết ơn với Thượng Đế (Allah), và đồng cảm với người nghèo khó. Tháng kết thúc bằng lễ hội Eid al-Fitr, một ngày lễ lớn với những bữa ăn và sự hào phóng.

Trước khi đối chiếu, chúng ta cần hiểu rõ giáo lý Kinh Thánh về sự kiêng ăn. Từ tiếng Hê-bơ-rơ cho "kiêng ăn" là "צוֹם" (tsom) và tiếng Hy Lạp là "νηστεία" (nēsteia), đều mang nghĩa kiêng cử thức ăn. Tuy nhiên, Kinh Thánh Cựu Ước và Tân Ước luôn nhấn mạnh đến tấm lòng và động cơ đằng sau hành động bên ngoài, chứ không chỉ là sự tuân thủ nghi thức.

Trong Cựu Ước, sự kiêng ăn thường đi kèm với sự ăn năn, cầu nguyện khẩn thiết, hoặc tìm kiếm ý chỉ Đức Chúa Trời (Xem Giô-ên 2:12-13; Ê-xơ-tê 4:16). Tiên tri Ê-sai chương 58 là phân đoạn then chốt vạch rõ sự kiêng ăn mà Đức Giê-hô-va ưa thích:

"Có phải sự kiêng ăn mà ta chọn lựa là như vậy: mở những xiềng hung ác, tháo những dây ràng buộc, trả tự do cho kẻ bị áp bức, dẹp bỏ mọi gánh nặng? Há chẳng phải là chia bánh cho kẻ đói, đem vào nhà những kẻ nghèo khó không nơi trú ngụ; thấy kẻ trần truồng thì mặc cho, chẳng chối từ giúp đỡ người cốt nhục mình sao?" (Ê-sai 58:6-7, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925).

Đức Chúa Trời khiển trách sự kiêng ăn hình thức, chỉ để "tìm sự vui lòng riêng" (câu 3), và thay vào đó, Ngài muốn sự kiêng ăn dẫn đến hành động công bình, yêu thương và vâng lời thực sự.

Trong Tân Ước, Chúa Giê-xu dạy rõ về tinh thần của sự kiêng ăn. Trong Bài Giảng Trên Núi, Ngài phán:

"Khi các ngươi kiêng ăn, chớ làm bộ mặt ủ rũ như bọn giả hình; vì họ làm cho mặt mày hóa ra xấu xa, để tỏ ra với người ta rằng mình đang kiêng ăn. Quả thật, ta nói cùng các ngươi, bọn đó đã được phần thưởng của mình rồi. Song khi ngươi kiêng ăn, hãy xức dầu trên đầu và rửa mặt, hầu cho người ta không thấy ngươi kiêng ăn, nhưng chỉ Cha ngươi, là Đấng ở nơi kín nhiệm thấy mà thôi; và Cha ngươi, là Đấng thấy trong chỗ kín nhiệm, sẽ thưởng cho ngươi." (Ma-thi-ơ 6:16-18).

Chúa Giê-xu không bãi bỏ sự kiêng ăn, nhưng Ngài chuyển hướng trọng tâm từ việc trình diễn lòng đạo đức công khai sang mối tương gương thầm kín, chân thật giữa cá nhân với Cha Thiên Thượng. Phần thưởng đến từ Đức Chúa Trời, không phải từ sự công nhận của con người.

Đây là điểm then chốt trong sự phân biệt giữa quan điểm Kinh Thánh và nhiều thực hành tôn giáo khác, bao gồm Ramadan. Tháng Ramadan được định rõ bởi một bộ luật bắt buộc (fard) với những điều kiện, thời gian và quy định chi tiết. Việc tuân giữ nó được coi là một nghĩa vụ tôn giáo bắt buộc và là phương cách để kiếm được ân huệ và sự tha thứ từ Thượng Đế.

Ngược lại, trọng tâm của Tin Lành là ÂN ĐIỂN (Charis trong tiếng Hy Lạp). Sự cứu rỗi và sự chấp nhận của chúng ta trước mặt Đức Chúa Trời không dựa trên việc chúng ta giữ luật hay thực hiện các nghi thức (như kiêng ăn theo mùa), nhưng dựa trên công lao hoàn thành của Chúa Cứu Thế Giê-xu trên thập tự giá.

"Vả, ấy là nhờ ân điển, bởi đức tin, mà anh em được cứu, điều đó không phải đến từ anh em, bèn là sự ban cho của Đức Chúa Trời. Ấy chẳng phải bởi việc làm đâu, hầu cho không ai khoe mình." (Ê-phê-sô 2:8-9).

Sự kiêng ăn của Cơ Đốc nhân, do đó, không phải là một nghĩa vụ bắt buộc để được cứu hay được Chúa chấp nhận, mà là một sự đáp ứng tự nguyện xuất phát từ một tấm lòng biết ơn vì đã được cứu. Nó là một món quay thuộc linh, một kỷ luật để tìm kiếm Chúa sâu nhiệm hơn, không phải là một gánh nặng luật pháp.

Sứ đồ Phao-lô cảnh báo chống lại việc quay trở lại với "những lễ nghi" như một phương cách để tìm kiếm sự đẹp lòng Đức Chúa Trời:

"Vậy nếu anh em đã chết với Đấng Christ về những sự sơ học của thế gian, thì làm sao lại để cho những thể lệ nầy ép buộc mình, như anh em còn sống trong thế gian? Chớ lấy, chớ nếm, chớ rờ, là những điều sẽ bị hư nát theo sự dùng của loài người, cứ theo những điều răn và dạy dỗ của loài người." (Cô-lô-se 2:20-22).

Đời sống mới của chúng ta trong Đấng Christ là tự do khỏi sự ràng buộc của các lễ nghi theo mùa hay các quy tắc "chớ nếm, chớ rờ" như một phương cách để trở nên thuộc linh.

Từ sự hiểu biết trên, Cơ Đốc nhân chúng ta có thể rút ra những bài học thực tiễn và lành mạnh:

a. Tập Trung Vào Mối Quan Hệ, Không Phải Nghi Thức: Thay vì tập trung vào một mùa kiêng ăn cố định, Chúa kêu gọi chúng ta sống một đời sống thường xuyên tương giao với Ngài. Sự kiêng ăn có thể là một phần của đời sống đó, nhưng nó linh động, được Thánh Linh dẫn dắt và hướng đến mục đích cụ thể (như cầu nguyện cho một vấn đề, tìm kiếm ý Chúa, hoặc ăn năn).

b. Kiêng Ăn Có Chủ Đích Theo Sự Dẫn Dắt Của Thánh Linh: Hãy xem xét áp dụng kỷ luật kiêng ăn trong đời sống cá nhân hoặc Hội Thánh. Điều này có thể là kiêng một bữa, kiêng một loại thức ăn, hoặc kiêng một hoạt động giải trí nào đó để dành thời gian cầu nguyện, nghiên cứu Lời Chúa. Quan trọng là tại sao bạn làm điều đó (để gần Chúa hơn) chứ không phải bạn đang làm gì.

c. Từ Thiện Xuất Phát Từ Tình Yêu, Không Phải Từ Nghi Lễ: Một khía cạnh đẹp của Ramadan là khuyến khích bố thí (Zakat al-Fitr). Cơ Đốc nhân chúng ta được kêu gọi sống rộng rãi và yêu thương người nghèo quanh năm, không chỉ trong một mùa. Động lực của chúng ta là tình yêu của Đấng Christ thúc giục (2 Cô-rinh-tô 5:14), chứ không phải để hoàn thành một nghĩa vụ tôn giáo.

d. Cơ Hội Làm Chứng Về Sự Tự Do Trong Ân Điển: Khi được hỏi về Ramadan, đây là cơ hội tuyệt vời để giải thích sự khác biệt căn bản: "Là một Cơ Đốc nhân, tôi tin rằng mối quan hệ với Đức Chúa Trời được xây dựng trên ân điển Ngài qua Chúa Giê-xu Christ, không phải trên việc tôi có thể giữ các nghi thức hoàn hảo hay không. Tôi vẫn có thể kiêng ăn và cầu nguyện, nhưng như một cách để tìm kiếm Ngài thân mật hơn, chứ không phải để giành được tình yêu của Ngài."

e. Cầu Nguyện Cho Những Người Hành Lễ Ramadan: Tháng này là thời điểm nhiều người Hồi giáo suy nghĩ về những vấn đề thuộc linh. Hãy dùng thời gian này để cầu nguyện chân thành, xin Chúa Thánh Linh mở mắt tâm linh họ để họ có thể nhìn thấy ánh sáng của Tin Lành cứu rỗi nơi Chúa Giê-xu Christ, là Con Đường, là Lẽ Thật và là Sự Sống (Giăng 14:6).

Tháng Ramadan, với sự nghiêm ngặt và lòng sùng kính của nó, nhắc nhở chúng ta về khát vọng sâu xa của con người muốn được hòa thuận với Đấng Tạo Hóa và kỷ luật bản thân. Tuy nhiên, Kinh Thánh chỉ cho chúng ta một con đường khác—con đường của ân điển và chân lý qua Chúa Cứu Thế Giê-xu. Ngài là sự kiêng ăn trọn vẹn nhất: Ngài đã từ bỏ mọi sự, cả mạng sống mình, để chúng ta được no đủ thuộc linh.

Lời mời gọi của Tin Lành không phải là "hãy giữ luật trong một tháng", mà là "hãy đến cùng Ta... và Ta sẽ cho các ngươi được an nghỉ" (Ma-thi-ơ 11:28). Sự an nghỉ đó đến từ việc biết rằng chúng ta được xưng công bình bởi đức tin nơi Đấng Christ, chứ không bởi việc làm của luật pháp. Từ nền tảng vững chắc của ân điển này, chúng ta được tự do để thực hành các kỷ luật thuộc linh như kiêng ăn, cầu nguyện và bố thí với tấm lòng vui mừng, biết ơn, và hoàn toàn hướng về vinh quang của Cha chúng ta ở trên trời.

Ước mong mỗi chúng ta, thay vì chỉ quan sát các thực hành tôn giáo khác, sẽ càng được thúc giục đi sâu hơn vào mối tương giao sống động, đầy ân điển mà chúng ta có trong Chúa Giê-xu Christ—Đấng là trung tâm của mọi sự và là sự trọn vẹn của mọi khải thị về Đức Chúa Trời.