Tại sao Chúa Giê-su gọi A-bi-a-tha là thầy tế lễ thượng phẩm trong Mác 2:26, khi 1 Sa-mu-ên 21 cho biết đó là A-hi-mê-léc?

Một trong những điểm dường như có sự khác biệt giữa các sách Phúc Âm và Cựu Ước mà các nhà phê bình thường nêu lên nằm trong phân đoạn Mác 2:26. Khi Chúa Giê-su biện luận với những người Pha-ri-si về việc các môn đồ bứt lúa trong ngày Sa-bát, Ngài đã viện dẫn sự kiện lịch sử từ 1 Sa-mu-ên 21:1-6 về việc vua Đa-vít và những người theo ông ăn bánh trần thiết. Tuy nhiên, trong khi sách Sa-mu-ên ghi nhận thầy tế lễ thượng phẩm lúc đó là A-hi-mê-léc, thì Chúa Giê-su trong sách Mác lại phán: "... trong đời A-bi-a-tha làm thầy tế lễ thượng phẩm..." (Mác 2:26). Sự khác biệt này đặt ra câu hỏi về tính chính xác của Kinh Thánh. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào bối cảnh lịch sử, ngôn ngữ Hy Lạp và Hê-bơ-rơ, cũng như các nguyên tắc giải kinh để làm sáng tỏ vấn đề và củng cố niềm tin vào sự vô ngộ của Lời Đức Chúa Trời.

Đầu tiên, chúng ta cần đặt hai phân đoạn Kinh Thánh cạnh nhau để thấy rõ sự kiện:

1 Sa-mu-ên 21:1-2 (1925): "Đa-vít đi đến Nóp, đến thầy tế lễ A-hi-mê-léc... Vậy, Đa-vít hỏi A-hi-mê-léc: Dưới tay thầy có cây giáo hay cây gươm nào chăng? Vì tôi không đem theo cây giáo hay cây gươm của tôi..."

Mác 2:25-26 (1925): "Ngài đáp rằng: Chuyện vua Đa-vít làm trong khi vua cùng kẻ đi theo bị thiếu thốn và đói, các ngươi chưa đọc đến sao? Thể nào trong đời A-bi-a-tha làm thầy tế lễ thượng phẩm, vua vào đền Đức Chúa Trời, ăn bánh bày ra, và cũng cho những kẻ đi theo ăn nữa, dầu bánh ấy chỉ các thầy tế lễ mới được phép ăn thôi."

Vấn đề nổi lên: A-hi-mê-léc (trong 1 Sa-mu-ên) và A-bi-a-tha (trong Mác) là hai nhân vật khác nhau, cha và con. A-hi-mê-léc là cha, bị Sau-lơ giết cùng cả gia đình tại Nóp (1 Sa-mu-ên 22:18-19). A-bi-a-tha là con trai duy nhất trốn thoát, chạy đến với Đa-vít và trở thành thầy tế lễ thượng phẩm dưới triều vua Đa-vít (1 Sa-mu-ên 22:20-23; 1 Các Vua 2:26-27).

Có một số cách giải thích được các học giả Kinh Thánh đưa ra qua nhiều thế kỷ:

1. Giả Thuyết Lỗi Sao Chép (Textual Variant): Một số bản thảo cổ tiếng Hy Lạp của sách Mác, chẳng hạn như Codex Bezae, thực sự ghi là "trong đời A-hi-mê-léc làm thầy tế lễ thượng phẩm". Điều này có thể cho thấy một thầy sao chép đã "sửa chữa" văn bản để phù hợp với 1 Sa-mu-ên. Tuy nhiên, đa số các bản thảo uy tín và cổ xưa nhất (như Codex Sinaiticus, Codex Vaticanus) đều ghi là "A-bi-a-tha". Do đó, giả thuyết này không giải quyết triệt để vấn đề, vì chúng ta tin rằng bản văn được Đức Thánh Linh bảo tồn là chính xác.

2. Giả Thuyết Gọi Theo Dòng Họ Hoặc Chức Vụ: Trong văn hóa Do Thái, đôi khi một cá nhân có thể được gọi bằng tên của tổ phụ hoặc một nhân vật nổi bật trong dòng tộc. Có ý kiến cho rằng "A-bi-a-tha" có thể được dùng như một danh hiệu cho dòng tộc thầy tế lễ, hoặc A-hi-mê-léc cũng có thể được gọi bằng tên con trai mình trong một số ngữ cảnh. Tuy nhiên, cách giải thích này thiếu bằng chứng cụ thể từ Kinh Thánh.

3. Giả Thuyết Chúa Giê-su "Nhầm Lẫn": Đây là giả thuyết của các nhà phê bình tự do, cho rằng Chúa Giê-su (hoặc Mác) đã nhớ nhầm tên. Giả thuyết này hoàn toàn không thể chấp nhận đối với đức tin Cơ Đốc, vì nó đánh đổ thần tính, sự toàn tri và tính vô ngộ của Đấng Christ. Chúa Giê-su chính là Ngôi Lời (Logos), là Lẽ Thật (Giăng 1:1, 14:6). Mọi lời Ngài phán đều là chân lý tuyệt đối.

Giải pháp thỏa đáng và được nhiều nhà giải kinh bảo thủ chấp nhận nằm ở cách hiểu cụm từ tiếng Hy Lạp "ἐπὶ Ἀβιάθαρ ἀρχιερέως" (epi Abiathar archiereōs) trong Mác 2:26.

1. Phân Tích Ngôn Ngữ Hy Lạp: Giới từ "ἐπί" (epi) có nhiều nghĩa, bao gồm "trên", "tại", "vào lúc", "dưới thời của", hoặc "trong triều đại của". Cụm từ này thường được dịch là "trong đời A-bi-a-tha làm thầy tế lễ thượng phẩm". Tuy nhiên, nó có thể được hiểu một cách linh hoạt hơn là "dưới thời [của] A-bi-a-tha [là] thầy tế lễ thượng phẩm". Điều quan trọng là A-bi-a-tha, mặc dù chưa chính thức nhậm chức vào thời điểm xảy ra sự kiện tại Nóp, nhưng ông chính là nhân vật thầy tế lễ thượng phẩm nổi bật và gắn bó mật thiết nhất với vua Đa-vít trong suốt giai đoạn lịch sử đó. Sự kiện tại Nóp đã trực tiếp dẫn đến cái chết của cha ông (A-hi-mê-léc) và việc ông (A-bi-a-tha) trốn thoát đến với Đa-vít, bắt đầu một kỷ nguyên mới của chức tế lễ dưới triều Đa-vít.

2. Bối Cảnh Lịch Sử và Văn Học: Khi Chúa Giê-su kể lại câu chuyện, Ngài không đang đưa ra một bài học lịch sử khô khan về niên đại. Mục đích của Ngài là giảng dạy thần học về bản chất của ngày Sa-bát và thẩm quyền của Đấng Mê-si. Việc Ngài nhắc đến "A-bi-a-tha" – một nhân vật mà mọi người nghe (các thầy thông giáo và người Pha-ri-si) đều biết rõ là thầy tế lễ thượng phẩm đồng hành với Đa-vít – có tác dụng xác định toàn bộ giai đoạn lịch sử của Đa-vít lúc còn lưu lạc. Nói cách khác, "đời A-bi-a-tha" ở đây có thể được hiểu là "thời kỳ mà A-bi-a-tha là nhân vật tế lễ chủ chốt" (bao trùm cả sự kiện dẫn đến việc ông lên chức). Cách viết này tương tự như khi chúng ta nói "dưới thời vua Louis XIV" để chỉ một sự kiện xảy ra ngay trước khi ông chính thức lên ngôi, nhưng đã nằm trong bối cảnh dẫn đến triều đại của ông.

3. Sự Liên Kết Khăng Khít Giữa Sự Kiện Và Nhân Vật: Sự kiện Đa-vít ăn bánh trần thiết không thể tách rời khỏi số phận của nhà A-hi-mê-léc và sự xuất hiện của A-bi-a-tha. Khi người Do Thái đọc câu chuyện trong 1 Sa-mu-ên 21, họ không chỉ thấy A-hi-mê-léc, mà còn thấy bóng dáng của A-bi-a-tha – người kế vị, người sống sót, và là thầy tế lễ thượng phẩm chính thức của vương triều Đa-vít sau này. Do đó, việc Chúa Giê-su dùng tên A-bi-a-tha là để hướng sự chú ý của thính giả đến toàn bộ câu chuyện và hệ quả thần học của nó, hơn là chỉ một chi tiết niên đại hẹp.

Mục đích tối thượng của Chúa Giê-su không phải là tranh cãi về tên riêng, mà là dạy một lẽ thật thuộc linh sâu sắc. Ngài viện dẫn câu chuyện Đa-vít để chứng minh một nguyên tắc: những nhu cầu thiết yếu của con người và mục đích nhân đạo có thể được ưu tiên hơn những quy định nghi lễ. Đa-vít – đấng được xức dầu của Đức Giê-hô-va – và những người theo ông được phép ăn bánh trần thiết, thứ chỉ dành cho thầy tế lễ, vì họ đói. Tương tự, Chúa Giê-su – Đấng Mê-si lớn hơn Đa-vít – và các môn đồ Ngài có thẩm quyền trên cả ngày Sa-bát. Ngài phán: "Vì ngày Sa-bát làm ra vì loài người, chớ chẳng phải loài người vì ngày Sa-bát. Vậy thì Con người cũng là Chúa ngày Sa-bát." (Mác 2:27-28).

Lời tuyên bố này đặt nền tảng cho giáo lý về ân điển. Luật pháp (bao gồm luật về ngày Sa-bát và nghi thức) được ban cho để phục vụ con người và dẫn họ đến với Đấng Christ (Ga-la-ti 3:24). Chúa Giê-su, với tư cách là Chúa của ngày Sa-bát, hoàn thành và làm trọn luật pháp (Ma-thi-ơ 5:17), giải phóng con người khỏi gánh nặng hình thức để bước vào sự tự do thiêng liêng thật sự.

1. Tin Cậy Vào Sự Chính Xác Của Kinh Thánh: Những điểm "khó" trong Kinh Thánh không phải là bằng chứng cho thấy sai sót, mà là cơ hội để chúng ta đào sâu, nghiên cứu với tấm lòng tin kính và cầu xin sự soi dẫn của Đức Thánh Linh. Qua việc giải quyết vấn đề A-bi-a-tha, chúng ta thấy rằng Kinh Thánh luôn nhất quán và đáng tin cậy khi được nghiên cứu một cách cẩn thận trong toàn bộ bối cảnh của nó.

2. Tập Trung Vào Trọng Tâm Thuộc Linh: Giống như người Pha-ri-si có nguy cơ bám víu vào chi tiết luật pháp mà bỏ qua tinh thần yêu thương và ân điển, chúng ta ngày nay cũng có thể sa vào những cuộc tranh luận về từ ngữ, nghi thức mà đánh mất trọng tâm của Phúc Âm: tình yêu, ân điển và mối quan hệ với Chúa Giê-su Christ.

3. Hiểu Đúng Mối Quan Hệ Giữa Tự Do Và Trách Nhiệm: Chúa Giê-su cho chúng ta tự do khỏi sự ràng buộc cứng nhắc của luật pháp, nhưng tự do đó không phải để phục vụ cho xác thịt, mà để phục vụ lẫn nhau trong tình yêu thương (Ga-la-ti 5:13). Chúng ta giữ ngày Chúa Nhật (ngày của Chúa) không phải như một gánh nặng luật lệ mới, mà như một đặc ân để được thờ phượng, nghỉ ngơi thuộc linh và gây dựng Hội Thánh.

4. Nhận Biết Thẩm Quyền Tối Cao Của Đấng Christ: Câu chuyện kết thúc bằng lời tuyên bố đầy uy quyền: "Con người là Chúa ngày Sa-bát." Mọi lĩnh vực đời sống, mọi truyền thống, mọi nguyên tắc đều phải quy phục dưới thẩm quyền của Chúa Giê-su. Ngài là trung tâm của mọi sự giải nghĩa và áp dụng Kinh Thánh.

Sự khác biệt giữa tên A-hi-mê-léc và A-bi-a-tha không phải là một sai sót, mà là một cửa ngõ mở ra sự hiểu biết sâu sắc hơn về phương pháp giảng dạy của Chúa Giê-su và tính liên tục trong kế hoạch cứu chuộc của Đức Chúa Trời. Qua cách Ngài viện dẫn Cựu Ước, Chúa Giê-su cho thấy Ngài là Đấng làm ứng nghiệm mọi lời tiên tri và hình bóng, là Chúa của luật pháp và ân điển. Việc nghiên cứu tỉ mỉ, tôn trọng bối cảnh và văn hóa, cùng với đức tin nơi sự soi dẫn của Đức Thánh Linh, sẽ giúp chúng ta giải đáp những câu hỏi khó và càng thêm vững vàng trong lẽ thật của Phúc Âm. Thay vì vấp phạm trước những chi tiết, chúng ta hãy học theo tinh thần của những người Bê-rê, "ngày đêm tra xem Kinh Thánh, để xem điều giảng có thật chăng" (Công vụ 17:11), và để Lời Chúa dẫn dắt chúng ta đến chân lý toàn vẹn trong Đấng Christ.