Sách Công Vụ của Phi-e-rơ là gì?

Khi nhắc đến “Sách Công Vụ của Phi-e-rơ,” nhiều tín hữu có thể thắc mắc về một sách kinh điển riêng biệt. Tuy nhiên, trong kho tàng Kinh Thánh chính thống (Canon), không tồn tại một sách riêng có tên gọi như vậy. Cụm từ này thường được các nhà nghiên cứu Kinh Thánh sử dụng để chỉ phần nội dung trọng tâm thuật lại chức vụ của Sứ đồ Phi-e-rơ được ghi chép trong sách Công Vụ Các Sứ Đồ, từ chương 1 đến chương 12. Sách Công Vụ, do Lu-ca viết, là bức tranh sống động về sự hình thành và phát triển của Hội Thánh đầu tiên dưới quyền năng của Đức Thánh Linh, và Phi-e-rơ chính là nhân vật chủ chốt trong nửa đầu của sách này. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khảo sát “sách Công Vụ của Phi-e-rơ” – tức là hành trình thuộc linh, những bài giảng, phép lạ và sự lãnh đạo của ông trong buổi bình minh của Hội Thánh.

Trước khi bước vào chức vụ đầy quyền năng trong sách Công Vụ, chúng ta cần hiểu về sự biến đổi của Phi-e-rơ. Ông vốn là Si-môn, một người đánh cá nóng nảy, bộc trực, đôi khi thiếu đức tin (Ma-thi-ơ 14:30-31) và chối Chúa ba lần (Ma-thi-ơ 26:69-75). Tên Phi-e-rơ (Πέτρος, Petros), nghĩa là “đá”, do chính Chúa Giê-xu đặt cho ông (Giăng 1:42). Trong tiếng A-ram là Kê-pha (Κηφᾶς, Kēphas), cũng mang nghĩa tương tự. Sự biến đổi quyết liệt của ông chỉ có thể được giải thích bằng sự phục sinh của Chúa Giê-xu (Lu-ca 24:34; I Cô-rinh-tô 15:5) và sự xức dầu đầy trọn của Đức Thánh Linh trong ngày Lễ Ngũ Tuần (Công Vụ 2:1-4). Sứ đồ Phi-e-rơ trong Công Vụ không còn là con người tự cậy sức mình nữa, mà là một công cụ được Đức Chúa Trời dùng cách đầy uy quyền.

1. Sự Lãnh Đạo Buổi Đầu và Bài Giảng Trong Ngày Lễ Ngũ Tuần (Công Vụ 1-2)
Sau khi Chúa thăng thiên, Phi-e-rơ đã đứng ra lãnh đạo trong việc chọn Ma-thia thay thế cho Giu-đa (Công Vụ 1:15-26). Đây là hành động của một người được phục hồi và giao phó trách nhiệm. Tuy nhiên, đỉnh cao chức vụ của ông bắt đầu từ Công Vụ chương 2. Được đầy dẫy Đức Thánh Linh, Phi-e-rơ đã đứng lên giảng bài giảng đầu tiên của Hội Thánh. Bài giảng này là khuôn mẫu của sự rao truyền Phúc Âm:

• Giải nghĩa Hiện Tượng (c. 14-21): Ông trích dẫn tiên tri Giô-ên để giải thích việc Đức Thánh Linh giáng lâm.
• Rao Truyền Sự Chết và Phục Sinh của Đấng Christ (c. 22-32): Ông công bố Chúa Giê-xu, Đấng bị họ đóng đinh, đã được Đức Chúa Trời khiến sống lại, ứng nghiệm lời tiên tri (Thi Thiên 16:8-11).
• Tuyên Bố Thần Tính và Địa Vị Chúa của Giê-xu (c. 33-36): “Vậy, cả nhà Y-sơ-ra-ên khá biết chắc rằng Đức Chúa Trời đã tôn Giê-xu nầy, mà các ngươi đã đóng đinh trên thập tự giá, làm Chúa và Đấng Christ” (Công Vụ 2:36).
• Kêu Gọi Ăn Năn và Hứa Ban Sự Cứu Rỗi (c. 37-41): Kết quả là có khoảng 3,000 người tin nhận và chịu phép báp-têm.

Trong nguyên văn Hy Lạp, từ “giảng” (ἀπεφθέγξατο, aphephthengxato) ở câu 14 mang sắc thái mạnh mẽ, trang trọng, diễn tả một lời tuyên bố đầy uy quyền và cảm động từ Đức Thánh Linh.

2. Quyền Năng Chữa Lành và Sự Dạn Dĩ Trước Công Luận (Công Vụ 3-5)
Chương 3 ghi lại phép lạ chữa lành người què tại cửa Đền thờ gọi là Cửa Đẹp. Quan trọng hơn cả phép lạ là bài giảng thứ hai của Phi-e-rơ tại hành lang Sa-lô-môn (Công Vụ 3:12-26). Ông một lần nữa nhấn mạnh: “Đức Chúa Trời… đã làm vinh hiển tôi tớ Ngài là Đức Chúa Jêsus… và bởi đức tin trong danh Ngài, thì danh Ngài làm cho vững mạnh người nầy” (c. 13,16). Danh Giê-xu (τὸ ὄνομα Ἰησοῦ, to onoma Iēsou) là trung tâm của quyền năng và thông điệp.
Sự dạn dĩ (παρρησία, parrēsia) của Phi-e-rơ và Giăng trước mặt Hội đồng Công luận Do Thái (Sanhedrin) là một bằng chứng hùng hồn về sự biến đổi (Công Vụ 4:8-12). Câu tuyên tín trong Công Vụ 4:12 đã trở thành nền tảng của thần học cứu rỗi Tin Lành: “Chẳng có sự cứu rỗi trong đấng nào khác; vì ở dưới trời, chẳng có danh nào khác ban cho loài người, để chúng ta phải nhờ đó mà được cứu.” Trước những lời đe dọa, ông cùng các sứ đồ khác cầu nguyện xin sự dạn dĩ hơn nữa (Công Vụ 4:29), và Đức Chúa Trời đã đáp lời.

3. Sự Phán Xét Trong Hội Thánh và Quyền Năng Rao Giảng (Công Vụ 5)
Phi-e-rơ cũng đóng vai trò then chốt trong sự phán xét nghiêm khắc đối với A-na-nia và Sa-phi-ra (Công Vụ 5:1-11). Sự kiện này nhấn mạnh tính thánh khiết của Hội Thánh và sự nghiêm trọng của tội lừa dối Đức Thánh Linh. Tiếp đó, chức vụ của ông tiếp tục với nhiều phép lạ và sự giảng dạy không ngừng, dẫn đến việc bị bắt lần nữa và được giải thoát cách siêu nhiên bởi thiên sứ (Công Vụ 5:17-21). Lời tuyên bố của ông trước Hội đồng Công luận: “Thiên phải vâng lời Đức Chúa Trời còn hơn là vâng lời người ta” (Công Vụ 5:29) đã trở thành nguyên tắc bất di bất dịch cho đời sống Cơ Đốc.

4. Khải Tượng Mở Ra Kỷ Nguyên Mới: Phúc Âm Cho Dân Ngoại (Công Vụ 10-11)
Đây có lẽ là đỉnh cao trong chức vụ và sự mặc khải dành cho Phi-e-rơ. Qua khải tượng về tấm vải lớn chứa đủ loài thú vật (Công Vụ 10:9-16), Đức Chúa Trời phá vỡ định kiến tôn giáo sâu xa trong ông – một người Do Thái kỵ sự ô uế theo nghi lễ. Tiếng phán từ trời: “Vật chi Đức Chúa Trời đã làm cho sạch, thì chớ cầm bằng ô uế” (c. 15), không chỉ nói về thức ăn, mà còn về con người. Phi-e-rơ đã vâng lời đến nhà Cọt-nây, một đội trưởng người Ngoại, và rao giảng Phúc Âm cho cả nhà ông ta. Bài giảng tại nhà Cọt-nây (Công Vụ 10:34-43) là một kiểu mẫu khác, nhấn mạnh tính phổ quát của Phúc Âm: “Thật vậy, ta nên biết rằng Đức Chúa Trời chẳng vị nể ai, nhưng trong các dân, hễ ai kính sợ Ngài và làm điều công bình, thì nấy được đẹp lòng Ngài” (c. 34-35). Kết quả là Đức Thánh Linh giáng trên mọi người nghe đạo, và Phi-e-rơ truyền làm phép báp-têm cho họ. Sự kiện này đánh dấu cánh cửa Phúc Âm chính thức mở ra cho dân Ngoại, và Phi-e-rơ là người Chúa dùng để đặt viên đá góc đầu tiên cho sứ mạng này (xem thêm Ga-la-ti 2:7-8).

5. Sự Giam Cầm và Giải Thoát Cuối Cùng (Công Vụ 12)
Chương 12 thuật lại việc vua Hê-rốt (Ác-ríp-ba I) bắt giam Phi-e-rơ với ý định hành hình. Nhưng Hội Thánh đã sốt sắng cầu nguyện cho ông, và một lần nữa, quyền năng thiên thượng đã giải cứu ông cách kỳ diệu. Sau sự kiện này, Phi-e-rơ rời Giê-ru-sa-lem (c. 17), và nhân vật chính của sách Công Vụ chuyển sang Sứ đồ Phao-lô, người được kêu gọi đặc biệt cho dân Ngoại. Điều này cho thấy vai trò lịch sử của Phi-e-rơ như người mở đường đã hoàn thành xuất sắc.

Từ “sách Công Vụ của Phi-e-rơ,” chúng ta rút ra được vô số bài học quý báu:

1. Đời Sống Được Biến Đổi Bởi Thánh Linh Là Nền Tảng: Phi-e-rơ chứng minh rằng một người từng thất bại vẫn có thể trở thành cột trụ cho Vương Quốc Đức Chúa Trời khi được Chúa phục hồi và đầy dẫy Đức Thánh Linh. Sự dạn dĩ của ông không đến từ tính khí tự nhiên, mà từ năng quyền thiên thượng.
2. Lời Chúa và Sự Cầu Nguyện Là Sức Mạnh Của Chức Vụ: Các bài giảng của Phi-e-rơ luôn bám sát Kinh Thánh Cựu Ước (như Giô-ên, Thi Thiên) để làm chứng về Đấng Christ. Ông cũng luôn ở trong tinh thần cầu nguyện (trước khi giảng, khi bị bắt, và khi Hội Thánh cầu nguyện cho ôm).
3. Phúc Âm Là Duy Nhất và Phổ Quát: Trọng tâm mọi sứ điệp của Phi-e-rơ là Chúa Giê-xu Christ, Đấng chịu chết, sống lại và là Chúa. Phúc Âm ấy dành cho mọi người – từ người Do Thái tại Giê-ru-sa-lem đến viên đội trưởng La Mã tại Sê-sa-rê. Chúng ta được kêu gọi phá bỏ mọi rào cản văn hóa, chủng tộc, hay địa vị để đem Phúc Âm đến cho mọi người.
4. Sự Vâng Lời Trong Mặc Khải Tiệm Tiến: Phi-e-rơ đã phải vật lộn với định kiến của chính mình, nhưng ông chọn vâng lời khi nhận được khải tượng rõ ràng từ Chúa. Đức tin Cơ Đốc đòi hỏi chúng ta sẵn sàng thay đổi quan điểm khi Lời Chúa và Thánh Linh hướng dẫn.
5. Tinh Thần Trách Nhiệm và Lãnh Đạo: Từ việc chọn Ma-thia, đối diện với Hội đồng Công luận, đến việc giải quyết vấn đề A-na-nia, Phi-e-rơ đã thi hành sự lãnh đạo với lòng can đảm và trách nhiệm trước mặt Đức Chúa Trời.

“Sách Công Vụ của Phi-e-rơ” thực chất là một phần không thể tách rời của lịch sử cứu rỗi, được Đức Thánh Linh cảm thúc và ghi lại qua Lu-ca. Nó cho chúng ta thấy hình ảnh một Hội Thánh sống động, được quyền năng Chúa hành động qua những con người bình thường nhưng sẵn lòng phó thác. Phi-e-rơ, hơn ai hết, là minh chứng cho ân điển tái tạo của Chúa. Chức vụ của ông đặt nền móng cho Hội Thánh, mở cửa cho người Do Thái lẫn dân Ngoại bước vào trong đại gia đình của Đức Chúa Trời.

Hôm nay, công việc của Chúa vẫn tiếp tục. Mỗi chúng ta đều được mời gọi để viết tiếp “công vụ” của chính mình dưới sự dẫn dắt của cùng một Đức Thánh Linh, rao truyền cùng một Phúc Âm về Giê-xu Christ, và kinh nghiệm cùng một quyền năng đã khiến Phi-e-rơ từ một người đánh cá trở thành Sứ đồ vĩ đại. Ước mong lời chứng của ông tiếp tục thúc giục chúng ta sống dạn dĩ, trung tín và hoàn toàn vâng phục Chúa trong thế hệ này.