Đức Chúa Trời đến từ Thê-man (Ha-ba-cúc 3:3)
Trong hành trình đức tin, có những lời Kinh Thánh mở ra cho chúng ta một cánh cửa lớn để chiêm ngưỡng quyền năng và sự uy nghi của Đức Chúa Trời. Ha-ba-cúc 3:3 là một trong những cánh cửa như vậy: “Đức Chúa Trời đến từ Thê-man, Đấng Thánh từ núi Pha-ran” (Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Cụm từ này không chỉ là một hình ảnh thơ ca, mà là một mặc khải thần học sâu sắc về bản tính, hành động và sự hiện diện đầy quyền năng của Đức Chúa Trời trong lịch sử cứu chuộc. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khai quật ý nghĩa của địa danh Thê-man và núi Pha-ran, bối cảnh của lời cầu nguyện-thánh ca của tiên tri Ha-ba-cúc, và những áp dụng quan trọng cho đời sống tin kính ngày nay.
Sách Ha-ba-cúc là một cuộc đối thoại đầy thách thức giữa tiên tri và Đức Chúa Trời. Ha-ba-cúc chất vấn Chúa về sự gian ác thịnh hành trong Giu-đa và kế hoạch dùng dân Canh-đê (Ba-by-lôn) – một dân tộc còn tàn bạo hơn – để đoán phạt Giu-đa (Ha-ba-cúc 1:2-13). Câu trả lời của Đức Chúa Trời là một lời xác quyết về chủ quyền tối cao của Ngài và sự công bình cuối cùng sẽ thắng (Ha-ba-cúc 2:4, 14, 20). Chương 3 là đỉnh cao của sách, ghi lại lời cầu nguyện đáp ứng của Ha-ba-cúc. Ông không còn tranh cãi; thay vào đó, ông cầu xin Chúa bày tỏ quyền năng cứu chuộc của Ngài trong cơn thịnh nộ (“Hỡi Đức Giê-hô-va, tôi có nghe danh tiếng Ngài thì tôi sợ. Hỡi Đức Giê-hô-va, xin Ngài lại làm công việc Ngài giữa các năm, tỏ ra giữa các năm; khi Ngài nổi giận, xin hãy nhớ lại sự thương xót” – Ha-ba-cúc 3:2). Chính trong bối cảnh cầu xin một sự bày tỏ uy nghi (theophany) như vậy, hình ảnh “Đức Chúa Trời đến từ Thê-man” đã xuất hiện.
Để hiểu được sự mặc khải này, chúng ta phải lần theo dấu vết địa lý và lịch sử cứu chuộc.
1. Thê-man (Teman): Trong tiếng Hê-bơ-rơ, “Teman” (תֵּימָן) có nghĩa là “phương nam” hoặc “bên phải” (khi quay mặt về hướng đông). Cụ thể, Thê-man là tên của một khu vực thuộc Ê-đôm, nằm về phía nam của Đất Hứa. Nó cũng là tên của một cháu trai của Ê-sau (Sáng Thế Ký 36:11), cho thấy mối liên hệ với dân Ê-đôm, những kẻ thù nghịch của Y-sơ-ra-ên. Tuy nhiên, trong ngôn ngữ tiên tri, “Thê-man” thường đại diện cho cả vùng Ê-đôm và được dùng như một hình ảnh chỉ về phương nam, nơi Đức Chúa Trời thường bày tỏ vinh quang của Ngài.
Một khía cạnh quan trọng: Núi Si-na-i, nơi Đức Chúa Trời ban hành Luật Pháp và thiết lập giao ước với Y-sơ-ra-ên, cũng nằm về phía nam so với Canaan. Các phân đoạn khác trong Kinh Thánh cũng liên kết sự hiện ra của Đức Chúa Trời với phương nam. Ví dụ, trong bài ca của Đê-bô-ra, có chép: “Hỡi Đức Giê-hô-va, khi Chúa ra từ Sê-i-rơ, khi Chúa tới từ đồng bằng Ê-đôm...” (Các Quan Xét 5:4). Phương nam, do đó, trở thành biểu tượng của nơi chốn thánh, nơi Đức Chúa Trời đến để giải cứu và phán xét.
2. Núi Pha-ran (Mount Paran): Đây là một địa danh quen thuộc trong hành trình xuất Ê-díp-tô. Pha-ran là một khu vực sa mạc rộng lớn nằm về phía đông nam của Ca-na-an và phía bắc của bán đảo Si-na-i. Chính tại đây, dân Y-sơ-ra-ên đã dừng chân sau khi rời núi Si-na-i (Dân Số Ký 10:12). Trong Phục Truyền Luật Lệ Ký 33:2, Môi-se chúc phước cho các chi phái và nói: “Đức Giê-hô-va từ Si-na-i mà đến, Ngài từ Sê-i-rơ dấy lên trên chúng dân, Ngài chiếu sáng từ núi Pha-ran...”. Rõ ràng, “Thê-man”, “Sê-i-rơ” (vùng đất của Ê-đôm) và “Pha-ran” được liên kết với nhau để mô tả hành trình uy nghi của Đức Chúa Trời từ nơi thánh của Ngài tiến vào thế giới.
Tóm lại, cụm từ “Đức Chúa Trời đến từ Thê-man, Đấng Thánh từ núi Pha-ran” không phải là giới hạn Đức Chúa Trời vào một địa điểm, mà là sử dụng ngôn ngữ thánh thi để gợi nhớ lại sự hiện ra vinh quang và đầy quyền năng của Ngài trong lịch sử, đặc biệt là trong cuộc Xuất Hành và hành trình trong đồng vắng. Đó là lời tuyên bố rằng Đức Chúa Trời mà Ha-ba-cúc đang cầu khẩn chính là Đức Chúa Trời quyền năng đã từng rẽ Biển Đỏ, phán tại Si-na-i, và dẫn dắt dân sự Ngài.
Hình ảnh “đến từ” (“came from” trong NIV, “ba” trong tiếng Hê-bơ-rơ) là một động từ di chuyển mạnh mẽ. Nó diễn tả Đức Chúa Trời chủ động tiến vào lịch sử và không gian của con người. Sau câu 3, cả chương 3 là một bức tranh sống động về sự hiện ra (theophany) của Ngài:
- Vinh quang bao phủ các từng trời: “Sự vinh hiển Ngài che đầy các từng trời” (câu 3b).
- Quyền năng rực rỡ như ánh sáng: “Sự chói sáng của Ngài như ánh sáng” (câu 4a).
- Uy lực phán xét: Trước mặt Ngai, dịch lệ, bệnh dịch, các tai vạ đi theo (câu 5).
- Quyền năng trên thiên nhiên: Các núi non rúng động, các hồ nước vỡ ra (câu 6, 9-10).
Mục đích của sự hiện ra này là gì? Đó là sự cứu chuộc và phán xét. Ha-ba-cúc 3:12-13 nói rõ: “Ngài bước đi trong sự giận dữ mà giày đạp các dân... Ngài đi ra để cứu dân Ngài, đặng cứu kẻ chịu xức dầu của Ngài”. Hình ảnh Đức Chúa Trời từ Thê-man đến là hình ảnh của một Vị Vua-Chiến Sĩ Thánh (Divine Warrior-King), tiến bước để giải cứu dân giao ước của Ngài và hủy diệt mọi thế lực thù nghịch. Điều này cho Ha-ba-cúc – và cho chúng ta – một cái nhìn đúng đắn: Dù hoàn cảnh hiện tại (sự xâm lăng của Ba-by-lôn) có đen tối thế nào, Đức Chúa Trời vẫn ngự trị. Ngài đã từng đến trong quyền năng, và Ngài sẽ lại đến.
Khải tượng về Đức Chúa Trời từ Thê-man không chỉ là một bài học lịch sử, mà còn là nền tảng cho đức tin và đời sống của chúng ta hôm nay.
1. Nhận Biết Bản Tính Thánh Khiết và Đáng Kính Sợ của Đức Chúa Trời: Đức Chúa Trời chúng ta thờ phượng không phải là một “ông già” tốt bụng, mơ hồ. Ngài là Đấng Thánh (“Đấng Thánh” trong câu 3), vinh quang Ngài chói lòa, sự hiện diện của Ngài khiến núi non rung chuyển. Sự hiểu biết này phải dẫn chúng ta đến thái độ kính sợ và thờ phượng thật. Trong sự nhóm lại, cầu nguyện và đọc Kinh Thánh, chúng ta phải đến với Chúa trong sự tôn kính và khiêm nhường sâu xa (Thi Thiên 96:9).
2. Đặt Niềm Tin Vào Lịch Sử Hành Động của Đức Chúa Trời: Ha-ba-cúc tìm thấy sự an ủi khi nhìn lại quá khứ (“giữa các năm”). Khi đối diện với khủng hoảng, thay vì hoảng sợ, chúng ta hãy nhớ lại những lần Chúa đã thành tín giải cứu, dẫn dắt trong đời sống cá nhân, gia đình và Hội Thánh. Đức Chúa Trời của Xuất Hành, của núi Si-na-i, của Thê-man, cũng chính là Đức Chúa Trời của chúng ta hôm nay.
3. Tin Cậy Vào Quyền Tể Trị Tối Cao của Chúa Giữa Nghịch Cảnh: Ha-ba-cúc đã thay đổi từ chất vấn sang tín thác (Ha-ba-cúc 3:17-19). Dù cây vả không trổ hoa, dù mùa màng thất bát, ông vẫn vui mừng trong Chúa. Lý do là vì ông đã “thấy” Chúa đến từ Thê-man. Khi chúng ta có một khải tượng lớn về Đức Chúa Trời uy nghi, những vấn đề của chúng ta sẽ được đặt vào đúng viễn cảnh. Chúng ta tin rằng Ngài vẫn ngự trị, Ngài vẫn thấy, và Ngài sẽ hành động theo thời điểm hoàn hảo của Ngài.
4. Mong Đợi và Chuẩn Bị cho Sự Hiện Đến Sau Cùng của Chúa: Sự hiện ra trong Ha-ba-cúc 3 là hình bóng về sự phán xét cuối cùng của Đức Chúa Trời. Kinh Thánh Tân Ước cho biết Chúa Giê-xu Christ, Con Đức Chúa Trời, sẽ trở lại trong vinh quang và quyền năng lớn hơn (Ma-thi-ơ 24:30; Khải Huyền 1:7). Sự kiện Ngài “đến từ” Thê-man nhắc nhở chúng ta sống trong thế nào: tỉnh thức, thánh khiết và hết lòng làm chứng, vì ngày Chúa đến rất gần.
Cụm từ “Đức Chúa Trời đến từ Thê-man, Đấng Thánh từ núi Pha-ran” là một tuyên ngôn thần học mạnh mẽ. Nó công bố rằng Đức Chúa Trời của chúng ta là Đấng chủ động bước vào lịch sử đổ nát của con người. Ngài đến từ nơi chốn thánh khiết của Ngài, không phải như một khách bàng quan, mà như một Vị Vua-Chiến Sĩ quyền năng để giải cứu dân Ngài và thi hành sự phán xét công bình. Khải tượng này đã biến đổi Ha-ba-cúc từ chỗ nghi ngờ đến chỗ tuyên bố đức tin anh hùng: “Dầu vậy, tôi sẽ vui mừng trong Đức Giê-hô-va, tôi hớn hở trong Đức Chúa Trời của sự cứu rỗi tôi” (Ha-ba-cúc 3:18).
Ước gì mỗi chúng ta, khi đối diện với những “dân Canh-đê” của thời đại mình – bất ổn, bệnh tật, bất công, hay khủng hoảng cá nhân – cũng được đưa mắt lên để nhìn xem Đức Chúa Trời đang đến từ Thê-man. Khi có được cái nhìn đúng về sự uy nghi của Chúa, chúng ta sẽ tìm thấy nền tảng vững chắc cho đức tin, hy vọng không lay chuyển, và niềm vui bất diệt trong Chúa Cứu Thế Giê-xu, Đấng đã, đang và sẽ đến trong vinh quang.