Mô hình lãnh đạo Hội thánh của Môi-se là gì?

Trong lịch sử Cựu Ước, Môi-se nổi bật như một nhà lãnh đạo vĩ đại được Đức Chúa Trời chọn để giải cứu dân Y‑sơ‑ra‑ên khỏi ách nô lệ Ai Cập và dẫn dắt họ suốt bốn mươi năm trong đồng vắng. Gương lãnh đạo của ông không chỉ là một mẫu mực cho các nhà lãnh đạo chính trị hay quân sự, mà còn là một khuôn mẫu quý báu cho những người lãnh đạo Hội Thánh ngày nay. Bài viết này sẽ phân tích mô hình lãnh đạo Hội thánh của Môi‑se dựa trên Kinh Thánh, đồng thời rút ra những ứng dụng thực tiễn cho công việc chăn bầy trong Hội Thánh đương đại.

Môi‑se không tự mình đứng lên lãnh đạo; ông được Đức Chúa Trời trực tiếp kêu gọi và ủy nhiệm (Xuất Ê‑díp‑tô 3:1‑10). Tại bụi gai cháy, Đức Chúa Trời phán: “Ta sẽ sai ngươi đến cùng Pha‑ra‑ôn, hầu cho ngươi đem dân Ta, là con cái Y‑sơ‑ra‑ên, ra khỏi xứ Ê‑díp‑tô” (câu 10). Lãnh đạo Hội Thánh phải bắt nguồn từ sự kêu gọi và trao quyền của Chúa, chứ không phải từ tham vọng cá nhân hay sự bổ nhiệm thuần túy của con người. Sứ đồ Phao‑lô cũng nhấn mạnh điều này: “Nếu Đức Chúa Trời không sai kẻ nào, thì kẻ ấy chẳng được đi rao giảng” (Rô‑ma 10:15).

Kinh Thánh mô tả Môi‑se là người rất khiêm nhường, hơn mọi người trên mặt đất (Dân Số Ký 12:3). Ông luôn ý thức mình chỉ là công cụ trong tay Đức Chúa Trời. Khi đối diện với sự phản loạn, ông không tự vệ nhưng để Chúa biện hộ cho mình (Dân Số Ký 12, 16). Sự khiêm nhường đi đôi với lòng phụ thuộc hoàn toàn vào sự dẫn dắt và quyền năng của Chúa. Môi‑se thường xuyên lui vào nơi thanh vắng để cầu nguyện và nhận chỉ thị từ Chúa (Xuất Ê‑díp‑tô 33:7‑11). Lãnh đạo Hội Thánh cần noi gương ấy: không dựa vào tài năng hay kinh nghiệm riêng, nhưng luôn khiêm cung tìm kiếm ý Chúa và để Ngài được tôn cao.

Một trong những bài học nổi tiếng về lãnh đạo của Môi‑se là việc ông thiết lập hệ thống phân quyền dựa trên lời khuyên của cha vợ là Giê‑trô (Xuất Ê‑díp‑tô 18:13‑26). Thay vì ôm đồm mọi việc xét xử, Môi‑se chọn những người tài đức, kính sợ Đức Chúa Trời, chân thật, ghét của tham, rồi lập họ làm quan trưởng, quan tướng, để họ phân xử những việc nhỏ, còn việc khó thì đem đến Môi‑se. Mô hình này được nhắc lại trong Dân Số Ký 11:16‑17 khi Chúa truyền cho Môi‑se chọn 70 trưởng lão để chia sẻ gánh nặng lãnh đạo. Đây chính là nguyên tắc “chia sẻ trách nhiệm” – một mẫu hình cho sự lãnh đạo tập thể trong Hội Thánh (trưởng lão, chấp sự) mà chúng ta thấy trong Tân Ước (Công Vụ 6:1‑7; 14:23).

Môi‑se là người thường xuyên cầu thay cho dân chúng, ngay cả khi họ phạm tội. Khi dân Y‑sơ‑ra‑ên bị A‑ma‑léc tấn công, Môi‑se đã giơ tay cầu nguyện trên đỉnh đồi, và khi tay ông mỏi, A‑rôn và Hu‑rơ đỡ tay ông (Xuất Ê‑díp‑tô 17:8‑13). Sau tội thờ bò vàng, Môi‑se đã cầu xin Chúa tha thứ cho dân, thậm chí sẵn sàng hy sinh sự sống đời đời của mình (Xuất Ê‑díp‑tô 32:30‑32). Lòng yêu thương và sự cầu thay này cho thấy ông là một lãnh đạo thuộc linh chân chính, luôn đặt lợi ích và sự cứu rỗi của đoàn dân lên trên bản thân. Lãnh đạo Hội Thánh ngày nay cần có tấm lòng mục tử, luôn cầu nguyện cho hội chúng và sẵn sàng gánh lấy gánh nặng tâm linh của họ.

Môi‑se được Đức Chúa Trời ban cho luật pháp và ông đã truyền lại cho dân chúng một cách trung thực. Ông xét xử công minh, không thiên vị (Phục Truyền 1:16‑17). Ông nói với dân: “Hãy theo mạng lịnh mà Giê‑hô‑va Đức Chúa Trời các ngươi đã truyền cho các ngươi, chớ thêm bớt chi hết” (Phục Truyền 4:2). Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc lãnh đạo dựa trên Lời Chúa, không tùy tiện thêm bớt hay giải thích sai lệch. Lãnh đạo Hội Thánh phải công bình, không thiên vị, và trung thành với Kinh Thánh.

Môi‑se là người trung gian giữa Đức Chúa Trời và dân Y‑sơ‑ra‑ên (Xuất Ê‑díp‑tô 20:19; Phục Truyền 5:5). Ông lắng nghe Lời Chúa và truyền lại cho dân cách rõ ràng, đầy đủ. Kinh Thánh ghi: “Môi‑se truyền lại cho con cái Y‑sơ‑ra‑ên mọi điều Đức Giê‑hô‑va đã phán dặn mình” (Xuất Ê‑díp‑tô 34:32). Lãnh đạo Hội Thánh cũng phải đóng vai trò trung gian về mặt thuộc linh, giảng dạy Lời Chúa một cách trung thực và sốt sắng, không tự ý thêm thắt (2 Ti‑mô‑thê 2:15).

Suốt 40 năm trong đồng vắng, Môi‑se phải đối diện với vô vàn thử thách: dân chúng than phiền, nổi loạn, thiếu nước, thiếu thức ăn, và chính ông cũng có lúc yếu đuối. Nhưng ông vẫn trung tín với sứ mạng Đức Chúa Trời giao. Sách Hê‑bơ‑rơ 3:1‑6 so sánh Môi‑se với Chúa Giê‑xu, và cho thấy Môi‑se trung tín trong cả nhà Chúa. Lãnh đạo Hội Thánh cần sự kiên nhẫn, trung tín, bền đỗ dù gặp khó khăn hay thất bại, luôn đặt hy vọng nơi Chúa.

Môi‑se yêu dân sự như mục tử yêu chiên. Khi Đức Chúa Trời nổi giận định tiêu diệt dân Y‑sơ‑ra‑ên và lập Môi‑se thành một dân lớn hơn, Môi‑se đã cầu xin Chúa tha thứ cho họ, nếu không thì xin Chúa xóa tên mình khỏi sách sự sống (Xuất Ê‑díp‑tô 32:31‑32). Trước lúc qua đời, ông cầu nguyện xin Đức Chúa Trời lập một người lãnh đạo mới để dân không như chiên không có người chăn (Dân Số Ký 27:15‑17). Tấm lòng đó chính là trái tim của người lãnh đạo thuộc linh: yêu thương, hy sinh, và lo lắng cho đoàn chiên.

Môi‑se đã vâng theo mạng lệnh Chúa, đặt Giô‑suê làm người kế nhiệm (Dân Số Ký 27:18‑23; Phục Truyền 34:9). Ông truyền lại uy quyền và khích lệ Giô‑suê trước mặt cả hội chúng. Đây là mẫu mực cho việc đào tạo thế hệ lãnh đạo tiếp theo trong Hội Thánh. Lãnh đạo không nên tìm cách nắm giữ quyền vĩnh viễn, mà phải chuẩn bị và trao quyền cho những người kế tục xứng đáng, đảm bảo công việc Chúa được tiếp nối (2 Ti‑mô‑thê 2:2).

Từ mô hình lãnh đạo của Môi‑se, chúng ta rút ra những bài học ứng dụng cụ thể cho các mục sư, trưởng lão, chấp sự và mọi người đang phục vụ trong Hội Thánh:

1. Nhận biết tiếng gọi và sự ủy nhiệm của Chúa: Không ai tự lập mình làm lãnh đạo, nhưng phải có sự xác nhận từ Chúa qua Lời Ngài và sự dẫn dắt của Thánh Linh. Hãy sống với ý thức rằng mình là đầy tớ của Đấng Christ.
2. Khiêm nhường và phụ thuộc vào Chúa: Luôn khiêm cường, không cậy sức riêng, nhưng cầu xin sự khôn ngoan và năng lực từ Đức Thánh Linh.
3. Biết phân quyền và chia sẻ trách nhiệm: Hãy chọn những người có phẩm chất thuộc linh, có năng lực, và giao cho họ những trọng trách phù hợp. Điều này giúp công việc Chúa phát triển bền vững và giảm gánh nặng cho người lãnh đạo.
4. Duy trì đời sống cầu nguyện và thông công với Chúa: Lãnh đạo thuộc linh hiệu quả bắt nguồn từ mối liên hệ mật thiết với Chúa. Hãy dành thời gian cầu nguyện, tĩnh nguyện, và cầu thay cho hội chúng.
5. Công bình và tuân theo Lời Chúa: Mọi quyết định phải dựa trên nguyên tắc Kinh Thánh, không thiên vị, không vụ lợi. Hãy trung thực trong giảng dạy, không thêm bớt.
6. Truyền đạt Lời Chúa trung thực: Lãnh đạo Hội Thánh có trách nhiệm giải bày toàn bộ ý muốn của Đức Chúa Trời, không giấu giếm điều khó, không tô vẽ theo sở thích cá nhân.
7. Kiên trì và trung tín: Dù gặp nghịch cảnh, phản đối, hay thất bại, hãy giữ lòng trung thành với Chúa và tiếp tục phục vụ, vì biết rằng phần thưởng thuộc về Chúa.
8. Yêu thương và chăm sóc đoàn chiên: Hãy quan tâm đến nhu cầu thuộc linh và thể chất của con dân Chúa, sẵn sàng hy sinh thời gian, công sức để giúp đỡ họ.
9. Chuẩn bị thế hệ lãnh đạo kế tiếp: Đầu tư vào việc đào tạo, dìu dắt những người trẻ có tiềm năng, khích lệ họ phát triển ân tứ và sẵn sàng trao quyền khi đến thời điểm.

Môi‑se để lại một di sản lãnh đạo phong phú và sâu sắc. Mô hình lãnh đạo của ông không phải là một hệ thống cứng nhắc mà là một sự kết hợp hài hòa giữa sự kêu gọi thiêng liêng, sự khiêm nhường, sự phân quyền khôn ngoan, đời sống cầu nguyện, lòng yêu thương mục tử, và sự trung tín cho đến cùng. Khi các nhà lãnh đạo Hội Thánh học theo gương Môi‑se, họ sẽ trở nên những đầy tớ tận tụy, được Chúa sử dụng để dẫn dắt dân sự Ngài vào đất hứa thuộc linh. Hãy nhớ rằng, dù chúng ta có thể không hoàn hảo như Môi‑se, nhưng Đức Chúa Trời vẫn có thể dùng chúng ta khi chúng ta khiêm nhường vâng phục Ngài. “Hãy khiêm nhường dưới tay quyền phép của Đức Chúa Trời, hầu cho đến kỳ Ngài nhắc anh em lên” (1 Phi‑e‑rơ 5:6).