Chủ nghĩa xã hội Cơ Đốc là gì?

Trong bối cảnh xã hội đương đại với nhiều bất công và chênh lệch, thuật ngữ “Chủ nghĩa Xã hội Cơ Đốc” (Christian Socialism) thỉnh thoảng được đề cập như một giải pháp dung hòa giữa đức tin và công bằng xã hội. Tuy nhiên, với tư cách là những người nghiên cứu Kinh Thánh Tin Lành, chúng ta cần xem xét kỹ lưỡng khái niệm này dưới ánh sáng của Lời Đức Chúa Trời, phân biệt rõ giữa các nguyên tắc xã hội được Kinh Thánh dạy dỗ và các hệ tư tưởng chính trị của con người. Bài viết này nhằm mục đích khảo sát nền tảng Kinh Thánh cho sự quan tâm đến công lý xã hội, đồng thời xác định lập trường của đức tin Tin Lành dựa trên ân điển và sự cứu rỗi duy nhất trong Chúa Cứu Thế Giê-xu.

Về mặt lịch sử, “Chủ nghĩa Xã hội Cơ Đốc” thường chỉ một phong trào xã hội, đặc biệt vào thế kỷ 19 và 20, tìm cách áp dụng các giá trị Cơ Đốc vào việc giải quyết các vấn đề bất công do cuộc Cách mạng Công nghiệp gây ra, như bóc lột lao động, nghèo đói cùng cực. Một số nhà lãnh đạo trong phong trào này tin rằng giáo lý của Chúa Giê-xu ủng hộ việc sở hữu tập thể và phân phối lại của cải.

Tuy nhiên, từ góc độ thần học Tin Lành, chúng ta cần thận trọng. Kinh Thánh không ủng hộ bất kỳ một hệ tư tưởng chính trị hay kinh tế nhân tạo nào—dù là chủ nghĩa tư bản, chủ nghĩa xã hội hay chủ nghĩa cộng sản. Vương quốc của Đức Chúa Trời không được thiết lập thông qua các chính sách nhà nước hay cuộc cách mạng vũ trang, mà qua sự biến đổi tấm lòng con người bởi Phúc Âm của Chúa Giê-xu Christ (Giăng 18:36). Vì vậy, thay vì bàn về “chủ nghĩa,” chúng ta sẽ tập trung vào **“các nguyên tắc công lý xã hội Cơ Đốc”** được Kinh Thánh dạy dỗ.

Kinh Thánh, từ Cựu Ước đến Tân Ước, tràn đầy những lời kêu gọi về sự công bình, lòng thương xót và sự chăm sóc cho người yếu thế. Đây không phải là một “chủ nghĩa” phụ gia, mà là bản chất của mối quan hệ với Đức Chúa Trời và với người lân cận.

1. Trong Cựu Ước: Giao Ước và Luật Pháp

Đức Chúa Trời của Y-sơ-ra-ên là Đấng công bình, đứng về phía người bị áp bức. Luật Pháp (Torah - תּוֹרָה) được ban cho không chỉ để quy định sự thờ phượng, mà còn để kiến tạo một xã hội công bằng.

• Quan tâm đến người nghèo, kẻ mồ côi, người góa bụa và khách lạ: Đây là nhóm đối tượng được nhắc đi nhắc lại hàng trăm lần trong Kinh Thánh, cho thấy trọng tâm đặc biệt của Đức Chúa Trời. Phục truyền luật lệ ký 15:7-8 chép: “Nếu trong một thành nào của xứ mà Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi ban cho ngươi, có một người trong anh em nghèo, thì chớ cứng lòng, cũng đừng bo tay trước anh em nghèo khó của mình; nhưng phải mở tay ra, và cho họ mượn tùy theo sự thiếu thốn của họ.” Từ “mở tay ra” trong tiếng Hê-bơ-rơ (פָּתַח כַּף - patach kaf) diễn tả một thái độ rộng lượng tự nguyện, không miễn cưỡng.
• Công lý trong tư pháp và kinh tế: Lê-vi ký 19:15: “Chớ làm sự gian ác trong sự xét đoán; chớ thiên vị kẻ nghèo, cũng đừng nể mặt người quyền thế; nhưng hãy cứ công bình mà xét đoán kẻ lân cận ngươi.” Công lý ở đây phải vô tư, bảo vệ cả người nghèo khỏi bị bóc lột lẫn ngăn việc ưu ái họ cách bất công.
• Tiếng nói của các Tiên tri: Các tiên tri lớn tiếng tố cáo sự bất công xã hội khi sự thờ phượng trở nên trống rỗng. Ê-sai 1:17: “Hãy học làm lành, tìm kiếm sự công bình; hãy đỡ đần kẻ bị hà hiếp, làm công bình cho kẻ mồ côi, bênh vực người góa bụa.” A-mốt 5:24 cảnh báo: “Thà cho sự công bình chảy xuống như nước, và sự ngay thẳng như sông lớn chảy không dứt!” Từ “công bình” (מִשְׁפָּט - mishpat) và “ngay thẳng” (צְדָקָה - tsedaqah) kết hợp ý tưởng về công lý pháp lý và sự công chính trong các mối quan hệ xã hội.

2. Trong Tân Ước: Chúa Giê-xu và Hội Thánh Đầu Tiên

Chúa Giê-xu Christ, là sự ứng nghiệm trọn vẹn của luật pháp và tiên tri, đã đem đến chiều sâu thiêng liêng và sự thực hành cụ thể cho tình yêu thương xã hội.

• Chức vụ của Chúa Giê-xu: Ngài công bố sứ mạng của mình trong Lu-ca 4:18-19, trích Ê-sai 61: “Thần của Chúa ngự trên ta; vì Ngài đã xức dầu cho ta đặng truyền tin lành cho kẻ nghèo... đặng rao cho kẻ bị cầm được tha, kẻ mù được sáng, kẻ bị hà hiếp được tự do.” Chức vụ của Ngài là toàn diện—cứu linh hồn và chữa lành thân thể, xã hội.
• Dụ ngôn Người Sa-ma-ri nhân lành (Lu-ca 10:25-37): Đây là khuôn mẫu tối cao cho đạo đức xã hội Cơ Đốc. “Người lân cận” (πλησίον - plesion) không còn là đồng bào, mà là bất kỳ ai đang cần sự giúp đỡ, bất kể chủng tộc, tôn giáo. Tình yêu phải được thể hiện bằng hành động cụ thể và hy sinh.
• Sự dạy dỗ về của cải: Chúa Giê-xu cảnh báo nguy hiểm của sự giàu có (Lu-ca 6:24, 12:15-21) và kêu gọi sự rộng rãi: “Hãy bán của cải mình mà bố thí” (Lu-ca 12:33). Mục tiêu không phải là nghèo khổ vì nghèo khổ, mà là giải phóng lòng trí khỏi sự ràng buộc vào vật chất để tập trung vào Nước Đức Chúa Trời.
• Gương mẫu của Hội Thánh đầu tiên: Công vụ 2:44-45 và 4:32-35 thường bị trích dẫn để ủng hộ cho “chủ nghĩa xã hội”: “Phàm những người tin Chúa đều hiệp lại với nhau, lấy mọi vật làm của chung... Từng người tùy theo nhu cầu của mình mà lấy.” Tuy nhiên, cần giải kinh cẩn thận:
  • Tính tự nguyện: Hành động này xuất phát từ tấm lòng được biến đổi bởi Chúa Thánh Linh, không phải từ luật lệ hay sự cưỡng ép của nhà nước (Công vụ 5:4 – A-na-nia và Sa-phi-ra có quyền giữ lại tài sản).
  • Tính cộng đồng (Koinonia - κοινωνία): Đây là sự thông công sâu sắc trong Thân Thể Đấng Christ, thể hiện tình yêu thương thực tế giữa các tín hữu (1 Giăng 3:17).
  • Tính tạm thời và bối cảnh: Đây là một mô hình ứng phó cụ thể với nhu cầu cấp thiết của Hội Thánh non trẻ tại Giê-ru-sa-lem, không phải là một mệnh lệnh kinh tế bắt buộc cho mọi Hội Thánh mọi thời đại. Sứ đồ Phao-lô sau này tổ chức quyên góp tự nguyện để giúp đỡ Hội Thánh nghèo ở Giê-ru-sa-lem (2 Cô-rinh-tô 8-9), nhưng không đòi hỏi mọi Hội Thánh phải sống “chung của”.

Đây là điểm then chốt. “Chủ nghĩa xã hội” với tư cách một hệ tư tưởng chính trị thế tục thường dựa trên: 1. Thuyết Duy Vật: Xem các vấn đề xã hội bắt nguồn từ cơ cấu kinh tế, và giải pháp là cải tạo cơ cấu đó thông qua quyền lực nhà nước. 2. Con người là trung tâm: Tin rằng con người có thể kiến tạo một thiên đường trên đất. 3. Sự cưỡng chế: Phân phối lại của cải thông qua thuế má và luật lệ mang tính bắt buộc.

Trong khi đó, **các nguyên tắc công lý xã hội Cơ Đốc** dựa trên: 1. Thực tại thuộc linh: Vấn đề gốc rễ của mọi bất công là tội lỗi trong lòng người (Gia-cơ 4:1-2). Giải pháp tối hậu là sự cứu chuộc và biến đổi bởi Chúa Giê-xu Christ. 2. Đức Chúa Trời là trung tâm: Công việc của chúng ta là vâng theo ý muốn Ngài, sống như những quản gia trung tín (1 Phi-e-rơ 4:10), và trông đợi sự công bình trọn vẹn chỉ đến khi Chúa tái lâm. 3. Sự tự nguyện bởi tình yêu: Động lực là tình yêu thương (ἀγάπη - agape) đến từ Chúa (1 Giăng 4:19), thể hiện qua lòng rộng rãi tự nguyện (2 Cô-rinh-tô 9:7).

Là Cơ Đốc nhân Tin Lành, chúng ta được kêu gọi sống các nguyên tắc công lý và thương xót này một cách thiết thực, bắt đầu từ Hội Thánh địa phương và lan tỏa ra xã hội.

1. Trong Hội Thánh Địa Phương:
   • Thực hành sự thông công (Koinonia): Chủ động quan tâm, nhận biết nhu cầu vật chất và tinh thần của anh chị em trong Chúa (Ga-la-ti 6:10). Thiết lập quỹ tương trợ, hỗ trợ người góa bụa, người già cả, người thất nghiệp trong Hội Thánh (1 Ti-mô-thê 5:3-16).
   • Sự dạy dỗ cân bằng: Rao giảng trọn vẹn Phúc Âm—về sự cứu rỗi cá nhân và trách nhiệm xã hội. Dạy về đạo đức lao động (2 Tê-sa-lô-ni-ca 3:10) cùng lúc với lòng rộng rãi.
2. Trong Đời Sống Cá Nhân và Gia Đình:
   • Sống đơn giản và rộng rãi: Xem xét lại lối sống tiêu dùng. Dành một phần thu nhập cố định (trên cả phần mười) để giúp đỡ người nghèo, hỗ trợ các tổ chức Cơ Đốc nhân đạo.
   • Công bình trong công việc: Là chủ, hãy trả lương công bằng và đối xử tử tế với nhân viên (Cô-lô-se 4:1). Là nhân viên, hãy làm việc hết lòng như cho Chúa (Cô-lô-se 3:23).
   • Lên tiếng cho người không có tiếng nói: Trong khả năng của mình, có thể tham gia ủng hộ các chính sách nhân đạo, bảo vệ sự sống, chống lại nạn buôn người, dựa trên nền tảng đạo đức Kinh Thánh.
3. Trong Mục Vụ và Truyền Giáo:
   • Mục vụ toàn diện: Khi rao giảng Phúc Âm, hãy quan tâm đến cả nhu cầu thể chất. Chúa Giê-xu vừa giảng dạy vừa cho đám đông ăn (Ma-thi-ơ 14:13-21). Các mục vụ y tế, giáo dục, phát triển cộng đồng có thể là cánh tay nối dài của tình yêu Đấng Christ.
   • Ưu tiên rao truyền Phúc Âm: Cuối cùng, công việc quan trọng nhất vẫn là đem ánh sáng cứu rỗi của Chúa Giê-xu đến cho tội nhân. Một xã hội công bằng nhưng hư mất về thuộc linh vẫn là một thảm kịch đời đời.

Thay vì bị cuốn vào các nhãn hiệu chính trị như “Chủ nghĩa Xã hội Cơ Đốc,” chúng ta—những người tin theo Kinh Thánh—được kêu gọi trung thành với sứ điệp toàn diện của Vương Quốc Đức Chúa Trời. Vương quốc ấy đã đến trong Chúa Giê-xu Christ, đang lớn lên qua Hội Thánh, và sẽ được hoàn tất khi Ngài trở lại. Trong khi chờ đợi, chúng ta sống như những công dân của thiên quốc (Phi-líp 3:20), thể hiện các giá trị của nó ngay giữa thế gian này: công lý, thương xót, khiêm nhường và tình yêu thương hy sinh (Mi-chê 6:8).

Công việc của chúng ta không phải là xây dựng một chủ nghĩa không tưởng của con người, mà là vâng lời Chúa, yêu người lân cận như chính mình, và rao truyền hy vọng duy nhất cho nhân loại bị gãy đổ: “Vì Đức Chúa Trời yêu thương thế gian, đến nỗi đã ban Con một của Ngài, hầu cho hễ ai tin Con ấy không bị hư mất mà được sự sống đời đời” (Giăng 3:16). Từ tấm lòng được tái sinh bởi ân điển này, mọi hành động vì công lý và phục vụ xã hội mới có ý nghĩa đích thực và vĩnh cửu.