Kinh Thánh nói gì về quyền con người?

Trong một thế giới thường xuyên tranh luận về quyền con người dựa trên các tuyên ngôn, hiến chương và hệ tư tưởng nhân văn, một câu hỏi căn bản đặt ra cho Cơ Đốc nhân: Kinh Thánh – Lời Đức Chúa Trời – nói gì về vấn đề này? Quan điểm của Kinh Thánh không bắt nguồn từ triết lý chính trị hay vận động xã hội, mà xuất phát từ chân lý vĩnh cửu về nguồn gốc, phẩm giá, tội lỗi và sự cứu chuộc của con người. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá nền tảng thần học về quyền con người dưới ánh sáng của Kinh Thánh, qua đó cung cấp một cái nhìn toàn diện và căn bản cho niềm tin và hành động của Hội Thánh.

Khi bàn về "quyền", trước hết phải bàn về "phẩm giá". Phẩm giá của con người không đến từ năng lực trí tuệ, thành tựu xã hội hay sự công nhận của tập thể, mà đến từ một sự kiện lịch sử thiêng liêng được ghi lại ngay trang đầu của Kinh Thánh:

“Đức Chúa Trời dựng nên loài người như hình Ngài; Ngài dựng nên loài người giống như hình Đức Chúa Trời; Ngài dựng nên người nam cùng người nữ.” (Sáng-thế Ký 1:27)

Từ "hình" (tiếng Hê-bơ-rơ: tselem) và "giống" (tiếng Hê-bơ-rơ: demuth) mang ý nghĩa sâu sắc. Tselem chỉ đến một đại diện hoặc hình tượng, trong khi demuth nhấn mạnh sự tương đồng. Con người được tạo dựng để đại diện cho Đức Chúa Trời trên đất và mang trong mình những đặc điểm tương đồng với Ngài (như lý trí, cảm xúc, ý chí tự do, tâm linh, và đạo đức). Đây là nguồn gốc tối cao của nhân quyền. Phẩm giá này được ban cho mọi người – nam và nữ, thuộc mọi chủng tộc và thời đại – ngay từ ban đầu, trước khi bị ảnh hưởng bởi tội lỗi.

Hệ quả trực tiếp của chân lý này là sự bảo vệ sự sống con người. Sáng-thế Ký 9:6 tuyên bố: “Hễ kẻ nào làm đổ máu loài người, thì sẽ bị loài người làm đổ máu lại; vì Đức Chúa Trời đã làm nên loài người như hình Ngài.” Ngay sau trận lụt Nô-ê, nguyên tắc công bằng này được thiết lập, khẳng định giá trị thiêng liêng của mạng sống con người gắn liền với hình ảnh Đức Chúa Trời. Quyền được sống là quyền nền tảng đầu tiên.

Sáng-thế Ký chương 3 ghi lại sự sa ngã. Tội lỗi xâm nhập không chỉ làm đứt đoạn mối quan hệ giữa con người với Đức Chúa Trời, mà còn làm méo mó các mối quan hệ giữa con người với nhau. Sự ghen tị, thống trị, bạo lực và bất công bắt đầu xuất hiện (Ca-in giết A-bên, Sáng-thế Ký 4:8). Tội lỗi dẫn đến sự tha hóa, khiến con người chà đạp lên phẩm giá của đồng loại. Các hệ thống áp bức như chế độ nô lệ, phân biệt chủng tộc, và bóc lột đều là hệ quả của tội lỗi tập thể.

Tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý: Tội lỗi làm che mắt con người khỏi nhận biết phẩm giá của nhau, nhưng không xóa bỏ phẩm giá vốn có từ sự sáng tạo. Một người dù bị xã hội coi là thấp kém nhất vẫn mang hình ảnh Đức Chúa Trời. Đây là cơ sở để Kinh Thánh kêu gọi sự công bình.

Chúa Giê-xu Christ, Con Đức Chúa Trời nhập thể, là hiện thân hoàn hảo của việc tôn trọng phẩm giá con người. Ngài đến không chỉ để cứu chuộc linh hồn mà còn khôi phục nhân tính đã bị tội lỗi làm hư hỏng.

• Đối với người bị gạt ra ngoài lề xã hội: Chúa tiếp xúc và chữa lành người phung (Mác 1:40-42), đối thoại với người đàn bà Sa-ma-ri bị khinh rẻ (Giăng 4:7-26), và bênh vực người đàn bà bị bắt vì tội ngoại tình (Giăng 8:1-11). Hành động của Ngài công nhận phẩm giá của họ khi xã hội chối bỏ.
• Đối với trẻ em: Trong một xã hội coi thường trẻ nhỏ, Chúa Giê-xu tuyên bố: “Hãy để con trẻ đến cùng ta, đừng ngăn cấm chúng nó; vì nước Đức Chúa Trời thuộc về những kẻ giống như con trẻ ấy.” (Mác 10:14). Ngài xác nhận giá trị và địa vị của chúng trong vương quốc Đức Chúa Trời.
• Giảng dạy về công lý: Trong bài giảng trên núi, Chúa phán: “Phước cho những kẻ đói khát sự công bình, vì sẽ được no đủ!” (Ma-thi-ơ 5:6). Ngài lên án thói đạo đức giả của các thầy thông giáo và người Pha-ri-si, những kẻ “nuốt nhà của đàn bà góa, mà làm bộ đọc lời cầu nguyện dài” (Mác 12:40).

Cao điểm của sự tôn trọng này chính là sự hy sinh của Ngài trên thập tự giá. Chúa Giê-xu chết cho mọi người (Giăng 3:16), khẳng định giá trị vô hạn của mỗi linh hồn trước mặt Đức Chúa Trời.

Các sứ đồ, dưới sự soi dẫn của Đức Thánh Linh, đã áp dụng chân lý về phẩm giá con người vào các cấu trúc xã hội phức tạp.

“Tại đây không còn phân biệt người Giu-đa hoặc người Gờ-réc; không còn người tôi mọi hoặc người tự chủ; không còn đàn ông hoặc đàn bà; vì trong Đấng Christ Jêsus, anh em thảy đều một.” (Ga-la-ti 3:28)

Câu Kinh Thánh này không xóa bỏ các khác biệt chức năng (như trong gia đình hay Hội Thánh), nhưng khẳng định tuyệt đối về giá trị và địa vị bình đẳng trước sự cứu rỗi và trong thân thể Đấng Christ. Nó đánh đổ mọi thành kiến về chủng tộc, giai cấp và giới tính dựa trên tôn giáo hay văn hóa.

Sứ đồ Phao-lô, khi gửi thư cho chủ nô lệ Phi-lê-môn về người nô lệ Ô-nê-sim, đã không trực tiếp kêu gọi bãi bỏ chế độ nô lệ (một cấu trúc xã hội-pháp lý), nhưng đã đặt một nguyên tắc cách mạng: “...người đó chẳng phải là tôi mọi nữa, nhưng cao trọng hơn tôi mọi, tức là một người anh rất yêu dấu...” (Phi-lê-môn 1:16). Ông nhìn nhận Ô-nê-sim trước hết là một anh em trong Chúa, một con người có phẩm giá đầy đủ. Nguyên tắc này cuối cùng sẽ làm tan rã mọi hình thức áp bức.

Gia-cơ lên án sự thiên vị giàu nghèo trong Hội Thánh và gọi đó là tội (Gia-cơ 2:1-9). Ông định nghĩa sự tin đạo thanh sạch là “thăm viếng kẻ mồ côi, người góa bụa trong cơn khốn khó của họ” (Gia-cơ 1:27). Điều này cho thấy đức tin chân chính phải thể hiện qua việc bảo vệ người dễ bị tổn thương.

Dựa trên nền tảng Kinh Thánh vững chắc, Cơ Đốc nhân được kêu gọi sống và hành động như sau:

1. Nhận Biết và Tôn Trọng Phẩm Giá Trong Mọi Giao Tiếp: Trong gia đình, nơi làm việc, trên mạng xã hội, chúng ta phải đối xử với mỗi người – dù họ có cùng niềm tin hay không – với sự tôn trọng căn bản, vì họ là tạo vật mang hình ảnh Đức Chúa Trời. Điều này loại bỏ sự chửi rủa, miệt thị và thành kiến (Gia-cơ 3:9-10).
2. Bảo Vệ Sự Sống: Lập trường ủng hộ sự sống (pro-life) từ trong bụng mẹ đến lúc tuổi già là hệ quả tất yếu của Sáng-thế Ký 9:6. Điều này bao gồm việc quan tâm đến người nghèo, người tàn tật, người bệnh nan y – những người dễ bị xã hội bỏ rơi.
3. Lên Tiếng Cho Công Bình Một Cách Khôn Ngoan: Chúng ta được kêu gọi “hãy làm điều lành, tìm điều công bình” (Ê-sai 1:17). Điều này có thể thể hiện qua việc ủng hộ các chính sách bảo vệ người yếu thế, tố cáo nạn buôn người, chống lại nạn tham nhũng, hoặc đơn giản là công bằng trong kinh doanh (Lu-ca 3:12-14).
4. Ưu Tiên Cho Người Nghèo Khó Và Thiếu Thốn: Kinh Thánh đầy rẫy những lời kêu gọi bảo vệ và giúp đỡ người nghèo, kẻ mồ côi và góa bụa (Phục-truyền 10:18, Châm-ngôn 14:31). Đây không chỉ là hành động từ thiện mà là thực thi công lý.
5. Sống Nguyên Tắc Vàng: “Mọi điều mà các ngươi muốn người ta làm cho mình, thì cũng hãy làm điều đó cho họ” (Ma-thi-ơ 7:12). Nguyên tắc này, khi được áp dụng, sẽ tự động bảo vệ các quyền của người khác.
6. Rao Truyền Phúc Âm – Quyền Lớn Nhất: Quyền quan trọng nhất của con người là được nghe Phúc Âm và có cơ hội tiếp nhận sự cứu rỗi (Rô-ma 10:14). Mọi sự bênh vực nhân quyền đều là tạm thời nếu không giải quyết được vấn đề tội lỗi và sự hư mất đời đời.

Kinh Thánh cung cấp một viễn cảnh cân bằng và sâu sắc về quyền con người. Một mặt, nó khẳng định phẩm giá bất khả xâm phạm của con người dựa trên sự sáng tạo và sự cứu chuộc trong Đấng Christ. Mặt khác, nó không trao cho con người một quyền lợi cá nhân chủ nghĩa để tự do phạm tội hay bất chấp thẩm quyền (Rô-ma 13:1-7). Thay vào đó, Kinh Thánh nhấn mạnh đến trách nhiệm: trách nhiệm của chúng ta trước mặt Đức Chúa Trời trong việc tôn trọng, bảo vệ và yêu thương người lân cận.

Là Cơ Đốc nhân, chúng ta được kêu gọi không chỉ tận hưởng các quyền của mình, mà còn tích cực trở thành công cụ của sự công bình và ân điển, bênh vực phẩm giá của người khác, đặc biệt là những người không có tiếng nói. Hành động cuối cùng và vĩ đại nhất của “nhân quyền” chính là Đức Chúa Trời ban Con Một Ngài, để ai tin Ngài thì được quyền trở nên con cái Đức Chúa Trời (Giăng 1:12). Trong Đấng Christ, phẩm giá con người được khôi phục trọn vẹn.