Vở Nhạc Kịch Godspell Và Sự Trung Thành Với Kinh Thánh
Trong thế giới nghệ thuật Cơ Đốc, ít có tác phẩm nào gây được tiếng vang và tranh luận như vở nhạc kịch Godspell (ra mắt năm 1971). Được dựng từ ý tưởng của John-Michael Tebelak với phần nhạc nổi tiếng của Stephen Schwartz, Godspell trình bày những câu chuyện và giáo huấn của Chúa Giê-xu theo Phúc Âm Ma-thi-ơ trong một bối cảnh hiện đại, đầy màu sắc và hài hước. Câu hỏi then chốt đặt ra cho mỗi Cơ Đốc nhân là: Liệu vở nhạc kịch này có “chính xác” theo Kinh Thánh không? Bài nghiên cứu này sẽ phân tích sâu sắc vở kịch dưới lăng kính của Lời Chúa, xem xét tính trung thực thần học, những sáng tạo nghệ thuật, và đưa ra những nguyên tắc ứng dụng cho đời sống đức tin.
I. Tổng Quan Và Cơ Sở Kinh Thánh Của Godspell
Godspell chủ yếu dựa trên Phúc Âm Ma-thi-ơ, đặc biệt tập trung vào các bài giảng và ngụ ngôn của Chúa Giê-xu. Vở kịch bắt đầu với tiếng kêu của Giăng Báp-tít (Ma-thi-ơ 3:1-3) và sự chịu phép báp-têm của Chúa Giê-xu, sau đó dẫn dắt khán giả qua một loạt các giáo huấn được trích dẫn hoặc diễn giải từ Bài Giảng Trên Núi (Ma-thi-ơ chương 5-7) và các ngụ ngôn nổi tiếng như ngụ ngôn người gieo giống (Ma-thi-ơ 13:1-23), người Sa-ma-ri nhân lành (Lu-ca 10:25-37), và con chiên lạc (Ma-thi-ơ 18:12-14). Phần kết mô tả sự phản bội, bữa Tiệc Ly, sự chết và sự phục sinh của Chúa Giê-xu, dựa trên các chương cuối của Ma-thi-ơ.
Tuy nhiên, từ “chính xác” cần được định nghĩa rõ. Nếu “chính xác” có nghĩa là một bản dịch sát từng chữ, từng câu từ Kinh Thánh sang sân khấu, thì Godspell rõ ràng không nhằm mục đích đó. Nó là một sự diễn giải nghệ thuật và sự ứng dụng theo ngữ cảnh. Mục tiêu của nó không phải là thay thế Kinh Thánh, mà là làm cho thông điệp của Kinh Thánh trở nên sinh động, dễ tiếp cận và gợi mở suy nghĩ cho một thế hệ mới.
II. Phân Tích Tính Trung Thực Thần Học Và Những Điểm Sáng Tạo
1. Hình Tượng Chúa Giê-xu: Con Người Và Thần Tính
Trong Godspell, Chúa Giê-xu được khắc họa là một người thầy vui vẻ, đầy tình yêu thương, gần gũi, hài hước và thu hút các môn đồ. Điều này phù hợp với nhiều khía cạnh trong Kinh Thánh mô tả Ngài là Đấng “đầy dẫy ân điển và lẽ thật” (Giăng 1:14), thu hút đám đông (Ma-thi-ơ 4:25), và có những lời dạy đầy quyền năng (Ma-thi-ơ 7:28-29).
Tuy nhiên, có một sự thiếu hụt thần học quan trọng: Vở kịch có xu hướng làm mờ đi thần tính trọn vẹn và sự cứu chuộc bằng huyết của Chúa Giê-xu. Trọng tâm đặt vào giáo huấn đạo đức và tình yêu thương của Ngài, trong khi bản chất là “Chiên Con của Đức Chúa Trời, là Đấng cất tội lỗi thế gian đi” (Giăng 1:29) và sự chết đền tội thay (Rô-ma 5:8) không được trình bày một cách rõ ràng và đầy đủ. Chúa Giê-xu trong Kinh Thánh vừa là “bạn hữu của người thâu thuế và kẻ có tội” (Ma-thi-ơ 11:19), vừa là Đấng Christ, Con Đức Chúa Trời hằng sống (Ma-thi-ơ 16:16), là Đấng phán xét (Ma-thi-ơ 25:31-46). Sự cân bằng này trong Godspell thường nghiêng về khía cạnh con người.
2. Các Môn Đồ và Sứ Điệp:
Việc các môn đồ được mô tả như một nhóm bạn trẻ đa dạng, vui tươi, cùng nhau học hỏi và diễn giải các ngụ ngôn qua trò chơi và bài hát là một sáng tạo nghệ thuật mạnh mẽ. Nó nhấn mạnh tính cộng đồng của Hội Thánh. Điều này phản ánh tinh thần “yêu thương nhau” (Giăng 13:34-35) và sự hiệp một trong Đấng Christ (Ga-la-ti 3:28).
Tuy vậy, sự nghiêm túc trong lời kêu gọi “hãy theo ta” (Ma-thi-ơ 4:19) và giá của sự môn đệ (Lu-ca 14:27) có thể bị lu mờ bởi không khí lễ hội. Sự phản bội của Giu-đa được thể hiện, nhưng động cơ sâu xa và bi kịch nội tâm của ông (xin xem Lu-ca 22:3, Giăng 13:27) ít được khai thác, khiến câu chuyện đôi khi thiếu chiều sâu thuộc linh về tội lỗi và ân điển.
3. Cái Kết Và Sự Phục Sinh:
Phiên bản gốc năm 1971 kết thúc với cảnh các môn đồ khiêng xác Chúa Giê-xu ra khỏi sân khấu, và sau đó họ trở lại với bài hát “Long Live God” (Đức Chúa Trời Vạn Tuế) trong niềm vui. Các phiên bản sau có thể thêm cảnh phục sinh rõ ràng hơn. Đây là điểm gây tranh cãi lớn nhất về mặt thần học. Sự Phục Sinh của Chúa Giê-xu không chỉ là một cảm xúc vui mừng hay một ký ức truyền cảm hứng; đó là một sự kiện lịch sử và siêu nhiên có thật, là nền tảng của đức tin Cơ Đốc (1 Cô-rinh-tô 15:14, 17-19). Việc trình bày mơ hồ về sự phục sinh có thể vô tình làm suy yếu trọng tâm của Phúc Âm: “Ngài đã chết vì tội lỗi chúng ta… Ngài đã sống lại… và hiện nay đang ngự bên hữu Đức Chúa Trời” (Rô-ma 8:34).
III. Nguyên Tắc Ứng Dụng: Cách Tiếp Cận Nghệ Thuật Tôn Giáo Cách Khôn Ngoan
Từ phân tích trên, chúng ta rút ra được những bài học quý báu cho việc đánh giá và thưởng thức các tác phẩm văn hóa, nghệ thuật lấy cảm hứng từ Kinh Thánh.
1. Phân Biệt Giữa Nghệ Thuật và Kinh Thánh: Kinh Thánh là Lời được Đức Chúa Trời soi dẫn, là “có ích cho sự dạy dỗ, bẻ trách, sửa trị, dạy người trong sự công bình” (2 Ti-mô-thê 3:16). Các tác phẩm như Godspell là sản phẩm của sự diễn giải và sáng tạo của con người. Chúng ta nên đánh giá cao nghệ thuật nhưng không bao giờ đặt nó ngang hàng hoặc thay thế cho việc nghiên cứu Kinh Thánh chính thống.
2. Sử Dụng Như Công Cụ Gợi Mở, Không Phải Giáo Trình: Godspell có thể là một công cụ tuyệt vời để khơi gợi các cuộc trò chuyện về Chúa Giê-xu, các ngụ ngôn, và đời sống môn đồ. Sau khi xem, Cơ Đốc nhân có thể mở Kinh Thánh ra để đối chiếu: “Điều này trong Kinh Thánh thực sự nói gì?” “Chúa Giê-xu thực sự là ai theo Lời Ngài?”. Nó trở thành một “người dẫn vào” (παιδαγωγός – *paidagōgos*, người dẫn dắt đến với Christ, Ga-la-ti 3:24) hơn là một bản tóm tắt đầy đủ.
3. Tập Trung Vào Hạt Giống Lẽ Thật: Dù có những điểm không chính xác, nhiều bài hát trong Godspell như “Day by Day” (cầu nguyện để được thấy Chúa rõ hơn mỗi ngày) hay “All Good Gifts” (mọi ơn lành đến từ Đức Chúa Trời) đều chứa đựng những chân lý thuộc linh đẹp đẽ. Hãy trân trọng những hạt giống lẽ thật đó và để chúng đưa bạn trở lại với nguồn cội là Kinh Thánh (Gia-cơ 1:17).
4. Nuôi Dưỡng Tầm Nhìn Toàn Diện Về Chúa Cứu Thế: Là Cơ Đốc nhân, chúng ta được kêu gọi để nhận biết và tôn thờ Chúa Giê-xu trọn vẹn: Ngài vừa là người bạn thân thiết, vừa là Chúa Tể uy nghi; vừa là Đấng dạy dỗ khôn ngoan, vừa là Đấng Cứu Chuộc chịu chết trên thập tự giá; vừa là Thầy nhân từ, vừa là Đấng Phục Sinh đắc thắng. Đừng để bất kỳ hình ảnh nghệ thuật nào, dù đẹp đẽ hay cảm động, thu hẹp tầm nhìn của chúng ta về Ngài (Cô-lô-se 1:15-20).
Kết Luận
Vở nhạc kịch Godspell không phải là một bản tường thuật “chính xác” theo nghĩa nguyên văn của Kinh Thánh. Nó là một tác phẩm nghệ thuật sáng tạo, một bức tranh khảm đầy màu sắc được ghép từ các mảnh Phúc Âm Ma-thi-ơ, được thiết kế để truyền tải tinh thần vui tươi, tình yêu thương và tính cộng đồng trong giáo huấn của Chúa Giê-xu. Tuy nhiên, nó thiếu sự trình bày đầy đủ, rõ ràng và cân bằng về thần tính của Chúa Cứu Thế, ý nghĩa của sự chết đền tội và quyền năng khải hoàn của sự phục sinh.
Lời khuyên dành cho chúng ta là: Hãy thưởng thức nó như một tác phẩm văn hóa, cảm nhận tình yêu và niềm vui nó mang lại, nhưng luôn quay về với Kinh Thánh – nguồn mạch duy nhất của lẽ thật không hề dối trá. Hãy để những câu hỏi mà nó đặt ra thúc đẩy chúng ta đào sâu hơn vào Lời Sự Sống, để chúng ta “được đầy dẫy sự hiểu biết về ý muốn của Ngài… hầu cho… làm đẹp lòng Chúa mọi đàng” (Cô-lô-se 1:9-10). Cuối cùng, chính Chúa Giê-xu trong Kinh Thánh, chứ không phải trong bất kỳ vở kịch nào, mới là Đấng chúng ta tin, yêu, thờ phượng và rao truyền.
“Lời Chúa là lời chân thật, Các việc Chúa đều thành tín. Chúa chuộng sự công bình và sự ngay thẳng; Đất đầy dẫy sự nhân từ của Chúa.” (Thi-thiên 33:4-5)