Chúa Giêsu có phải là người da đen không?
Trong thời đại đa văn hóa ngày nay, câu hỏi về chủng tộc và ngoại hình của Chúa Giêsu thường được đặt ra, đặc biệt là vấn đề “Chúa Giêsu có phải là người da đen không?”. Đây không chỉ là một thắc mắc mang tính lịch sử mà còn liên quan đến niềm tin, văn hóa và cách chúng ta hình dung về Đấng Cứu Thế. Là Cơ Đốc nhân, chúng ta cần dựa trên Lời Chúa và những hiểu biết chân xác để tìm câu trả lời, đồng thời rút ra những bài học ứng dụng sâu sắc cho đời sống đức tin.
Kinh Thánh không cung cấp một mô tả chi tiết về diện mạo thể chất của Chúa Giêsu khi Ngài sống trên đất. Tuy nhiên, có vài đoạn có thể mang đến cho chúng ta manh mối.
Trong Ê-sai 53:2 (Kinh Thánh 1925) chép: “Người đã lớn lên trước mặt Ngài như một cái chồi, như rễ ra từ đất khô. Người chẳng có hình dung, chẳng có sự đẹp đẽ; khi chúng ta thấy người, không có sự tốt đẹp cho chúng ta ưa thích được.” Đây là lời tiên tri về Đấng Mê-si, cho thấy Ngài sẽ không có vẻ ngoài lộng lẫy hay thu hút về mặt thẩm mỹ. Điều này nhấn mạnh sự khiêm nhường và bình thường trong diện mạo của Ngài, nhưng không mô tả màu da.
Trong Khải Huyền 1:14-15, sứ đồ Giăng thấy khải tượng về Chúa Giêsu vinh hiển: “Đầu và tóc Ngài trắng như lông chiên, trắng như tuyết; mắt Ngài như ngọn lửa; chân như đồng sáng đã luyện trong lò lửa; tiếng như tiếng nước lớn.” Đây là một hình ảnh biểu tượng về uy quyền và sự thánh khiết của Đấng Christ, không phải mô tả chân dung Ngài trong thân thể xác thịt.
Như vậy, Kinh Thánh cố tình không chú trọng đến ngoại hình của Chúa Giêsu, vì điều quan trọng hơn là thân vị và công việc cứu chuộc của Ngài.
Để hiểu về ngoại hình của Chúa Giêsu, chúng ta cần xem xét dân tộc và vùng đất Ngài sinh sống. Chúa Giêsu là người Do Thái, sinh ra tại Bết-lê-hem, lớn lên tại Na-xa-rét thuộc xứ Ga-li-lê (Ma-thi-ơ 2:1, Lu-ca 2:4-7). Gia phả của Ngài được ghi lại rõ ràng trong Ma-thi-ơ 1:1-17 và Lu-ca 3:23-38, qua đó khẳng định Ngài là dòng dõi của Áp-ra-ham, Y-sác, Gia-cốp, Giu-đa, và Đa-vít – tất cả đều là người Do Thái.
Mẹ Ngài, Ma-ri, là một thiếu nữ Do Thái ở Na-xa-rét (Lu-ca 1:26-27). Giô-sép, chồng bà, cũng thuộc hoàng tộc Đa-vít. Vì vậy, về mặt di truyền, Chúa Giêsu mang đầy đủ đặc điểm của một người Do Thái ở thế kỷ thứ nhất.
Người Do Thái cổ đại thuộc nhóm dân Semít, có nguồn gốc từ Trung Đông. Các nghiên cứu khảo cổ và nhân chủng học cho thấy họ có làn da từ olive nhạt đến nâu sậm, tóc đen hoặc nâu đậm, mắt nâu. Những đặc điểm này phù hợp với cư dân vùng Địa Trung Hải và Cận Đông. Chúa Giêsu sống ở vùng Ga-li-lê, nơi có nhiều nắng, nên làn da Ngài chắc hẳn sạm nắng, nhưng không phải là da đen theo nghĩa chủng tộc da đen châu Phi. Ngài cũng không có nét mặt của người châu Âu da trắng.
Một số học giả dựa trên di cốt tìm thấy ở Israel cho rằng chiều cao trung bình của đàn ông Do Thái thời đó khoảng 1,6m (5’3”) đến 1,7m (5’7”), tóc xoăn hoặc thẳng, râu quai nón phổ biến. Như vậy, Chúa Giêsu rất có thể có ngoại hình tương tự: chiều cao trung bình, da ngăm, tóc đen, mắt nâu. Điều này hoàn toàn phù hợp với bối cảnh lịch sử và địa lý.
Các lời tiên tri trong Cựu Ước không tập trung vào ngoại hình thể chất mà vào thân thế và công việc của Đấng Mê-si. Ngoài Ê-sai 53:2 đã nêu, Xa-cha-ri 9:9 tiên tri về một vị vua khiêm nhường: “Hỡi con gái Si-ôn, hãy mừng rỡ; hỡi con gái Giê-ru-sa-lem, hãy reo vui; kìa, Vua ngươi đến cùng ngươi, Ngài là công bình và đắc thắng, nhu mì, cỡi lừa, tức là lừa con của lừa cái.” Sự nhu mì và khiêm tốn được nhấn mạnh chứ không phải vẻ bề ngoài.
Trong Thi thiên 45:2, có nói về vẻ đẹp của vua: “Ngươi đẹp hơn con trai loài người; ân điển chan chứa nơi môi ngươi.” Đây thường được xem là lời tiên tri về Đấng Christ, nhưng vẻ đẹp được nói đến có thể là vẻ đẹp tâm linh, đạo đức, không nhất thiết là hình thức bên ngoài.
Những lời tiên tri này cho thấy Chúa không muốn chúng ta chú ý đến hình dáng bề ngoài của Con Ngài, mà là tấm lòng, sự thánh khiết và sứ mạng cứu rỗi của Ngài.
Kinh Thánh dạy rõ ràng rằng Chúa Giêsu, Ngôi Lời vĩnh cửu, “đã trở nên xác thịt, ở giữa chúng ta” (Giăng 1:14). Ngài hoàn toàn mang lấy bản chất con người, sinh ra trong một dân tộc cụ thể, vào một thời điểm lịch sử cụ thể. Việc Ngài trở nên người Do Thái ở thế kỷ thứ nhất là một phần của kế hoạch cứu chuộc đã được định trước (Ga-la-ti 4:4).
Hê-bơ-rơ 2:14-17 giải thích: Vì con cái có phần về máu huyết và thịt, nên chính Đức Chúa Jêsus cũng giống như vậy, để nhờ sự chết Ngài phá hủy kẻ cầm quyền sự chết. Ngài đã trở nên giống anh em mình trong mọi sự, để trở nên thầy tế lễ thương xót và trung tín. Điều này cho thấy Chúa Giêsu thật sự mang lấy bản tính loài người, bao gồm cả sắc tộc, nhưng mục đích là để cứu chuộc mọi người thuộc mọi dân tộc.
Trong 1 Cô-rinh-tô 15:45-49, Chúa Giêsu được gọi là A-đam sau cùng, là người từ trời. A-đam thứ nhất đại diện cho cả nhân loại; A-đam sau cùng cũng đại diện cho mọi người tin Ngài, bất kể chủng tộc. Vì vậy, mặc dù Ngài mang dòng máu Do Thái, sự cứu rỗi Ngài mang lại dành cho toàn thể nhân loại.
Về bản chất, Đức Chúa Trời là Thần (Giăng 4:24), và Chúa Giêsu là “hình ảnh của Đức Chúa Trời vô hình” (Cô-lô-se 1:15). Hình ảnh này không phải là hình thể vật lý mà là sự biểu lộ thuộc tính của Đức Chúa Trời. Do đó, việc cố gắng xác định màu da của Chúa Giêsu không phải là điều cốt lõi của đức tin Cơ Đốc.
Một số quan điểm cho rằng Chúa Giêsu là người da đen thường dựa trên:
- Giải thích Khải Huyền 1:14-15: Tóc trắng như lông chiên và chân như đồng sáng được cho là đặc điểm của người châu Phi. Tuy nhiên, trong bối cảnh Kinh Thánh, tóc trắng biểu thị sự khôn ngoan, tuổi tác (Đa-ni-ên 7:9), còn chân như đồng sáng tượng trưng cho sự vững chãi và phán xét. Đây là hình ảnh tượng trưng, không phải mô tả nhân chủng học.
- Gia phả của Chúa Giêsu có những phụ nữ ngoại bang như Ra-háp (người Ca-na-an), Ru-tơ (người Mô-áp), và Bát-sê-ba (có thể là người Hê-tít?). Những dân tộc này đều thuộc khu vực Trung Đông, không phải châu Phi hạ Sahara. Ngay cả nếu có tổ tiên là người châu Phi (như qua quan hệ với người Ê-thi-ô-bi), điều này cũng không biến Chúa Giêsu thành người da đen theo nghĩa hiện đại, vì chủng tộc được xác định chủ yếu qua ngoại hình, và Ngài vẫn mang đặc điểm Do Thái rõ ràng.
- Nhu cầu nhận diện văn hóa: Nhiều cộng đồng người da đen muốn thấy Chúa Giêsu giống họ để cảm thấy gần gũi hơn. Điều này không sai nếu giúp họ yêu mến Chúa, miễn là không đi ngược với chân lý Kinh Thánh. Tuy nhiên, chúng ta nên phân biệt giữa nghệ thuật tôn giáo và thực tế lịch sử.
Thực tế, không có bằng chứng Kinh Thánh hay lịch sử nào ủng hộ việc Chúa Giêsu là người da đen (châu Phi). Ngài là người Do Thái ở Trung Đông, có màu da olive hoặc nâu, điển hình của người Semít.
Qua việc tìm hiểu vấn đề này, chúng ta rút ra được nhiều bài học quý báu:
a. Tập trung vào bản chất và công việc của Chúa Giêsu: Điều quan trọng không phải là Ngài trông như thế nào, mà là Ngài đã làm gì cho chúng ta. Sự chết và sống lại của Ngài là nền tảng của đức tin. Hãy để tâm trí chúng ta suy ngẫm về tình yêu, sự khiêm nhường và quyền năng của Ngài.
b. Chúa nhìn thấy lòng người, không nhìn bề ngoài: Như lời Chúa phán với Sa-mu-ên: “Đừng xem bộ dạng hoặc tầm vóc cao lớn của nó… Đức Giê-hô-va nhìn thấy trong lòng.” (1 Sa-mu-ên 16:7). Chúng ta cũng nên đánh giá người khác bằng con mắt của Chúa, không phân biệt chủng tộc hay diện mạo.
c. Đức tin vượt trên văn hóa và chủng tộc: Trong Chúa Giêsu, “không còn người Giu-đa hoặc người Gờ-réc, không còn tôi mọi hoặc tự do, không còn nam hoặc nữ; vì tất cả anh em đều là một trong Đấng Christ Jêsus.” (Ga-la-ti 3:28). Màu da của Chúa Giêsu không ảnh hưởng đến sự cứu rỗi của chúng ta; Ngài là Cứu Chúa của mọi dân tộc.
d. Sử dụng tranh ảnh cách khôn ngoan: Tranh tượng Chúa Giêsu có thể giúp chúng ta tập trung thờ phượng, nhưng đừng xem đó là chân dung chính xác. Mỗi văn hóa có cách mô tả khác nhau; điều đó không sai, nhưng chúng ta phải luôn nhớ rằng Chúa vượt trên mọi hình ảnh.
e. Truyền bá Phúc Âm cho mọi người: Chúa Giêsu phán: “Vậy, hãy đi làm cho muôn dân trở thành môn đồ Ta.” (Ma-thi-ơ 28:19). Bất kể màu da nào, mọi người đều cần biết về Đấng Christ. Đừng để những tranh cãi về ngoại hình cản trở sứ mạng này.
Dựa trên Kinh Thánh và bằng chứng lịch sử, Chúa Giêsu không phải là người da đen theo nghĩa chủng tộc châu Phi. Ngài là người Do Thái, sinh ra và lớn lên tại Palestine thế kỷ thứ nhất, với nước da olive hoặc nâu, phù hợp với người Semít. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất là Ngài là Con Đức Chúa Trời, Đấng đã hy sinh vì tội lỗi chúng ta và sống lại để ban sự sống đời đời. Màu da của Ngài không làm tăng hay giảm giá trị của sự cứu rỗi. Ước mong mỗi chúng ta luôn hướng mắt về Chúa Giêsu, Đấng vinh hiển, và sống theo gương Ngài mỗi ngày.