Atavism là gì?

Trong lĩnh vực sinh học, thuật ngữ “Atavism” (tạm dịch: **thoái hóa giống tổ tiên** hoặc **hiện tượng trở lại giống tổ phụ**) dùng để chỉ sự xuất hiện trở lại của những đặc điểm, tính trạng sinh học đã biến mất từ nhiều thế hệ trước ở một cá thể trong loài. Đó có thể là sự mọc lại của chiếc đuôi, xuất hiện lớp lông dày, hay những cấu trúc cổ xưa không còn phù hợp với môi trường hiện đại. Hiện tượng này cho thấy rằng thông tin di truyền từ tổ tiên xa xưa vẫn còn tiềm ẩn trong bộ gen, và trong một số điều kiện nhất định, nó có thể “thức tỉnh” và biểu hiện ra ngoài.

Là những Cơ Đốc nhân nghiên cứu Lời Chúa, chúng ta không khỏi giật mình tự hỏi: Liệu có một “Atavism thuộc linh” hay một “Atavism của tội lỗi” đang hoạt động trong con người chúng ta không? Kinh Thánh có đề cập đến hiện tượng tâm linh này không? Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khám phá khái niệm Atavism dưới ánh sáng của Kinh Thánh, giải nghĩa từ ngữ gốc, phân tích các phân đoạn then chốt và rút ra những ứng dụng thiết thực cho đời sống đức tin hằng ngày.

I. Bản Chất Tội Lỗi: “Atavism” Từ A-đam

Trọng tâm của thần học về tội lỗi trong Kinh Thánh xoay quanh một sự kiện lịch sử: sự sa ngã của A-đam và Ê-va (Sáng Thế Ký 3). Sự bất tuân này không chỉ là một hành động cá nhân, mà nó đã làm biến đổi chính bản chất của loài người và đem lại một “bộ di truyền” tội lỗi cho toàn thể nhân loại.

“Cho nên, như bởi một người mà tội lỗi vào trong thế gian, lại bởi tội lỗi mà có sự chết, thì sự chết trải qua trên hết thảy mọi người như vậy, vì mọi người đều phạm tội” (Rô-ma 5:12 - Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925).

Phân đoạn này của Sứ đồ Phao-lô sử dụng từ Hy Lạp quan trọng: **ἁμαρτία (hamartia)** – thường được dịch là “tội lỗi”. Tuy nhiên, trong ngữ cảnh của Rô-ma 5-7, “hamartia” thường mang nghĩa là một quyền lực, một nguyên tắc thống trị, một bản chất tội lỗi đang hoạt động, hơn là chỉ một hành vi riêng lẻ. Nó giống như một mã gen hư hỏng đã được truyền lại.

Sự truyền lại này được mô tả như thế nào? Chúng ta được sinh ra không phải như A-đam ban đầu (vô tội trong vườn Ê-đen), mà được sinh ra “trong A-đam” – mang lấy bản chất đã sa ngã của ông. Điều này phù hợp một cách kỳ lạ với khái niệm Atavism: dù chúng ta sống trong thời đại văn minh, với lương tâm và luật pháp, nhưng bản chất tội lỗi cố hữu, nguyên thủy từ tổ phụ A-đam vẫn luôn tiềm ẩn và liên tục tìm cách biểu hiện ra. Chúng ta không chỉ *phạm tội*; chúng ta *là* những con người có khuynh hướng và bản chất hướng về tội lỗi (Thi Thiên 51:5).

II. Cuộc Chiến Nội Tâm: Sự Biểu Hiện Của “Atavism Thuộc Linh”

Sứ đồ Phao-lô đã mô tả chân thực nhất về hiện tượng Atavism thuộc linh này trong thư Rô-ma, chương 7. Ông dùng ngôi thứ nhất số ít để diễn tả một cuộc chiến nội tâm khốc liệt:

“Vì tôi không làm điều lành mình muốn, nhưng làm điều dữ mình không muốn... Tôi bằng trí khôn thuận theo luật pháp của Đức Chúa Trời, nhưng bằng xác thịt tôi lại thuận theo luật pháp của tội lỗi” (Rô-ma 7:19, 25b).

Từ ngữ then chốt ở đây là **σάρξ (sarx)**, thường được dịch là **“xác thịt”**. Trong thần học của Phao-lô, “xác thịt” không chỉ là thân thể vật lý, mà là **toàn bộ con người cũ, bản chất tội lỗi cũ, đời sống cũ chưa được Đấng Christ cứu chuộc**. Nó chính là hiện thân của “Atavism thuộc linh” – khuynh hướng tội lỗi nguyên thủy từ A-đam luôn tìm cách trỗi dậy và thống trị, ngay cả trong một con người đã được tái sinh (Giăng 3:3).

Phao-lô gọi đó là **“luật pháp của tội lỗi” (ὁ νόμος τῆς ἁμαρτίας)** đang còn trong chi thể mình (Rô-ma 7:23). “Luật pháp” ở đây hàm ý một **nguyên tắc hoạt động có tính quy luật, tự động và mạnh mẽ**, giống như định luật vật lý. Đó chính là cơ chế của Atavism thuộc linh: dù ý chí muốn hướng thiện, nhưng nguyên tắc tội lỗi cố hữu vẫn liên tục kéo chúng ta trở về trạng thái “giống tổ phụ” A-đam đã sa ngã.

III. Giải Pháp Của Đức Chúa Trời: “Con Người Mới” và Sự Đoạn Tuyệt Với “Mã Gen Cũ”

Tin Mừng của Đức Chúa Trời không dừng lại ở việc chẩn đoán căn bệnh, mà công bố một giải pháp triệt để. Nếu “Atavism tội lỗi” đến từ A-đam thứ nhất, thì Đức Chúa Trời đã thiết lập một “A-đam thứ hai” để tạo ra một dòng dõi mới với một “bộ di truyền” thuộc linh hoàn toàn mới.

“Ấy vậy, như bởi sự sa ngã của một người mà mọi người phải chết, thì cũng bởi sự sống lại của một người mà mọi người được sống nữa... Người thứ nhất bởi đất mà ra, là thuộc về đất; người thứ hai bởi trời mà ra” (1 Cô-rinh-tô 15:21, 47).

Chúa Giê-xu Christ, A-đam sau hết (1 Cô-rinh-tô 15:45), đã đến để phá vỡ quyền lực của “mã gen tội lỗi” này. Sự chết và sống lại của Ngài không chỉ là để tha tội (các hành vi), mà còn để giải phóng chúng ta khỏi chính quyền lực của tội lỗi (bản chất). Phép báp-tem mang biểu tượng sâu sắc cho sự đoạn tuyệt này:

“Hay là, anh em chẳng biết rằng chúng ta thảy đều đã chịu phép báp-tem trong Đức Chúa Jêsus Christ, tức là chịu phép báp-tem trong sự chết Ngài sao? Vậy chúng ta đã bị chôn với Ngài bởi phép báp-tem trong sự chết Ngài, hầu cho Đấng Christ nhờ vinh hiển của Cha được từ kẻ chết sống lại thể nào, thì chúng ta cũng sống trong đời mới thể ấy” (Rô-ma 6:3-4).

Chữ “bị chôn” (συνθάπτω – synthaptō) có nghĩa là **“cùng được chôn chung với”**. Đây là một hành động cắt đứt, chấm dứt. Con người cũ, bản chất cũ (Atavism từ A-đam) đã bị đóng đinh và chôn đi với Đấng Christ. Sự sống lại của chúng ta với Ngài ban cho chúng ta một **“bản chất mới” (καινότης ζωῆς – kainotēs zōēs)** – một sự sáng tạo mới (2 Cô-rinh-tô 5:17).

Trong thư Ê-phê-sô, Phao-lô dùng từ **παλαιὸς ἄνθρωπος (palaios anthrōpos)** – **“con người cũ”** – để chỉ bản chất A-đam cũ (Ê-phê-sô 4:22), và **καινὸς ἄνθρωπος (kainos anthrōpos)** – **“con người mới”** – là bản chất mới được tạo dựng theo hình ảnh Đức Chúa Trời (Ê-phê-sô 4:24). Sự chuyển đổi này là một thực tại thuộc linh đã được hoàn thành cho người tin, nhưng cần được thể hiện ra trong đời sống hằng ngày.

IV. Ứng Dụng Thực Tế: Nhận Diện và Chiến Thắng “Atavism Thuộc Linh” Trong Đời Sống Hằng Ngày

Hiểu về “Atavism thuộc linh” giúp chúng ta có cái nhìn thực tế về cuộc chiến thuộc linh và có chiến lược đúng đắn.

1. Nhận Diện Các “Đặc Điểm Của Con Người Cũ” Biểu Hiện Trở Lại: Chúng ta cần nhận biết khi nào “mã gen cũ” đang tìm cách hoạt động. Đó có thể là những phản ứng tự nhiên theo “xác thịt”: nóng giận vô cớ (Ga-la-ti 5:20), ganh ghét, tranh cạnh, thèm muốn, nói hành, hoặc thái độ kiêu ngạo, ích kỷ. Đó không chỉ là “tính tình” mà thường là sự trỗi dậy của bản chất cũ. Sự nhận biết này phải dựa trên Lời Chúa, như một tấm gương (Gia-cơ 1:23-24).

2. Tuyên Bố Sự Thật Về Danh Tính Mới Trong Đấng Christ: Khi nhận ra dấu hiệu của “Atavism thuộc linh”, thay vì tự lên án, chúng ta phải lập tức nhắc lại sự thật: *“Tôi đã chết với Đấng Christ, và đời sống tôi hiện nay là Đấng Christ sống trong tôi. Tôi là một tạo vật mới. Bản chất cũ đã bị đóng đinh”* (Ga-la-ti 2:20). Chiến thắng bắt đầu từ tâm trí được đổi mới (Rô-ma 12:2).

3. Sống Bởi Thánh Linh – Năng Lực Cho Đời Sống Mới: Chúng ta không thể dùng ý chí cá nhân để đè nén “con người cũ”. Giải pháp là bước đi bởi Thánh Linh (Ga-la-ti 5:16). Từ Hy Lạp **περιπατέω (peripateō)** – “bước đi” – ám chỉ một lối sống liên tục, thói quen hằng ngày. Khi chúng ta để Thánh Linh dẫn dắt, Ngài sẽ sản sinh trong chúng ta **“bông trái của Thánh Linh”** (Ga-la-ti 5:22-23), chính là những “đặc điểm” của bản chất mới, của Đấng Christ. Đây là “Atavism” tích cực – chúng ta càng ngày càng được biến đổi để trở nên **giống hình ảnh của Con Người Thiên Thượng**, là Chúa Giê-xu (Rô-ma 8:29).

4. Sử Dụng Các Phương Tiện Ân Điển Cách Chủ Động: Để “bộ gen thuộc linh mới” được nuôi dưỡng và mạnh mẽ, chúng ta cần chủ động:

• Sự Cầu Nguyện: Giao tiếp với Cha, xin Ngài ban quyền năng để sống xứng đáng.
• Lời Chúa: Lương thực hằng ngày để đổi mới tâm thần.
• Sự Thông Công: Ở trong một cộng đồng tin kính để nâng đỡ, khích lệ và nhắc nhở nhau (Hê-bơ-rơ 10:24-25).
• Sự Vâng Lời Trong Tình Yêu: Mỗi hành động vâng lời Chúa dù nhỏ là một bước khẳng định danh tính mới và làm suy yếu thói quen cũ.

Kết Luận

Khái niệm Atavism mở ra cho chúng ta một góc nhìn sâu sắc về thực trạng tâm linh. Chúng ta thực sự mang trong mình “dấu vết di truyền” của tội lỗi từ A-đam – một bản chất cũ luôn tìm cách biểu hiện, kéo chúng ta xa cách Đức Chúa Trời. Nhưng Đức Chúa Trời, trong ân điển vô hạn, đã ban cho chúng ta một giải pháp triệt để qua Chúa Giê-xu Christ. Trong Ngài, chúng ta không chỉ được tha tội, mà còn được tham dự vào sự chết và sống lại của Ngài, nhận lấy một bản chất mới, một “mã số sự sống” từ trời.

Cuộc đời Cơ Đốc nhân là cuộc hành trình, với sự trợ giúp của Thánh Linh, để “con người mới” ngày càng lớn mạnh và “con người cũ” với những biểu hiện Atavism của nó ngày càng bị từ chối và chết đi. Chúng ta không còn là nô lệ cho bản chất cũ ấy nữa (Rô-ma 6:6). Hãy sống mỗi ngày với nhận thức về ân điển cao cả này, luôn mặc lấy Chúa Giê-xu Christ, và không cung cấp cho “xác thịt” một cơ hội nào (Rô-ma 13:14). Như vậy, chúng ta sẽ ngày càng phản chiếu vinh quang của A-đam thứ hai – là Chúa chúng ta – cho thế gian thấy.