Ân tứ phân biệt các thần là gì?

Trong bối cảnh tâm linh đa dạng và phức tạp ngày nay, Hội Thánh của Chúa Giê-xu Christ càng cần đến sự khôn ngoan và sáng suốt thuộc linh để phân định giữa chân lý và sai lầm, giữa Thánh Linh của Đức Chúa Trời và các linh lừa dối. Một trong những công cụ quý báu mà Đức Thánh Linh ban cho Hội Thánh để đáp ứng nhu cầu cấp thiết này chính là Ân tứ phân biệt các thần (Discerning of spirits). Ân tứ này không đơn thuần là sự nhạy bén tự nhiên hay sự hoài nghi, mà là một khả năng siêu nhiên, được ban bởi Thánh Linh, để nhận biết nguồn gốc thật sự đằng sau các biểu hiện thuộc linh.

I. Định Nghĩa và Bối Cảnh Kinh Thánh

Ân tứ phân biệt các thần được liệt kê cụ thể trong danh sách các ân tứ thuộc linh mà Sứ đồ Phao-lô trình bày cho Hội Thánh tại Cô-rinh-tô: “Kẻ nầy được ban ơn nói tiên tri; kẻ kia được ban ơn phân biệt các thần” (1 Cô-rinh-tô 12:10, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Trong nguyên văn tiếng Hy Lạp, cụm từ này là “διακρίσεις πνευμάτων” (diakriseis pneumatōn).

• “Διακρίσεις” (diakriseis): Xuất phát từ động từ “diakrinō”, có nghĩa là phân biệt, phân định, phán xét, hoặc phân cách rõ ràng. Nó hàm ý một sự đánh giá thấu đáo, phân tích kỹ lưỡng để đi đến một phán quyết hoặc sự phân biệt rạch ròi.
• “Πνευμάτων” (pneumatōn): Là danh từ số nhiều của “pneuma”, nghĩa là “thần,” “linh,” hoặc “sinh khí.” Từ này có thể chỉ về Thánh Linh của Đức Chúa Trời, các thiên sứ (linh tốt), các quỷ sứ (linh xấu), hoặc thậm chí là tâm linh con người.

Như vậy, ân tứ này không chỉ dừng lại ở việc “nhận diện ma quỷ,” mà là khả năng phân biệt nguồn gốc (xuất xứ) và bản chất của mọi sự biểu hiện thuộc linh. Nó giúp Cơ Đốc nhân trả lời các câu hỏi then chốt: Biểu hiệu này đến từ Đức Thánh Linh, từ tâm linh con người (xác thịt), hay từ các thần lừa dối (ma quỷ)? Lời tiên tri này có thật sự từ Chúa không? Sự hào quang và quyền năng đằng sau một chức vụ là chân thật hay giả mạo?

Sự cần thiết của ân tứ này được Sứ đồ Giăng nhấn mạnh: “Hỡi kẻ rất yêu dấu, chớ tin cậy mọi thần, nhưng hãy thử cho biết các thần có phải đến bởi Đức Chúa Trời chăng; vì có nhiều tiên tri giả đã hiện ra trong thiên hạ” (1 Giăng 4:1). Mệnh lệnh “hãy thử cho biết” (δοκιμάζετε - dokimazete) chính là hành động “phân biệt” trong thực tế.

II. Mục Đích và Phạm Vi Của Ân Tứ Phân Biệt Các Thần

Ân tứ này được ban ra không phải để tạo nên một “cảnh sát thuộc linh” hay để khuyến khích thái độ chỉ trích, nghi ngờ mọi thứ, mà với những mục đích tích cực và xây dựng cho Thân Thể Đấng Christ:

1. Bảo Vệ Hội Thánh Khỏi Sự Dối Trá: Ma quỷ là “cha của sự nói dối” (Giăng 8:44). Chúng thường mạo trang thành “thiên sứ sáng láng” (2 Cô-rinh-tô 11:14) để đưa vào Hội Thánh những giáo lý sai lầm (1 Ti-mô-thê 4:1), những sự dạy dỗ mê hoặc. Ân tứ phân biệt giúp vạch trần những điều giả mạo đó.
2. Xác Nhận và Khẳng Định Công Việc Chân Chính Của Thánh Linh: Không phải lúc nào cũng là “phát hiện điều xấu.” Ân tứ này cũng xác nhận và bảo vệ những gì thật sự đến từ Chúa, để Hội Thánh không dập tắt Thánh Linh hay khinh dể lời tiên tri (1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:19-21), nhưng biết đón nhận và vui mừng trong chân lý.
3. Hướng Dẫn trong Chức Vụ và Quyết Định: Khi Hội Thánh cần lựa chọn người lãnh đạo, mở mang chức vụ, hoặc phân định ý muốn Chúa, ân tứ này cung cấp sự sáng suốt thuộc linh vượt trên sự khôn ngoan tự nhiên.
4. Giải Cứu và Chữa Lành: Trong chức vụ giải cứu, việc phân biệt chính xác sự hiện diện, danh tính và kế hoạch của các tà linh là bước đầu tiên quan trọng để đuổi quỷ nhân danh Chúa Giê-xu (Mác 16:17).

III. Các Ví Dụ Kinh Thánh Minh Họa

Kinh Thánh cung cấp cho chúng ta nhiều hình mẫu sống động về ân tứ phân biệt các thần trong hành động:

1. Sứ đồ Phao-lô tại thành Phi-líp (Công vụ 16:16-18):
Một đứa đầy tớ gái bị quỷ bói toán ám, đi theo Phao-lô và Si-la mà la lên: “Những người nầy là đầy tớ của Đức Chúa Trời Rất Cao, rao truyền cho các ngươi đạo cứu rỗi.” Lời nói đó, xét về mặt ngữ nghĩa, hoàn toàn đúng sự thật. Nhưng Phao-lô, được ân tứ phân biệt, đã nhận ra nguồn gốc tà linh đằng sau lời tuyên xưng đó. Sau nhiều ngày, ông quay lại và truyền lệnh đuổi quỷ nhân danh Chúa Giê-xu Christ. Đây là một minh họa rõ ràng: không phải cứ nói đúng về Chúa là đều đến từ Chúa. Cần phân biệt nguồn gốc (motive and origin) đằng sau lời nói.

2. Chúa Giê-xu và Sự Cám Dỗ trong Đồng Vắng (Ma-thi-ơ 4:1-11):
Chúa Giê-xu đã phân biệt và vạch trần bản chất thật của Sa-tan đằng sau những lời dụ dỗ tưởng chừng như “thánh” (dùng Kinh Thánh để cám dỗ). Ngài không tranh luận về thần học, mà phán quyết trực tiếp: “Hỡi quỉ Sa-tan, ngươi hãy lui ra!” Sự phân biệt của Ngài hoàn hảo và dứt khoát.

3. Hội Thánh tại thành Bê-rê (Công vụ 17:11):
Dù không phải là một ân tứ siêu nhiên đặc biệt, nhưng tinh thần “so sánh với Lời Chúa” của người Bê-rê chính là nền tảng không thể thiếu cho mọi sự phân biệt thuộc linh. Họ “nghe nghe lời giảng mỗi ngày, và tra trong Kinh thánh, để xét lời giảng có thật chăng.” Đây là nguyên tắc vàng: Mọi sự phân biệt phải được kiểm chứng dựa trên tiêu chuẩn khách quan, không thể sai lầm của Kinh Thánh.

IV. Mối Quan Hệ Với Lời Chúa và Sự Khôn Ngoan

Ân tứ phân biệt các thần không hoạt động độc lập. Nó luôn gắn liền và được kiểm soát bởi Lời Đức Chúa Trời. Sứ đồ Phao-lô cầu nguyện cho các tín hữu Phi-líp: “Tôi cầu xin Đức Chúa Trời… để anh em phân biệt được những sự tốt lành hơn” (Phi-líp 1:9-10). Từ “phân biệt” ở đây là “δοκιμάζειν” (dokimazein) – cùng một gốc với từ “thử” trong 1 Giăng 4:1, nhấn mạnh đến việc thử nghiệm để phê chuẩn điều gì là đúng đắn, tinh tuyền.

Sự khôn ngoan thuộc linh cũng là yếu tố then chốt. Ân tứ này không chỉ là “cảm giác lạ” hay ấn tượng chủ quan. Nó thường đi kèm với sự khôn ngoan từ trên cao, mà Gia-cơ mô tả là: “thật thà, khiêm nhường, đầy dẫy lòng thương xót và bông trái lành, không có sự hai lòng và giả hình” (Gia-cơ 3:17). Một sự phân biệt thật sự từ Thánh Linh sẽ mang những đặc tính này, không phải là thái độ kiêu ngạo, kết án hoặc gây chia rẽ.

V. Ứng Dụng Thực Tế Trong Đời Sống Cơ Đốc

Làm thế nào để chúng ta có thể nuôi dưỡng và vận hành trong ân tứ quan trọng này?

1. Gắn Bó Mật Thiết Với Lời Chúa:
Đây là “thanh kiếm của Thánh Linh” (Ê-phê-sô 6:17) và là tiêu chuẩn tối thượng. Bạn càng hiểu biết Lời Chúa sâu sắc, bạn càng có một “cơ sở dữ liệu” thuộc linh chính xác để so sánh và phân định mọi sự dạy dỗ, kinh nghiệm. Hãy nghiên cứu Kinh Thánh một cách có hệ thống, đặc biệt chú ý đến toàn bộ sự dạy dỗ của Chúa Giê-xu và các sứ đồ.

2. Sống Đời Sống Cầu Nguyện Và Nhạy Bén Với Thánh Linh:
Ân tứ này là của Thánh Linh, nên chúng ta cần học tập lắng nghe tiếng phán nhỏ nhiệm của Ngài (1 Các Vua 19:12). Hãy cầu nguyện xin Chúa ban cho tấm lòng khôn sáng và đôi mắt thuộc linh sáng suốt (Ê-phê-sô 1:17-18). Thực hành sự vâng phục trong những điều nhỏ để trở nên nhạy bén hơn.

3. Phát Triển Tấm Lòng Khiêm Nhường và Có Thể Được Dạy Dỗ:
Sự kiêu ngạo và tự phụ sẽ làm mờ mắt thuộc linh. Hãy sẵn sàng đặt những ấn tượng, cảm nhận của mình dưới sự kiểm chứng của Lời Chúa và sự khuyên bảo của những người trưởng thành trong đức tin (Châm ngôn 11:14). Ân tứ này thường được ban cho Thân Thể, không chỉ cho một cá nhân đơn lẻ.

4. Áp Dụng Các Bài Kiểm Tra Kinh Thánh:
Khi đối diện với một giáo lý, một “linh” hay một sự bày tỏ, hãy tự hỏi:

• Điều này có tôn cao Chúa Giê-xu Christ và thừa nhận Ngài đã đến trong xác thịt không? (1 Giăng 4:2-3).
• Điều này có phù hợp với toàn bộ lẽ thật được bày tỏ trong Kinh Thánh không? (Ê-sai 8:20).
• Bông trái lâu dài của nó là gì? Có đem lại sự yên ủi, tự do, yêu thương, và vâng phục Chúa không, hay gây ra sự sợ hãi, trói buộc, chia rẽ và đề cao con người? (Ma-thi-ơ 7:15-20).
• Nó có dẫn tôi đến gần Chúa Giê-xu và Lời Ngài hơn, hay dẫn tôi đến một kinh nghiệm, một con người, hay một tổ chức nào đó?

5. Không Sợ Hãi, Nhưng Cũng Không Liều Lĩnh:
Đừng vì sợ ma quỷ mà trở nên mê tín, nhìn thấy quỷ ở khắp mọi nơi. Cũng đừng vì tò mò hoặc liều lĩnh mà dạo chơi trên những “bãi mìn” thuộc linh (ví dụ: tìm hiểu các giáo phái lạ, thực hành huyền bí). Hãy tập trung vào Chúa Giê-xu, Đấng đã chiến thắng mọi quyền lực của kẻ thù (Cô-lô-se 2:15).

VI. Lời Kết Luận và Khích Lệ

Ân tứ phân biệt các thần là món quà quý giá và cần thiết của Đức Thánh Linh cho Hội Thánh trong mọi thời đại, đặc biệt là trong thời kỳ cuối cùng khi sự lừa dối sẽ gia tăng (Ma-thi-ơ 24:24). Đây không phải là ân tứ dành riêng cho các mục sư hay người lãnh đạo, mà là cho mọi chi thể trong Thân Thể Chúa, để cùng nhau gìn giữ sự trong sạch của Tin Lành và bảo vệ sự hiệp một của đức tin.

Chúng ta hãy sốt sắng tìm cầu các ân tứ thuộc linh, đặc biệt là ân tứ này (1 Cô-rinh-tô 14:1), với động cơ trong sạch là để gây dựng Hội Thánh và tôn vinh Danh Chúa Giê-xu. Hãy tin cậy rằng Cha Thiên Thượng vui lòng ban Đức Thánh Linh cho những kẻ cầu xin Ngài (Lu-ca 11:13), và Ngài sẽ ban cho chúng ta sự khôn ngoan cùng sự sáng suốt thuộc linh cần thiết để bước đi cách khải hoàn trong chân lý và ân điển của Ngài.

“Vả, Đức Chúa Trời chẳng phải là Chúa sự loạn mà thôi, bèn là Chúa sự hòa bình… Mọi sự đều nên làm cho phải phép và theo thứ tự.” (1 Cô-rinh-tô 14:33, 40)