Kinh Thánh nói gì về việc phản đối vì lương tâm?

Trong một thế giới mà các giá trị luôn thay đổi và các thế lực thường đòi hỏi sự vâng phục tuyệt đối, người tin Chúa đôi khi phải đối mặt với những tình huống buộc họ phải lựa chọn giữa việc tuân theo nhà cầm quyền và vâng theo tiếng nói của lương tâm được Chúa Thánh Linh cáo trách. Vấn đề “phản đối vì lương tâm” (conscientious objection) không chỉ là một khái niệm pháp lý hay xã hội, mà trước hết và quan trọng nhất, là một nguyên tắc thuộc linh sâu sắc được trình bày rõ ràng trong Kinh Thánh. Bài nghiên cứu này sẽ khảo sát nền tảng Kinh Thánh cho việc phản đối vì lương tâm, qua các gương mẫu cụ thể, và đưa ra những nguyên tắc áp dụng cho đời sống Cơ Đốc nhân ngày nay.

Trước khi đi vào các trường hợp cụ thể, chúng ta cần hiểu ba khái niệm then chốt: lương tâm, quyền bính và sự vâng phục tối thượng.

1. Lương Tâm (Conscience - Sunoida trong tiếng Hy Lạp): Lương tâm không đơn thuần là cảm giác tội lỗi hay đúng sai theo xã hội. Trong Tân Ước, lương tâm (συνείδησις - suneidēsis) là khả năng phán đoán bên trong, là nhân chứng cho những tiêu chuẩn đạo đức mà một người nhận biết (Rô-ma 2:15). Lương tâm của người tin Chúa được thanh tẩy bởi huyết Đấng Christ (Hê-bơ-rơ 9:14) và được Lời Chúa (2 Ti-mô-thê 3:16-17) và Chúa Thánh Linh (Giăng 16:8) huấn luyện. Khi lương tâm được Lời Chúa soi dẫn báo động về một điều cấm đoán hay một mệnh lệnh trái với ý muốn Chúa, thì tiếng nói đó chính là tiếng nói của Chúa Thánh Linh.

2. Quyền Bính Được Thiết Lập: Kinh Thánh dạy rõ ràng rằng mọi quyền bính đều đến từ Đức Chúa Trời (Rô-ma 13:1). Chúng ta được lệnh phải vâng phục các bậc cầm quyền (Tít 3:1; 1 Phi-e-rơ 2:13-14). Đây là nguyên tắc chung cho trật tự xã hội.

3. Sự Vâng Phục Tối Thượng Dành Cho Đức Chúa Trời: Tuy nhiên, nguyên tắc vâng phục nhà cầm quyền có một giới hạn tuyệt đối: khi mệnh lệnh của con người trực tiếp mâu thuẫn và đi ngược lại một mệnh lệnh rõ ràng của Đức Chúa Trời. Đây là chân lý then chốt. Các sứ đồ đã tuyên bố: “Thế thì, chúng ta phải vâng lời Đức Chúa Trời hơn là vâng lời người ta” (Công vụ 5:29). Sự vâng phục Đức Chúa Trời luôn chiếm vị trí tối thượng. Do đó, “phản đối vì lương tâm” theo Kinh Thánh không phải là sự bất tuân dân sự vì lý do chính trị hay cá nhân, mà là hành động vâng phục cao hơn – vâng phục Đấng Tạo Hóa khi các uy quyền thọ tạo đòi hỏi điều Ngài cấm, hoặc cấm điều Ngài truyền lệnh.

Kinh Thánh cung cấp nhiều ví dụ sinh động về những người vì lương tâm hướng về Đức Chúa Trời mà từ chối vâng theo lệnh của con người.

1. Các Bà Mụ Hê-bơ-rơ tại Ai Cập (Xuất Ê-díp-tô Ký 1:15-21): Đây là một trong những ví dụ rõ ràng nhất về bất tuân dân sự vì lương tâm. Vua Pha-ra-ôn ra lệnh cho các bà mụ Xíp-ba và Phu-a giết tất cả con trai Hê-bơ-rơ mới sinh. Kinh Thánh chép: “Nhưng các bà mụ kính sợ Đức Chúa Trời, chẳng làm theo lời vua Ê-díp-tô phán dặn, đều để cho các con trai sống hết” (câu 17). Họ đã chọn vâng phục luật pháp đạo đức của Đức Chúa Trời (“chớ giết người” – một nguyên tắc đã có từ trước Luật Pháp) thay vì mệnh lệnh tàn ác của nhà cầm quyền. Kết quả, “Đức Chúa Trời ban ơn cho các bà mụ” (câu 20). Hành động của họ xuất phát từ “kính sợ Đức Chúa Trời” – động cơ thuần khiết của lương tâm Cơ Đốc.

2. Ba Bạn Trẻ Hê-bơ-rơ: Sa-đơ-rắc, Mê-sác và A-bết-Nê-gô (Đa-ni-ên 3): Vua Nê-bu-cát-nết-sa ra lệnh thờ lạy pho tượng vàng. Đây là một mệnh lệnh trực tiếp vi phạm điều răn thứ nhất và thứ hai (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:3-5). Ba chàng trai trẻ này đã đứng trước sự lựa chọn: vâng lời vua để sống, hay vâng lời Chúa để đối diện với cái chết. Câu trả lời của họ là tuyên ngôn bất hủ về việc phản đối vì lương tâm: “Hỡi vua Nê-bu-cát-nết-sa, chúng tôi không cần trả lời về việc nầy đâu. Nếu quả thật thế, thì Đức Chúa Trời mà chúng tôi hầu việc, có thể giải cứu chúng tôi khỏi lò lửa hực... Dầu chẳng vậy, hỡi vua, xin biết rằng chúng tôi không hầu việc thần của vua, và không thờ phượng pho tượng vàng mà vua đã dựng đâu” (Đa-ni-ên 3:16-18). Họ sẵn sàng chịu hậu quả trần thế vì sự trung tín với Thiên Chúa Tối Cao.

3. Sứ Đồ Phi-e-rơ và Giăng (Công vụ 4:18-20; 5:27-29): Sau khi bị Tòa Công Luận Do Thái Giáo cấm giảng dạy về danh Chúa Giê-xu, Phi-e-rơ và Giăng đã trả lời: “Chính các ông hãy suy xét, trước mặt Đức Chúa Trời có nên vâng lời các ông hơn là vâng lời Đức Chúa Trời chăng? Vì, về phần chúng tôi, chẳng có thể chẳng nói về những điều mình đã thấy và nghe” (Công vụ 4:19-20). Sau này, khi lại bị bắt và nhắc nhở về lệnh cấm đó, họ tuyên bố dứt khoát: “Chúng ta phải vâng lời Đức Chúa Trời hơn là vâng lời người ta” (Công vụ 5:29). Lệnh cấm của con người đã ngăn cản họ thi hành đại mạng lệnh của Chúa Giê-xu (Công vụ 1:8), nên họ buộc phải bất tuân.

4. Các Tiên Tri (ví dụ: Ê-li, Giê-rê-mi): Các tiên tri thường đứng lên nói lời phán xét của Đức Giê-hô-va trước mặt các vua và giới lãnh đạo tôn giáo sai lầm, bất chấp nguy cơ bị bắt bớ, tù đày (1 Các Vua 18; Giê-rê-mi 26, 38). Họ là hiện thân của tiếng nói lương tâm được Đức Chúa Trời sai phái cho một dân tộc.

Không phải mọi sự bất mãn hay bất đồng với nhà cầm quyền đều là “phản đối vì lương tâm” theo Kinh Thánh. Cần có sự phân biệt rõ ràng:

1. Khi Nào Phản Đối Là Chính Đáng?
Phản đối vì lương tâm là chính đáng và cần thiết KHI:
- Mệnh lệnh trực tiếp buộc ta phạm tội (vi phạm một điều răn rõ ràng của Chúa, như thờ hình tượng, nói dối, giết người vô tội, phủ nhận đức tin).
- Luật lệ ngăn cấm ta vâng giữ một mạng lệnh rõ ràng của Chúa (như thờ phượng Chúa, làm chứng về Phúc Âm, nhóm lại).
Động cơ phải là “kính sợ Đức Chúa Trời” và lòng khao khát vâng lời Ngài, chứ không phải vì lòng oán giận, tinh thần nổi loạn, hay chủ nghĩa cá nhân.

2. Khi Nào Không Nên Phản Đối?
Chúng ta KHÔNG được viện dẫn “lương tâm” để:
- Trốn tránh trách nhiệm dân sự hợp pháp (như đóng thuế – Rô-ma 13:6-7).
- Bất phục tùng trong những vấn đề không vi phạm giáo lý căn bản (như luật giao thông, quy tắc cộng đồng).
- Phản đối một chính sách hay lãnh đạo chỉ vì ta không đồng ý về mặt chính trị hoặc kinh tế, trừ khi chính sách đó buộc ta phải phạm tội.
Thậm chí dưới sự cai trị của một lãnh đạo bất công, sứ đồ Phi-e-rơ vẫn dạy: “Hãy kính mọi người; yêu anh em; kính sợ Đức Chúa Trời; tôn trọng vua” (1 Phi-e-rơ 2:17).

3. Tinh Thần và Thái Độ Khi Phản Đối:
- Bất tuân cách bất bạo động và ôn hòa: Các gương mẫu Kinh Thánh thường không kích động bạo loạn. Họ từ chối vâng lời, nhưng sẵn sàng chịu hình phạt (như ba bạn trẻ Hê-bơ-rơ bước vào lò lửa).
- Tôn trọng uy quyền: Ngay cả khi bất tuân, họ vẫn giữ thái độ tôn trọng (Đa-ni-ên 3:16: “Hỡi vua Nê-bu-cát-nết-sa…”; Công vụ 4:19: “Chính các ông hãy suy xét…”).
- Sẵn sàng chịu khổ vì sự lựa chọn của mình: Đây là dấu hiệu của một lương tâm thật. 1 Phi-e-rơ 2:19-20 dạy: “Vì nếu ai vì cớ lương tâm đối với Đức Chúa Trời, mà chịu khổ, cam đành sự bất bình chẳng đáng, thì đó là ơn. Vì anh em bị đánh đập vì cớ tội lỗi mình, thì có danh gì? Nhưng nếu anh em vì làm lành mà chịu khổ, và cam lòng chịu, thì ấy là một việc đẹp ý Đức Chúa Trời.”

1. Trong Môi Trường Làm Việc: Nếu sếp yêu cầu bạn làm giả chứng từ, nói dối khách hàng, hoặc tham gia vào các hành vi phi đạo đức rõ ràng, lương tâm được Lời Chúa dạy dỗ sẽ thúc giục bạn từ chối. Hãy giải thích một cách ôn hòa và tôn trọng lý do từ chối của mình (ví dụ: “Tôi rất tiếc, nhưng niềm tin của tôi không cho phép tôi làm điều đó”). Hãy sẵn sàng đối diện với hậu quả như mất việc, và tin cậy Chúa về sự chu cấp (Ma-thi-ơ 6:33).

2. Trong Học Đường: Khi bị ép buộc tham gia vào những hoạt động đi ngược lại niềm tin (ví dụ: thờ cúng tổ tiên theo hình thức mê tín, hoặc học thuyết phủ nhận hoàn toàn sự sáng tạo của Chúa), người trẻ Cơ Đốc cần học cách đứng vững. Hãy tìm kiếm sự khôn ngoan từ Chúa và những người lãnh đạo thuộc linh để phản ứng cách khôn khéo và đúng đắn.

3. Trong Xã Hội Rộng Lớn Hơn: Khi luật pháp đòi hỏi người tin Chúa phải công nhận và ủng hộ những điều Kinh Thánh gọi là tội lỗi (ví dụ: phá thai tự do, hôn nhân đồng giới, các hình thức thờ phượng sai lầm), chúng ta phải giữ vững lập trường. Điều này có thể dẫn đến việc từ chối cung cấp dịch vụ trái với lương tâm, hoặc bày tỏ quan điểm cách ôn hòa trong cộng đồng. Chúng ta làm điều này không phải vì kỳ thị, mà vì lòng trung tín với Chân Lý của Đức Chúa Trời.

4. Trong Đời Sống Hội Thánh: Ngay cả trong Hội Thánh, nếu có lãnh đạo đưa ra giáo lý sai lầm hoặc hành vi vô đạo đức trái với Kinh Thánh, tín hữu có trách nhiệm “phản đối vì lương tâm” một cách khiêm nhường và yêu thương, nhằm gìn giữ sự trong sạch của Hội Thánh (Ga-la-ti 2:11-14 – Phao-lô đối chất với Phi-e-rơ).

Phản đối vì lương tâm không phải là đặc quyền, mà là trách nhiệm thiêng liêng của mỗi Cơ Đốc nhân khi đối diện với những mệnh lệnh trái với ý muốn của Đấng mà mình tuyên xưng là Chúa. Nó đòi hỏi sự can đảm, sự hiểu biết Kinh Thánh sâu sắc, và một đời sống cầu nguyện gắn bó. Chúng ta được kêu gọi sống với “lương tâm tốt” (1 Phi-e-rơ 3:16) trước mặt Đức Chúa Trời và loài người.

Cuối cùng, sự bình an để đưa ra những quyết định khó khăn này đến từ chính Chúa Giê-xu. Ngài là Đấng đã vâng phục Chúa Cha cho đến chết trên cây thập tự, và cũng là Đấng đã từng im lặng trước Hê-rốt và trả lời khôn ngoan trước Phi-lát. Hãy để tâm trí của Đấng Christ ở trong chúng ta (Phi-líp 2:5). Khi chúng ta tìm kiếm sự vâng phục tối thượng dành cho Ngài, Ngài sẽ ban cho chúng ta sự khôn ngoan để phân biệt, sự bình an để chịu đựng, và ân điển để đứng vững.

“Sự bình an của Đức Chúa Trời, vượt quá mọi sự hiểu biết, sẽ giữ gìn lòng và trí anh em trong Đức Chúa Giê-xu Christ.” (Phi-líp 4:7)