Tại Sao Chúa Để Cho Holocaust Xảy Ra?
Câu hỏi này, xuất phát từ nỗi đau khôn tả và sự bối rối sâu sắc của nhân loại, chạm đến trung tâm của những thách thức thần học lớn nhất: vấn đề về sự hiện diện của sự dữ và đau khổ tột cùng dưới sự cai trị của một Đức Chúa Trời toàn năng và yêu thương. Holocaust (Sự Diệt Chủng Do Thái) không chỉ là một biến cố lịch sử; nó là một vực thẳm của sự tàn ác có hệ thống, một sự phơi bày đầy kinh hoàng về tội ác mà con người có thể gây ra cho nhau. Là Cơ Đốc nhân, chúng ta đối diện với thảm kịch này không với những câu trả lời đơn giản, mà với sự khiêm nhường, đau buồn, và một lòng tin cậy kiên định vào Lời Đức Chúa Trời, ngay cả khi sự hiểu biết của chúng ta có giới hạn.
Để suy ngẫm về câu hỏi này, chúng ta phải bắt đầu từ những chân lý nền tảng Kinh Thánh về bản chất con người và Đức Chúa Trời.
1. Sự Ban Cho Ý Chí Tự Do và Hậu Quả Thảm Khốc của Tội Lỗi: Kinh Thánh dạy rằng Đức Chúa Trời dựng nên con người theo hình ảnh Ngài (Sáng-thế Ký 1:27), ban cho họ khả năng lựa chọn thật sự. Sự lựa chọn đầu tiên của A-đam và Ê-va là bất tuân Đức Chúa Trời, đã đem tội lỗi và sự chết vào thế gian (Sáng-thế Ký 3, Rô-ma 5:12). Tội lỗi không chỉ là những hành động sai trái cá nhân; nó là một thế lực hủy diệt đã làm hư hoại toàn bộ nhân tính và cấu trúc xã hội. Holocaust là một trong những biểu hiện tập thể tột đỉnh của tội lỗi đó: sự kiêu ngạo, thù ghét, phân biệt chủng tộc, tham vọng quyền lực và sự vô cảm hoàn toàn. Đức Chúa Trời không tạo ra sự dữ, nhưng Ngài cho phép ý chí tự do của con người tồn tại, và từ đó, sự dữ có thể được lựa chọn. Nếu Đức Chúa Trời can thiệp để ngăn chặn mọi hành động xấu xa, thì ý chí tự do thật sự và trách nhiệm đạo đức của con người sẽ không còn ý nghĩa.
2. Sự Chủ Quyền và Sự Khôn Ngoan Không Thể Dò Xét của Đức Chúa Trời: Kinh Thánh đồng thời khẳng định mạnh mẽ sự chủ quyền tuyệt đối của Đức Chúa Trời trên mọi sự. Ngài “làm mọi sự theo ý muốn của Ngài” (Ê-phê-sô 1:11). Tuy nhiên, sự chủ quyền này không có nghĩa Ngài là tác giả của tội lỗi (Gia-cơ 1:13). Thay vào đó, Kinh Thánh trình bày một nghịch lý thần học: Đức Chúa Trời, trong sự khôn ngoan không thể dò xét của Ngài, cho phép sự dữ xảy ra trong khi vẫn giữ quyền kiểm soát tối thượng để hướng dẫn lịch sử đến mục đích cuối cùng của Ngài. Phân đoạn cổ điển về điều này được tìm thấy trong Sáng-thế Ký 50:20, khi Giô-sép nói với các anh đã bán mình: “Các anh toan hại tôi, nhưng Đức Chúa Trời lại toan làm điều ích cho tôi… để làm cho sự sống còn lại của nhiều người.” Hành động xấu xa của con người đã bị Đức Chúa Trời dùng vào mục đích cứu rỗi lớn hơn.
Tiên tri Ê-sai cũng tuyên bố: “Đức Giê-hô-va phán: Ý tưởng ta chẳng phải ý tưởng các ngươi, đường lối các ngươi chẳng phải đường lối ta. Vì các từng trời cao hơn đất bao nhiêu, thì đường lối ta cao hơn đường lối các ngươi, và ý tưởng ta cao hơn ý tưởng các ngươi bấy nhiêu” (Ê-sai 55:8-9). Chúng ta thừa nhận rằng cái nhìn của chúng ta bị giới hạn, trong khi Đức Chúa Trời thấy toàn cảnh lịch sử từ khởi đầu đến cuối cùng.
Kinh Thánh không lảng tránh những câu chuyện về sự đau khổ tập thể khủng khiếp, và chúng cung cấp cho chúng ta những khung mẫu để suy ngẫm.
1. Sách Gióp: Sự Đau Khổ của Người Công Bình: Gióp là một người “trọn vẹn và ngay thẳng” (Gióp 1:1), nhưng ông phải chịu đựng sự mất mát, bệnh tật và đau đớn không thể tả. Cuộc đối thoại giữa ông và các bạn mình xoay quanh câu hỏi "Tại sao?" Đức Chúa Trời cuối cùng đáp lời, không bằng cách giải thích chi tiết nguyên nhân, mà bằng cách phô bày quyền năng, sự khôn ngoan và sự chủ quyền vĩ đại của Ngài trong công trình sáng tạo (Gióp 38-41). Bài học then chốt là: Đức Chúa Trời đáng tin cậy ngay cả khi kế hoạch của Ngài không thể hiểu được. Sự đáp lời cuối cùng của Gióp không phải là một lời giải, mà là một sự đầu phục: “Tôi lấy làm gớm ghê tôi, và ăn năn trong tro bụi” (Gióp 42:6). Holocaust đặt chúng ta vào vị trí của những người bạn Gióp và của chính Gióp – khao khát lời giải thích, nhưng cuối cùng phải tìm kiếm sự an nghỉ trong chính Đức Chúa Trời.
2. Cuộc Khổ Nạn của Đấng Christ: Đức Chúa Trời Bước Vào Nỗi Đau: Câu trả lời tối thượng của Cơ Đốc giáo cho vấn đề sự dữ không phải là một triết lý, mà là một Con Người: Chúa Giê-xu Christ. Trên thập tự giá, Đức Chúa Trời trong thân vị Con Ngài đã tự nguyện bước vào tận cùng của sự đau khổ và sự dữ do con người gây ra. Ngài chịu sự bất công, sự tra tấn tàn bạo, sự bỏ rơi, và sự chết. Tiếng kêu của Ngài, “Đức Chúa Trời tôi ôi! Đức Chúa Trời tôi ôi! Sao Ngài lìa bỏ tôi?” (Ma-thi-ơ 27:46), vang vọng tiếng kêu của hàng triệu nạn nhân Holocaust. Thập tự giá cho thấy rằng Đức Chúa Trời không đứng ngoài cuộc đau khổ của chúng ta; Ngài đồng cảm với nó một cách sâu sắc nhất. Sự Phục Sinh của Ngài là lời hứa chiến thắng cuối cùng trên mọi sự dữ, tội lỗi và sự chết.
3. Lời Hứa về Sự Phán Xét và Sự Công Bình Cuối Cùng: Kinh Thánh không hứa rằng mọi sự bất công sẽ được sửa chữa trong đời này. Nhưng nó long trọng hứa rằng sẽ có một sự phán xét cuối cùng. Sứ đồ Phao-lô viết: “Vì chúng ta thảy đều ứng hầu trước tòa án Đấng Christ, hầu cho mỗi người nhận lãnh tùy theo điều thiện hay điều ác mình đã làm lúc còn trong xác thịt” (2 Cô-rinh-tô 5:10). Sách Khải Huyền mô tả cảnh tượng nơi linh hồn của những người đã chịu giết vì đạo Chúa kêu cầu: “Lạy Chúa là Đấng thánh và chân thật, Chúa trả thù và xét đoán huyết chúng tôi… cho đến chừng nào?” (Khải Huyền 6:10). Sự đáp lời là sự an ủi và sự trì hoãn để nhiều người được cứu, cùng với lời hứa về sự công bình cuối cùng sẽ đến. Điều này khẳng định rằng mọi hành động tàn ác, dù có vẻ “thành công” trong lịch sử, đều sẽ được đem ra xét đoán.
Cần phải nhớ rằng Holocaust nhắm vào dân tộc Do Thái – dân tộc được Đức Chúa Trời chọn, là những người giữ gìn Lời Ngài và là tổ phụ theo xác thịt của Chúa Giê-xu. Điều này khiến biến cố càng thêm đau đớn về mặt thần học. Kinh Thánh chép rằng dân Y-sơ-ra-ên sẽ trải qua những thời kỳ khốn khổ cực độ vì cớ tội lỗi họ (Phục-truyền 28, sách Giê-rê-mi). Tuy nhiên, không bao giờ được dùng điều này như một sự đổ lỗi hay biện minh cho Holocaust. Trách nhiệm thuộc hoàn toàn về những kẻ gây ra tội ác và những hệ tư tưởng vô thần, bài Do Thái. Đồng thời, các tiên tri cũng luôn nói đến một lời hứa về sự phục hưng và sự sống sót. Chúa phán: “Dầu số con cái Y-sơ-ra-ên như cát nơi biển, chỉ phần sót lại sẽ được cứu mà thôi” (Rô-ma 9:27, trích Ê-sai 10:22). Sự sống sót của dân Do Thái sau Holocaust và sự tái lập quốc gia Y-sơ-ra-ên năm 1948, theo nhiều nhà giải kinh, là một minh chứng cho lòng thành tín không thay đổi của Đức Chúa Trời với giao ước của Ngài, dù con người có bất trung thế nào (Rô-ma 11:1-2, 25-29).
Làm thế nào chúng ta, với tư cách là những tín hữu ngày nay, có thể đối diện với những sự dữ khủng khiếp như Holocaust và duy trì đức tin?
1. Thừa Nhận Sự Đau Đớn và Cầu Nguyện Trong Sự Thành Thật: Chúng ta có thể mang những câu hỏi khó, những nỗi đau và sự phẫn nộ chính đáng đến với Đức Chúa Trời. Các Thánh Thi chứa đầy những lời than khóc (ví dụ: Thi-thiên 22, 44, 88). Chúng ta không cần phải giả vờ mình hiểu hết. Hãy học theo gương Chúa Giê-xu và Gióp, trình dâng sự bối rối của mình lên Cha Thiên Thượng.
2. Tin Cậy Vào Tính Cách Của Đức Chúa Trời, Dù Hoàn Cảnh Thế Nào: Chúng ta biết Đức Chúa Trời là yêu thương (1 Giăng 4:8), công bình (Phục-truyền 32:4) và khôn ngoan (Rô-ma 11:33). Holocaust không thay đổi những thuộc tính này. Nó thách thức chúng ta tin cậy rằng những thuộc tính ấy vẫn đúng, ngay cả khi mắt chúng ta không thấy. “Vì chúng ta bước đi bởi đức tin, chớ chẳng phải bởi mắt thấy” (2 Cô-rinh-tô 5:7).
3. Chống Lại Sự Dữ và Binh Vực Cho Kẻ Bị Hà Hiếp: Đức tin của chúng ta không được thụ động. Lời Chúa kêu gọi chúng ta “hãy cứu kẻ bị đùa đến sự chết, và can đảm giải cứu kẻ bị định đem giết” (Châm-ngôn 24:11). Bài học từ Holocaust là một lời cảnh tỉnh mãnh liệt về việc phải chống lại sự im lặng, thờ ơ, thành kiến và những hệ tư tưởng độc tài ngay từ khi chúng mới manh nha. Hội Thánh được gọi để là muối và ánh sáng, lên tiếng cho công lý và nhân phẩm.
4. Nắm Giữ Niềm Hy Vọng Phục Sinh: Sự Phục Sinh của Chúa Giê-xu là lời đảm bảo rằng sự dữ và sự chết không có tiếng nói cuối cùng. Sứ đồ Phao-lô tuyên bố: “Nhưng bây giờ, Đấng Christ đã từ kẻ chết sống lại, Ngài là trái đầu mùa của những kẻ ngủ” (1 Cô-rinh-tô 15:20). Niềm hy vọng Cơ Đốc không phải là sự trốn tránh hiện thực, mà là sự xác quyết rằng tương lai thuộc về Đức Chúa Trời và sự phục hồi trọn vẹn mọi sự sẽ đến (Khải Huyền 21:3-5).
Câu hỏi “Tại sao Chúa để cho Holocaust xảy ra?” có lẽ sẽ không có một lời giải đáp thỏa mãn hoàn toàn cho lý trí con người trong đời này. Tuy nhiên, Kinh Thánh cung cấp cho chúng ta những cột mốc để không bị lạc lối trong sự bối rối: Đức Chúa Trời tôn trọng ý chí tự do của con người đến mức đáng sợ; Ngài là Đấng Chủ Quyền đang cầm quyền kiểm soát trong một kế hoạch lớn lao hơn mà chúng ta chỉ thấy được một phần; Ngài đã bước vào nỗi đau của chúng ta trong Chúa Giê-xu Christ; và Ngài sẽ thiết lập sự công bình trọn vẹn trong thời điểm của Ngài.
Thay vì làm suy yếu đức tin, sự suy ngẫm thận trọng và đau buồn về Holocaust có thể dẫn chúng ta đến một đức tin trưởng thành hơn – một đức tin không lảng tránh những câu hỏi khó, nhưng tìm thấy sự an nghỉ cuối cùng không trong sự hiểu biết toàn diện, mà trong chính Con Người của Chúa Giê-xu Christ, Đấng đã chịu đựng mọi sự dữ và chiến thắng nó. Trách nhiệm của chúng ta là nhớ đến những nạn nhân, chống lại mọi hình thức của sự dữ trong thời đại mình, và rao truyền niềm hy vọng về sự cứu rỗi và sự phục hồi chỉ có trong Đấng Christ.
“Còn tôi biết Đấng Cứu Chuộc tôi vẫn sống… Từ trong xác thịt tôi, tôi sẽ được thấy Đức Chúa Trời” (Gióp 19:25-26).