Là chiên giữa bầy sói có ý nghĩa gì (Ma-thi-ơ 10:16)?

Trong hành trình theo Chúa và thực thi Đại Mạng Lệnh, mỗi Cơ Đốc nhân đều phải đối diện với một thực tại: chúng ta được sai vào một thế giới không luôn luôn chào đón sứ điệp của Phúc Âm. Lời tuyên bố của Chúa Giê-xu trong Ma-thi-ơ 10:16 đã trở thành một nguyên tắc nền tảng và hình ảnh sống động cho đời sống chứng nhân: “Nầy, ta sai các ngươi đi như chiên vào giữa bầy muông sói. Vậy, hãy khôn ngoan như con rắn, đơn sơ như chim bồ câu.” (Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Câu Kinh Thánh này không chỉ là lời cảnh báo, mà còn là một chiến lược đầy khôn ngoan và ân điển từ Chính Chủ Chiên. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khai phá ý nghĩa thần học, bối cảnh lịch sử, và những áp dụng thực tiễn cho đời sống đức tin của chúng ta ngày nay.

I. Bối Cảnh Lịch Sử và Văn Mạch của Ma-thi-ơ 10:16

Để hiểu trọn vẹn câu nói này, chúng ta phải đặt nó vào đúng văn mạch. Ma-thi-ơ đoạn 10 ghi lại sự kiện Chúa Giê-xu lần đầu tiên sai mười hai sứ đồ (μαθητὰς - *mathētas*) ra đi rao giảng về Nước Thiên Đàng. Đây không phải là sứ mạng toàn cầu (sẽ đến sau Phục Sinh trong Ma-thi-ơ 28:18-20), mà là một sứ mạng thực tập, hạn chế trong phạm vi dân Y-sơ-ra-ên (câu 5-6). Tuy nhiên, những nguyên tắc Chúa dạy có giá trị vượt thời gian.

Trước câu 16, Chúa Giê-xu đã cảnh báo các môn đồ về những sự chống đối, bắt bớ, và thậm chí là tử đạo (câu 14-15, 17-18). Ngài không hề vẽ nên một bức tranh lý tưởng hóa. Do đó, câu 16 đóng vai trò như một “tuyên ngôn chiến lược” giữa những lời cảnh báo đó. Chúa không bảo họ tránh né “bầy sói”, cũng không biến họ thành “sói” để chiến đấu. Ngài xác nhận thực tại nguy hiểm nhưng đồng thời ban cho họ bản chất và công cụ để tồn tại và thành công trong sứ mạng.

II. Giải Nghĩa Hình ảnh “Chiên” và “Bầy Sói”

1. “Chiên” (πρόβατα - *probata*): Trong văn hóa Kinh Thánh, chiên tượng trưng cho sự phụ thuộc, hiền lành, vô hại và dễ bị tổn thương. Tiếng Hê-bơ-rơ là “tso’n” (צֹאן). Chúa Giê-xu thường dùng hình ảnh này để chỉ về dân sự Ngài (Giăng 10:1-18). Chiên không có vũ khí tự vệ sắc bén, không có móng vuốt, và bản năng của chúng là tụ tập lại với nhau dưới sự bảo vệ của người chăn. Khi Chúa gọi các môn đồ là “chiên”, Ngài đang xác nhận: - Bản chất của họ: Họ thuộc về Ngài, là những người được cứu chuộc và được Chúa Chăn bảo vệ. - Phương pháp của họ: Họ không dùng bạo lực, cường quyền hay mưu mô thế gian để chinh phục. Sức mạnh của họ nằm ở sự vô hại (innocence) và lẽ thật họ rao ra. - Sự phụ thuộc của họ: Như chiên cần người chăn, họ cần hoàn toàn nương dựa vào Đức Chúa Trời trong mọi sự (Châm Ngôn 3:5-6).

2. “Bầy muông sói” (λύκων - *lykōn*): Sói trong Kinh Thánh luôn là hình ảnh của mối đe dọa, sự tàn bạo, dối trá và thế lực thù nghịch. Các tiên tri như Ê-xê-chi-ên (22:27) và Sô-phô-ni (3:3) đã dùng hình ảnh sói để nói về những lãnh đạo gian ác. Trong Tân Ước, sứ đồ Phao-lô cảnh báo về những “sói dữ” sẽ xông vào giữa bầy chiên (Công Vụ 20:29). “Bầy sói” ở đây tượng trưng cho: - Thế giới thù nghịch với Đấng Christ: Hệ thống, triết lý, và quyền lực chống lại Đức Chúa Trời và Phúc Âm của Ngài. - Sự bắt bớ và nguy hiểm thể chất: Như sói vồ lấy chiên, những người chống đối có thể dùng bạo lực. - Sự lừa dối và gian ác thuộc linh: Bản chất “sói” thường ngụy trang (2 Cô-rinh-tô 11:14), chúng không chỉ tấn công thân thể mà còn làm sai lạc chân lý.

III. Sự Kết Hợp Tưởng Chừng Nghịch Lý: Khôn Ngoan Như Rắn, Đơn Sơ Như Bồ Câu

Đây là trọng tâm của chiến lược Chúa ban. Ngài không chỉ bảo chúng ta là “chiên” và phó mặc cho “sói”. Ngài ban cho “chiên” hai phẩm chất tưởng chừng đối nghịch nhưng lại bổ sung hoàn hảo cho nhau.

1. “Khôn ngoan như con rắn” (φρόνιμοι... ὡς οἱ ὄφεις - *phronimoi... hōs hoi opheis*): Từ “khôn ngoan” (φρόνιμοι) ở đây không phải là sự khôn ngoan tri thức (σοφία - *sophia*), mà là sự “khôn khéo thực tiễn, sự sáng suốt, biết suy xét”. Nó liên quan đến khả năng nhận định tình huống và đưa ra quyết định đúng đắn. Chúa dùng hình ảnh con rắn – trong bối cảnh văn hóa phương Đông, rắn được xem là loài thận trọng, tinh ranh, biết cách tự vệ và né tránh nguy hiểm (Sáng Thế Ký 3:1 cũng ghi nhận rắn là “gièm hơn các loài thú”). Ứng dụng cho môn đồ: - Sự tỉnh thức thuộc linh: Nhận biết âm mưu, cạm bẫy và sự dối trá của kẻ thù (1 Phi-e-rơ 5:8). - Sự thận trọng trong lời nói và hành động: Biết lúc nào nên nói, nên làm và lúc nào nên im lặng, rút lui (Truyền Đạo 3:7). Chúa Giê-xu là gương mẫu khi Ngài trả lời những câu hỏi gài bẫy một cách khôn ngoan (Ma-thi-ơ 22:15-22). - Hiểu biết về thời đại và văn hóa: Để tìm cách trình bày chân lý một cách hiệu quả nhất (1 Sử Ký 12:32).

2. “Đơn sơ như chim bồ câu” (ἀκέραιοι... ὡς αἱ περιστεραί - *akeraios... hōs hai peristerai*): Từ “đơn sơ” (ἀκέραιος) cực kỳ quan trọng. Nó có nghĩa là “thuần khiết, không pha tạp, chân thật, không có ác ý, không hai lòng”. Chim bồ câu trong Kinh Thánh là biểu tượng của sự thuần khiết, hòa bình và thánh khiết (ví dụ trong lễ dâng cho người nghèo, Lê-vi Ký 12:8). Phẩm chất này đối trọng lại với sự “khôn ngoan như rắn”, để sự khôn ngoan ấy không biến thành sự xảo quyệt, gian dối của thế gian. Ứng dụng: - Tấm lòng ngay thẳng, động cơ trong sáng: Mọi sự khôn ngoan phải xuất phát từ tấm lòng yêu thương và mong muốn cứu rỗi người khác, không phải vì lợi ích cá nhân hay chiến thắng trong tranh luận. - Sự vô tội và chân thật: Sống một đời sống không chỗ trách được, đến nỗi dù người ta có vu cáo, họ vẫn thấy sự trong sạch của Cơ Đốc nhân (1 Phi-e-rơ 2:12). - Sự phụ thuộc và tin cậy đơn sơ nơi Chúa: Như bồ câu bay về tổ, tấm lòng chúng ta luôn hướng về và tin cậy nơi sự chăm sóc của Cha Thiên Thượng.

IV. Những Ví Dụ Trong Kinh Thánh và Lịch Sử Hội Thánh

1. Chúa Giê-xu Christ – Gương Mẫu Tối Thượng: Chính Chúa Giê-xu là Chiên Con của Đức Chúa Trời (Giăng 1:29), vô hại và thuần khiết, nhưng Ngài đã vào giữa “bầy sói” của thế gian này. Ngài đã thể hiện sự khôn ngoan tuyệt vời khi đối đáp với người Pha-ri-si, Hê-rốt, và Phi-lát, đồng thời luôn giữ sự đơn sơ, thánh khiết trọn vẹn. Ngài là “Chiên” nhưng cũng là “Chủ Chiên”, và chính Ngài đã chiến thắng thế gian.

2. Sứ đồ Phao-lô: Xem cách Phao-lô ứng xử trước tòa công luận (Công Vụ 23:1-10). Ông nhận biết nhóm người đang xét xử mình (Phá-ri-si và Sa-đu-sê), và ông đã “khôn ngoan” dùng sự chia rẽ về giáo lý giữa họ để làm đòn bẩy. Nhưng ông làm điều đó với “sự đơn sơ” của một lương tâm ngay thẳng trước mặt Đức Chúa Trời (câu 1). Ông cũng viết: “Hỡi anh em, về sự khôn ngoan, chớ nên như trẻ con; nhưng về sự dữ, hãy nên như trẻ con vậy.” (1 Cô-rinh-tô 14:20). Đây chính là tinh thần của Ma-thi-ơ 10:16.

3. Các Cơ Đốc nhân thời sơ khai: Họ sống giữa Đế quốc La Mã thù nghịch, như hạt giống gieo giữa đá sỏi. Họ không dấy loạn hay dùng bạo lực, nhưng họ khôn ngoan trong việc nhóm lại, truyền giáo và giữ vững đức tin, đồng thời giữ lòng trung tín thuần khiết đến nỗi sẵn sàng chết vì Danh Christ.

V. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Cơ Đốc Nhân Ngày Nay

1. Trong Chứng Đạo Cá Nhân: - Khôn ngoan: Tìm hiểu quan điểm, thắc mắc của người đối diện. Chọn thời điểm thích hợp để chia sẻ. Dùng lời lẽ dễ hiểu, phù hợp với ngữ cảnh. Biết lắng nghe nhiều hơn. - Đơn sơ: Chia sẻ bằng tấm lòng chân thành, yêu thương, không phán xét. Thừa nhận những điều mình chưa biết. Mục đích là để phục vụ và yêu thương, không phải để “thắng” trong cuộc tranh luận.

2. Trong Môi Trường Làm Việc (Nơi “Bầy Sói” có thể hiện diện): - Khôn ngoan: Tinh thần làm việc xuất sắc, hiểu biết về luật pháp và quyền lợi của mình để không bị bóc lột. Khéo léo trong giao tiếp, tránh những cuộc mâu thuẫn không cần thiết. Biết phân biệt đâu là vấn đề nguyên tắc (phải đứng vững) và đâu là vấn đề sở thích (có thể nhường nhịn). - Đơn sơ: Trung thực tuyệt đối, không tham gia vào những âm mưu, chính trị công sở, hoặc nói xấu sau lưng. Sống liêm chính để đồng nghiệp thấy “tính cách của Chúa” qua bạn.

3. Trong Việc Sử Dụng Mạng Xã Hội & Truyền Thông: - Khôn ngoan: Nhận biết thông tin giả, không vội vàng chia sẻ hay phản ứng. Hiểu rằng mạng xã hội là “chiến trường” thuộc linh đầy cạm bẫy. Cẩn trọng trong từng lời bình luận. - Đơn sơ: Dùng mạng xã hội để khích lệ, xây dựng, loan báo Phúc Âm bằng sự hiền hòa và tôn trọng. Tránh những cuộc tranh cãi nặc danh vô bổ, chỉ làm tổn thương danh Chúa.

4. Trong Đời Sống Hội Thánh Địa Phương: Ngay trong Hội Thánh cũng có lúc xuất hiện “sói” (Công Vụ 20:29). Chúng ta cần: - Khôn ngoan: Biết phân biệt giáo lý đúng sai, không cả tin theo mọi lời dạy mới lạ (1 Giăng 4:1). Xây dựng Hội Thánh với sự khôn ngoan từ trên cao (Gia-cơ 3:17). - Đơn sơ: Giữ lòng yêu thương, tha thứ, không thành kiến hay chia rẽ. Phục vụ nhau với động cơ trong sáng, không tìm sự vinh hiển cho riêng mình.

VI. Lời Hứa và Nguồn Sức Mạnh Đi Kèm

Chúa Giê-xu không ban mạng lệnh này rồi bỏ mặc chúng ta. Ngay trong chương 10, Ngài hứa: - Thánh Linh sẽ phán qua các ngươi (câu 20): Nguồn khôn ngoan tối thượng đến từ Đức Thánh Linh. - Sợi tóc trên đầu các ngươi cũng không hư mất (Lu-ca 21:18 – trong bối cảnh tương tự): Sự bảo vệ tối thượng của Chúa trên đời sống chúng ta. Dù thân thể có thể bị tổn hại, nhưng linh hồn và phần thuộc linh của chúng ta được giữ gìn trong tay Ngài. - “Hãy vững lòng, ta đã thắng thế gian” (Giăng 16:33): Chiên của Chúa chiến đấu từ vị thế của Đấng đã chiến thắng. Chúng ta không chiến đấu *cho* chiến thắng, mà chiến đấu *từ* chiến thắng của Christ.

Kết Luận

Lời dạy “Hãy khôn ngoan như con rắn, đơn sơ như chim bồ câu” cho một “con chiên” giữa “bầy sói” không phải là lời kêu gọi sống hai mặt hay thỏa hiệp. Ngược lại, đó là lời kêu gọi sống một đời sống phức hợp và cân bằng theo gương Christ. Đó là sự kết hợp giữa trí tuệ sắc sảo và tấm lòng tinh tuyền, giữa sự cảnh giác thực tế và đức tin đơn sơ nơi Chúa. Là chiên, chúng ta nhận biết sự yếu đuối và phụ thuộc của mình. Nhưng chính trong sự yếu đuối đó, quyền năng của Đấng Christ được tỏ ra trọn vẹn (2 Cô-rinh-tô 12:9).

Hôm nay, khi bước vào “bầy sói” tại nơi làm việc, trường học, gia đình, hay trên mạng xã hội, chúng ta hãy ra đi với tâm thế của một con chiên được Chủ Chiên sai phái. Hãy cầu xin Ngài ban cho sự khôn ngon từ trên cao – là sự khôn ngoan thuần khiết, hòa thuận, tiết độ, đầy dẫy lòng thương xót (Gia-cơ 3:17) – và một tấm lòng đơn sơ, hướng trọn về Ngài. Như vậy, dù giữa bầy sói, chúng ta vẫn có thể tỏa sáng như các ngôi sao trong vũ trụ (Phi-líp 2:15), và hoàn thành sứ mạng Ngài giao phó.