Bản dịch Kinh Thánh J. B. Phillips là gì?

Trong thế giới của các bản dịch Kinh Thánh tiếng Anh, bên cạnh những cái tên kinh điển như King James Version (KJV) hay English Standard Version (ESV), tồn tại một bản dịch đặc biệt, ra đời từ lòng nhiệt huyết mục vụ và mong muốn làm cho Lời Chúa trở nên sống động cho thế hệ mình: bản dịch Kinh Thánh J. B. Phillips. Đây không chỉ là một công trình dịch thuật, mà còn là một chứng tích về quyền năng biến đổi của Kinh Thánh khi nó được trình bày trong ngôn ngữ đương thời.

John Bertram Phillips (1906-1982) là một mục sư, tác giả, và học giả người Anh thuộc Giáo hội Anh giáo. Công trình dịch thuật của ông không bắt nguồn từ một học viện hàn lâm biệt lập, mà từ chính nhu cầu thiết thực của chức vụ. Trong những năm Thế Chiến thứ II, khi đang làm việc với giới trẻ tại Luân Đôn, Phillips nhận thấy rằng nhiều thanh niên gặp khó khăn lớn trong việc hiểu và kết nối với bản dịch King James Version cổ điển. Ngôn ngữ của KJV vào thập niên 1940 đã trở nên xa lạ, khiến thông điệp của Tân Ước dường như bị chôn vùi dưới lớp bụi của từ ngữ cổ.

Được thúc đẩy bởi sự thôi thúc này, Phillips bắt đầu dịch các thư tín của Phao-lô ra ngôn ngữ đương đại để phân phát cho các thanh niên trong nhóm. Ông tin rằng Lời Chúa phải là “Lời Sống” (λόγος ζῶν – logos zōn) như sứ đồ Phi-e-rơ đã tuyên xưng (1 Phi-e-rơ 1:23: “Vì anh em đã được lại sanh, chẳng phải bởi giống hay hư nát, nhưng bởi giống chẳng hay hư nát, là bởi lời hằng sống và bền vững của Đức Chúa Trời.”). Công việc dịch thuật của ông, bắt đầu với thư gửi tín hữu Cô-lô-se, nhanh chóng lan rộng và nhận được sự đón nhận nồng nhiệt.

Bản dịch của J. B. Phillips, thường được gọi là “The New Testament in Modern English” (Tân Ước trong Tiếng Anh Hiện Đại), được biết đến với lối dịch diễn ý (dynamic equivalence) hơn là dịch từng từ (formal equivalence). Phillips không chỉ chuyển ngữ các từ Hy Lạp sang tiếng Anh, mà ông tìm cách chuyển tải ý nghĩa, sức sống và sự khẩn trương của nguyên bản đến cho độc giả hiện đại.

Triết lý của ông được phản ánh rõ trong tựa đề cuốn sách ông viết sau này: “Your God is Too Small” (Đức Chúa Trời của Bạn Quá Nhỏ). Phillips muốn phá vỡ những quan niệm hạn hẹp, cứng nhắc về Chúa và Kinh Thánh. Ông xem bản dịch KJV, dù uy nghiêm, đôi khi đã trở thành rào cản. Ông muốn độc giả gặp gỡ Chúa Giê-xu và các sứ đồ trong sự sống động nguyên thủy của họ.

Một ví dụ điển hình là cách ông dịch Rô-ma 12:2. Trong khi KJV viết: “And be not conformed to this world: but be ye transformed by the renewing of your mind...”, thì Phillips dịch một cách sinh động và mạnh mẽ: “Don’t let the world around you squeeze you into its own mould, but let God re-mould your minds from within...” (Đừng để thế gian xung quanh ép bạn vào khuôn đúc của nó, nhưng hãy để Đức Chúa Trời đúc lại tâm trí bạn từ bên trong…). Cụm từ “squeeze you into its own mould” (ép vào khuôn đúc) đã bắt lấy một cách xuất sắc ý nghĩa của động từ Hy Lạp συσχηματίζεσθε (syschēmatizesthe) – mang nghĩa nặn, ép theo cùng một hình dáng, một khuôn mẫu.

Các ấn bản chính:

• Letters to Young Churches (1947): Tập hợp các thư tín Tân Ước.
• The Gospels in Modern English (1952): Bản dịch các sách Phúc Âm.
• The Young Church in Action (1955): Bản dịch sách Công Vụ.
• The Book of Revelation (1957): Bản dịch sách Khải Huyền.
• The New Testament in Modern English (1958): Toàn bộ Tân Ước được hợp nhất trong một ấn bản.

Ấn bản hoàn chỉnh cuối cùng được xuất bản vào năm 1972.

Ưu điểm và Đóng góp vĩ đại:

1. Tính dễ đọc và sức sống: Đây là điểm mạnh lớn nhất. Phillips có tài dùng ngôn ngữ đời thường mà vẫn trang trọng, khiến độc giả cảm thấy các sứ đồ đang nói chuyện trực tiếp với mình. Bản dịch của ông giúp “cởi trói” cho thông điệp Tin Lành.

2. Mở đường cho các bản dịch đương đại: Phillips là người tiên phong. Công trình của ông chứng minh nhu cầu và tính khả thi của một bản dịch Kinh Thánh bằng ngôn ngữ hiện đại, tạo đà cho các bản dịch sau này như New Living Translation (NLT) hay The Message.

3. Khôi phục cảm xúc và ngữ khí nguyên thủy: Ông dịch không chỉ ý nghĩa, mà còn cả cảm xúc. Thư của Phao-lô trở nên khẩn thiết, lời cảnh báo trở nên gai góc, lời an ủi trở nên dịu dàng. Điều này phù hợp với nguyên tắc Kinh Thánh là “Lời Đức Chúa Trời… phán hữu hiệu hơn mọi gươm hai lưỡi” (Hê-bơ-rơ 4:12).

4. Là công cụ đối chiếu tuyệt vời: Nhiều mục sư và học giả sử dụng bản dịch Phillips như một bản “bình giải ngắn gọn” để soi sáng ý nghĩa của các bản dịch trung thành với nguyên văn hơn như NASB hay ESV.

Một số hạn chế và điểm cần lưu ý:

1. Là bản dịch của một cá nhân: Khác với các bản dịch được thực hiện bởi hội đồng các học giả (như NIV, ESV), bản dịch Phillips mang đậm dấu ấn và phong cách cá nhân của ông. Điều này vừa là sức mạnh, vừa có thể là điểm yếu vì thiếu đi sự kiểm chứng đa chiều.

2. Mức độ diễn ý cao: Đôi khi, để làm rõ nghĩa, Phillips thêm vào những giải thích mà nguyên bản không có trực tiếp. Điều này đòi hỏi người đọc phải thận trọng và đối chiếu với các bản dịch khác để phân biệt đâu là nguyên văn, đâu là phần diễn giải của dịch giả. Nguyên tắc “Kinh Thánh giải nghĩa Kinh Thánh” vẫn là then chốt.

3. Ngôn ngữ đã trở nên “cũ” theo thời gian: Dù là “tiếng Anh hiện đại” vào những năm 1950-60, một số cách diễn đạt của Phillips ngày nay đã nghe có vẻ lỗi thời với độc giả thế kỷ 21.

Bản dịch J. B. Phillips không chỉ là một hiện tượng học thuật, mà cung cấp nhiều bài học quý giá cho đời sống đức tin hôm nay:

1. Làm Sống Lại Tình Yêu Đối Với Kinh Thánh:
Nhiều tín hữu đọc Kinh Thánh như một nghĩa vụ khô khan. Bản dịch Phillips nhắc nhở chúng ta rằng Kinh Thánh là một câu chuyện tình yêu, một bức thư từ Đức Chúa Trời. Hãy thử đọc một phân đoạn quen thuộc (như 1 Cô-rinh-tô 13 hay Rô-ma 8) trong bản dịch này để tái khám phá vẻ đẹp và sự mới mẻ của Lời Chúa.

2. Nhấn Mạnh Sự Hiểu Biết Thực Chất:
Chúa Giê-xu đã quở trách những người không hiểu Kinh Thánh (Mác 12:24). Mục tiêu của chúng ta không phải là đọc cho xong, mà là hiểu để vâng phục và được biến đổi. Bản dịch Phillips khích lệ chúng ta tìm kiếm ý nghĩa thực sự đằng sau những từ ngữ. Nếu một bản dịch bạn đang dùng có vẻ khó hiểu, đừng ngại tham khảo một bản dịch diễn ý (như Phillips, NLT) như một công cụ hỗ trợ, với điều kiện luôn quay về so sánh với các bản dịch trung thành hơn với nguyên văn.

3. Mẫu Mực Về Sự Sáng Tạo Phục Vụ:
Phillips không chờ đợi một u�y ban hay nguồn tài trợ lớn. Ông thấy nhu cầu và dùng tài năng Chúa ban để đáp ứng nhu cầu đó. Đây là bài học về việc sử dụng ân tứ cách sáng tạo để phục vụ thế hệ mình. Mỗi Cơ đốc nhân đều có thể hỏi: “Làm thế nào tôi có thể dùng khả năng của mình để khiến Lời Chúa trở nên dễ hiểu và hấp dẫn hơn cho những người xung quanh?”

4. Cảnh Tỉnh Về Sự Thờ Ơ Với Lời Chúa:
Việc Phillips phải dịch lại Kinh Thánh vì giới trẻ không hiểu KJV là một hồi chuông cảnh tỉnh. Chúng ta có đang trình bày chân lý đời đời bằng một ngôn ngữ “cổ” không còn giao tiếp được? Điều này áp dụng không chỉ cho ngôn ngữ văn bản, mà còn cho ngôn ngữ của văn hoá, phương pháp giảng dạy và chứng đạo. Tinh thần thì không đổi, nhưng phương cách phải thích ứng (1 Cô-rinh-tô 9:22).

Bản dịch Kinh Thánh J. B. Phillips đứng như một nhịp cầu quan trọng trong lịch sử truyền bá Lời Chúa. Nó nhắc nhở chúng ta rằng Kinh Thánh không phải là một di tích để tôn thờ từ xa, mà là “linh nghiệm” (ζῶν – zōn, sống động) và “có quyền phép” (ἐνεργὴς – energēs, hữu hiệu) (Hê-bơ-rơ 4:12). Công trình của Phillips là một lời đáp sống động cho lời cầu nguyện của sứ đồ Phao-lô: “Cũng hãy vì tôi mà cầu nguyện, để khi tôi mở miệng ra, Chúa ban cho tôi tự do mọi bề, bày tỏ lẽ mầu nhiệm của đạo Tin Lành” (Ê-phê-sô 6:19).

Là những người nghiên cứu và yêu mến Kinh Thánh, chúng ta được khích lệ để:

• Trân quý sự đa dạng của các bản dịch như những công cụ khác nhau trong tay thợ lành nghề.
• Cam kết với sự hiểu biết thực chất, không ngừng tra khảo nguyên văn và so sánh các bản dịch.
• Tìm kiếm sự gặp gỡ cá nhân với Chúa Giê-xu Christ qua Lời Ngài, bởi đó chính là mục đích tối thượng của mọi công trình dịch thuật.

Cuối cùng, dù đọc bản dịch nào, xin hãy ghi nhớ lời chính J. B. Phillips: “Nếu Tân Ước là một tài liệu đáng tin cậy… thì không có gì trên thế gian gian này có thể quan trọng hơn.” Ước mong mỗi chúng ta không ngừng đào sâu vào kho báu vô giá ấy, để Lời Chúa thực sự trở nên ngôn ngữ của tấm lòng và sự sống chúng ta.