Thuyết Bổ Trợ và Thuyết Bình Đẳng—Quan điểm nào đúng theo Kinh Thánh?
Trong thế giới Cơ Đốc giáo đương đại, cuộc đối thoại về vai trò của nam và nữ, đặc biệt trong hôn nhân và Hội Thánh, thường xoay quanh hai khung thần học chính: Thuyết Bổ Trợ (Complementarianism) và Thuyết Bình Đẳng (Egalitarianism). Đây không chỉ là vấn đề xã hội học, mà là một chủ đề cần được soi sáng bởi Lời Đức Chúa Trời. Bài viết này sẽ nghiên cứu chuyên sâu cả hai quan điểm dưới lăng kính Kinh Thánh, tìm kiếm sự hiểu biết trung tín về ý muốn nguyên thủy của Đấng Tạo Hóa.
Thuyết Bổ Trợ dạy rằng nam và nữ có giá trị ngang nhau trước mặt Đức Chúa Trời nhưng được Ngài thiết kế với những vai trò bổ sung và khác biệt trong hôn nhân và chức vụ Hội Thánh. Thuyết này nhấn mạnh đến sự lãnh đạo yêu thương của người chồng và sự thuận phục tôn trọng của người vợ trong hôn nhân, cũng như những hạn chế nhất định về chức vụ lãnh đạo giáo hội cho nữ giới.
Thuyết Bình Đẳng dạy rằng sự bình đẳng về giá trị và phẩm giá trong Đấng Christ cũng xóa bỏ mọi sự phân biệt vai trò dựa trên giới tính trong hôn nhân và chức vụ Hội Thánh. Thuyết này tin rằng mọi chức vụ và trách nhiệm đều mở ra cho cả nam lẫn nữ, dựa trên ân tứ và sự kêu gọi của Đức Thánh Linh, và hôn nhân nên được vận hành dựa trên sự hỗ tương và hợp tác trọn vẹn.
Cả hai đều tuyên xưng giá trị ngang nhau của nam và nữ, nhưng khác biệt trong cách giải thích và áp dụng Kinh Thánh.
Mọi cuộc thảo luận phải bắt đầu từ sự sáng tạo nguyên thủy.
Sáng Thế Ký 1:26-27 ghi: "Đức Chúa Trời phán rằng: Chúng ta hãy làm nên loài người như hình Ta và theo tượng Ta... Đức Chúa Trời dựng nên loài người như hình Ngài; Ngài dựng nên loài người giống như hình Đức Chúa Trời; Ngài dựng nên người nam cùng người nữ." Cả hai đều mang Hình Ảnh Đức Chúa Trời (Imago Dei) một cách trọn vẹn và ngang nhau. Từ ngữ Hê-bơ-rơ "adam" ở đây thường chỉ "nhân loại" nói chung. Đây là cột trụ vững chắc cho thuyết Bình Đẳng về phẩm giá và giá trị tuyệt đối.
Tuy nhiên, Sáng Thế Ký 2 cung cấp một cái nhìn chi tiết hơn. Đức Chúa Trời dựng nên A-đam trước, rồi phán: "Loài người ở một mình thì không tốt; ta sẽ làm nên một kẻ giúp đỡ giống như nó" (câu 18). Từ Hê-bơ-rơ "ezer" được dịch là "người giúp đỡ". Từ này không hàm ý thấp kém, vì cùng một từ này được dùng để mô tả Đức Chúa Trời là "Đấng giúp đỡ" của dân Y-sơ-ra-ên (Thi thiên 33:20). Ê-va được tạo ra từ xương sườn của A-đam (câu 21-22), biểu thị sự bình đẳng (không từ đầu hay từ chân) và sự hiệp nhất mật thiết. A-đam đặt tên cho Ê-va (câu 23), một hành động trong văn hóa cổ thường biểu thị thẩm quyền hoặc sự nhận biết bản chất. Trình tự sáng tạo và nhiệm vụ canh giữ vườn được giao trước hết cho A-đam (câu 15) thường được thuyết Bổ Trợ xem là nền tảng cho vai trò lãnh đạo được ủy thác.
Sự phá vỡ mối quan hệ với Đức Chúa Trời đã làm biến dạng các mối quan hệ của con người. Lời phán xét của Đức Chúa Trời trong Sáng Thế Ký 3:16 là then chốt: "Ngài phán cùng người nữ rằng... ngươi sẽ ưa phục chồng ngươi, và chồng sẽ cai trị ngươi." Điều quan trọng là phải hiểu đây là mô tả về hậu quả của tội lỗi, chứ không phải là chỉ thị của Đức Chúa Trời. Sự "cai trị" (tiếng Hê-bơ-rơ "mashal") ở đây mang sắc thái của sự thống trị độc đoán, là một phần của sự rủa sả. Thuyết Bình Đẳng nhấn mạnh rằng Chúa Cứu Thế đến để chuộc lại và phục hồi mọi thứ bị tội lỗi làm hư hoại, bao gồm cả mối quan hệ giữa nam và nữ. Thuyết Bổ Trợ thừa nhận đây là hậu quả, nhưng cho rằng các nguyên tắc về vai trò được thiết lập trong Sáng-thế Ký 2 vẫn là ý muốn tốt lành của Đức Chúa Trời và cần được sống dưới ơn cứu chuộc.
1. Ê-phê-sô 5:22-33 - Khuôn Mẫu Cho Hôn Nhân:
Phao-lô trình bày một sự tương đồng sâu sắc: "Hỡi kẻ làm vợ, hãy thuận phục chồng mình như vâng phục Chúa... Hỡi kẻ làm chồng, hãy yêu vợ mình, như Đấng Christ đã yêu Hội thánh" (câu 22, 25). Từ Hy Lạp cho "thuận phục" là "hypotassō", một từ quân sự chỉ việc xếp vào vị trí dưới một trật tự. Điều thú vị là động từ này trong câu 22 thực ra được mượn từ câu 21: "Hãy thuận phục lẫn nhau trong sự kính sợ Đấng Christ." Điều này đặt sự thuận phục của người vợ trong bối cảnh chung của sự khiêm nhường và thuận phục lẫn nhau trong Hội Thánh.
Đối với người chồng, mệnh lệnh là "agapaō" - yêu thương bằng tình yêu hy sinh của Đấng Christ. Quyền lãnh đạo ("kephale" - đầu) của người chồng được định nghĩa hoàn toàn bởi sự hy sinh, hiến dâng và gây dựng (câu 28-29). Thuyết Bổ Trợ nhìn thấy ở đây một trật tự vai trò rõ ràng nhưng đầy yêu thương. Thuyết Bình Đẳng nhấn mạnh rằng "đầu" ("kephale") trong văn hóa Hy Lạp thường mang nghĩa "nguồn" (như đầu nguồn sông), và trọng tâm của phân đoạn là sự hiệp một và yêu thương hỗ tương, không phải quyền lực.
2. Ga-la-ti 3:28 - Căn Tính Trong Đấng Christ:
"Tại đây không còn chia ra người Giu-đa hoặc người Gờ-réc; không còn người tôi mọi hoặc người tự chủ; không còn đàn ông hoặc đàn bà; vì trong Đức Chúa Jêsus Christ, anh em thảy đều làm một." Đây là câu Kinh Thánh chủ chốt cho thuyết Bình Đẳng. Sự phân chia giới tính, cùng với sắc tộc và giai cấp, đã bị phá đổ trong lĩnh vực cứu rỗi, phẩm giá và tiếp cận với Đức Chúa Trời. Thuyết Bổ Trợ đồng ý với điều này, nhưng lập luận rằng câu này nói về địa vị thuộc linh, không xóa bỏ các vai trò chức năng khác nhau trong hôn nhân và Hội Thánh, cũng như sự bình đẳng trong Đấng Christ không xóa bỏ vai trò khác biệt của Chúa Cha và Chúa Con.
3. I Cô-rinh-tô 14:34-35 & I Ti-mô-thê 2:11-14 - Những Phân Đoạn Gây Tranh Cãi:
"Đàn bà phải nín lặng trong Hội Thánh" (I Cô 14:34) và "Ta không cho phép đàn bà dạy dỗ hay cai quản đàn ông" (I Ti 2:12). Thuyết Bổ Trợ xem đây là những huấn thị mang tính phổ quát, dựa trên thứ tự sáng tạo và sự kiện A-đam bị cám dỗ (I Ti 2:13-14). Thuyết Bình Đẳng thường giải thích những điều này trong bối cảnh văn hóa đặc thù: các tín đồ nữ thiếu học thức ở Ê-phê-sô (I Ti-mô-thê) gây rối loạn bằng cách cắt ngang để hỏi chồng, hoặc các tiên tri giả nữ ở Cô-rinh-tô. Họ chỉ ra rằng Phao-lô thừa nhận việc nữ giới cầu nguyện và nói tiên tri trong Hội Thánh (I Cô 11:5), và nhiều phụ nữ như Bê-rít-sin, Phê-bê (được gọi là "người đầy tớ" - diakonos) đã phục vụ trong chức vụ.
Dù nghiêng về quan điểm nào, tín hữu cần sống với tinh thần của Đấng Christ:
1. Tôn Trọng Phẩm Giáo Tuyệt Đối: Mọi thảo luận phải bắt đầu từ chân lý: cả nam lẫn nữ đều mang hình ảnh Đức Chúa Trời cách trọn vẹn. Không được có thái độ khinh thường, miệt thị hoặc đàn áp.
2. Theo Đuổi Sự Hiệp Một, Không Phải Quyền Lực: Mục tiêu của hôn nhân và Hội Thánh là sự hiệp một (one-flesh), phản chiếu mối quan hệ giữa Chúa Christ và Hội Thánh. Đây là tiêu chuẩn cao hơn mọi cuộc tranh luận về quyền hành.
3. Sống Với Tình Yêu Hy Sinh (Agapē) và Sự Thuận Phục Tự Nguyện: Người chồng được kêu gọi yêu vợ mình đến nỗi hy sinh mạng sống. Người vợ được kêu gọi thuận phục với thái độ tôn trọng. Cả hai đều là sự đáp lại tình yêu của Đấng Christ và đều đòi hỏi sự từ bỏ chính mình.
4. Nhận Biết và Sử Dụng Ân Tứ Đức Thánh Linh: Đức Thánh Linh ban ân tứ cho mọi tín hữu để gây dựng Hội Thánh (I Cô-rinh-tô 12:7). Cả hai quan điểm đều cần tạo không gian để ân tứ của mỗi người, bất kể giới tính, được sử dụng cách hiệu quả nhất vì vinh hiển Đức Chúa Trời.
5. Giữ Tinh Thần Khiêm Nhường và Yêu Thương Trong Khác Biệt: Đây là một chủ đề gây chia rẽ trong lòng Hội Thánh. Tín hữu cần thảo luận với lòng kính sợ Chúa, tôn trọng lương tâm của anh chị em mình, và tìm kiếm sự hiệp một trong Chúa Thánh Linh.
Kinh Thánh trình bày một bức tranh phức tạp và cân bằng: sự bình đẳng tuyệt đối về phẩm giá và giá trị (Ga-la-ti 3:28, Sáng-thế Ký 1:27) đồng thời với sự đa dạng và bổ sung trong vai trò và chức năng (Ê-phê-sô 5, Sáng-thế Ký 2). Có lẽ, thay vì chọn hoàn toàn "Thuyết Bổ Trợ" hay "Thuyết Bình Đẳng", chúng ta nên nắm giữ lấy sự thần bí cao trọng của sự hiệp một mà cả hai giới tính cùng chia sẻ trong Đấng Christ.
Cuối cùng, mẫu mực tối cao không phải là quyền lực hay sự tự chủ, mà là Chúa Giê-xu Christ, Đấng "vốn có hình Đức Chúa Trời... song đã tự bỏ mình đi, lấy hình tôi tớ" (Phi-líp 2:6-7). Trong Ngài, sự lãnh đạo và sự thuận phục hòa làm một qua thập tự giá. Khi cả nam lẫn nữ cùng bắt chước tinh thần hạ mình và hy sinh này, hôn nhân và Hội Thánh sẽ trở nên một bức tranh sống động và đẹp đẽ về Tin Mừng cứu rỗi cho thế giới.
Ước mong mỗi chúng ta, trong bất kỳ vai trò nào, đều tìm thấy sự viên mãn và ý nghĩa trong việc phản chiếu hình ảnh Đức Chúa Trời và sống vì sự vinh hiển của Ngài.