Tại sao cuộc sống không công bằng?

Chúng ta đều đã từng đặt câu hỏi này, có lẽ trong nỗi đau của chính mình hay khi chứng kiến sự bất hạnh của người khác: Tại sao người ngay lành lại chịu khổ, còn kẻ ác lại thịnh vượng? Tại sao bệnh tật, tai ương, mất mát lại phân bổ một cách dường như ngẫu nhiên và phi lý? Câu hỏi về sự bất công không chỉ là một vấn đề triết học hay xã hội; nó là một câu hỏi tâm linh sâu sắc, đụng chạm đến bản chất của Đức Chúa Trời và thực tại mà chúng ta đang sống. Là Cơ Đốc nhân, chúng ta không trốn tránh câu hỏi khó này, nhưng tìm kiếm câu trả lời trong ánh sáng của Lời Đức Chúa Trời – Kinh Thánh – là nền tảng chân lý duy nhất cho mọi sự.

Hiểu Về Khái Niệm “Công Bằng” Theo Kinh Thánh

Trước khi đi sâu, cần phân biệt hai khái niệm quan trọng: công bình (righteousness) và công bằng (justice/fairness). Trong tiếng Hê-bơ-rơ, từ mishpat (מִשְׁפָּט) thường được dịch là “sự công bình” hay “sự phán xét”, hàm ý sự ngay thẳng, đúng đắn theo tiêu chuẩn của Đức Chúa Trời. Trong tiếng Hy Lạp Tân Ước, dikaiosynē (δικαιοσύνη) cũng mang nghĩa “sự công bình”. Khái niệm “công bằng” như chúng ta thường hiểu – sự phân phối đồng đều và hợp lý về cơ hội, phần thưởng và hình phạt – là một phần của mishpat, nhưng không phải toàn bộ. Kinh Thánh cho thấy Đức Chúa Trời hoàn toàn công bình (Phục-truyền 32:4; Thi-thiên 89:14), nhưng sự công bình của Ngài được biểu lộ trong một kế hoạch và khung thời gian rộng lớn hơn sự đánh giá hạn hẹp của con người.

Căn Nguyên Của Sự Bất Công: Thế Gian Sa Ngã

Kinh Thánh chỉ rõ rằng sự bất công, đau khổ và sự chết không phải là một phần trong sự sáng tạo nguyên thủy “rất tốt lành” của Đức Chúa Trời (Sáng-thế Ký 1:31). Nguồn gốc của mọi sự méo mó trong thế gian, bao gồm sự bất công, là tội lỗi. Sự sa ngã của loài người trong Sáng-thế Ký chương 3 đã đem lại một sự rủa sả trên toàn bộ sáng tạo:

“Ngài phán cùng A-đam rằng: ... đất sẽ bị rủa sả vì ngươi; trọn đời ngươi phải chịu khó nhọc mới có vật đất sanh ra mà ăn. ... ngươi sẽ trở về bụi đất.” (Sáng-thế Ký 3:17, 19).

Sứ đồ Phao-lô giải thích hệ quả của tội A-đam: “Cho nên, như bởi một người mà tội lỗi vào trong thế gian, lại bởi tội lỗi mà có sự chết, thì sự chết đã lan tràn trên hết thảy mọi người...” (Rô-ma 5:12). “Thế gian” ở đây (tiếng Hy Lạp: kosmos) chỉ về hệ thống trật tự bị hư hoại, nơi mà mối quan hệ giữa con người với Đức Chúa Trời, với nhau và với thiên nhiên đều bị đổ vỡ. Trong một thế gian sa ngã, sự bất công là hệ quả tất yếu của tội lỗi cá nhân và tập thể. Mọi người đều phạm tội (Rô-ma 3:23) và góp phần vào vòng xoáy của bất công.

Sự Tự Do Ý Chí Của Con Người Và Hệ Quả Của Nó

Đức Chúa Trời đã dựng nên con người có ý chí tự do, có khả năng lựa chọn vâng lời hay không vâng lời Ngài. Sự tự do này là cần thiết cho tình yêu thật sự, nhưng nó cũng mở ra khả năng cho sự lựa chọn sai lầm. Con người đã chọn con đường của tội lỗi, và hậu quả của nó là sự bất công lan tràn. Kinh Thánh không che giấu thực tế phũ phàng này: Kẻ ác thường thành công tạm thời, còn người công bình bị áp bức. Sách Thi-thiên và Truyền-đạo ghi lại tiếng kêu than này một cách chân thực:

“Nhơn sao kẻ dữ được thạnh vượng? Sao những kẻ làm bạn gian ác được bình an vô sự?” (Giê-rê-mi 12:1b).

“Dưới mặt trời lại có sự bất công... tại nơi phải có công bình, gian ác ở đó; tại nơi phải có ngay thẳng, gian ác ở đó.” (Truyền-đạo 3:16).

Điều này không có nghĩa Đức Chúa Trời bất lực hay thờ ơ. Ngài thấy hết (Châm-ngôn 15:3) và Ngài sẽ phán xét. Tuy nhiên, sự nhịn nhục của Ngài (makrothymia trong Hy Lạp – Rô-ma 2:4) cho con người cơ hội ăn năn, đồng thời cho phép sự tự do và hệ quả của nó diễn ra trong một khoảng thời gian.

Trường Hợp Nghiên Cứu: Gióp Và Những Lời Giải Thích Sai Lầm

Sách Gióp là một nghiên cứu chuyên sâu về vấn đề đau khổ và bất công. Gióp, một người “trọn vẹn và ngay thẳng, kính sợ Đức Chúa Trời, và lánh khỏi điều ác” (Gióp 1:1), lại phải chịu mất tất cả tài sản, con cái và sức khỏe một cách thảm khốc. Các bạn của ông (Ê-li-pha, Binh-đát và Sô-pha) đại diện cho những lời giải thích tôn giáo thông thường và sai lầm: Đau khổ là hậu quả trực tiếp của tội lỗi cá nhân. Họ cố gắng áp đặt một công thức “công bằng” đơn giản: Làm lành được phước, làm ác bị họa. Tuy nhiên, chính Đức Chúa Trời đã xác nhận Gióp là người công bình (Gióp 42:7) và bác bỏ lý luận của các bạn ông.

Thông điệp then chốt từ sách Gióp là: Có những nguyên nhân và mục đích của đau khổ vượt ra ngoài tầm hiểu biết hạn hẹp của con người. Đức Chúa Trời không bao giờ tiết lộ cho Gióp lý do đằng sau những thảm họa của ông (cuộc đối thoại giữa Đức Chúa Trời và Satan). Thay vào đó, Ngài phán với Gióp về quyền năng sáng tạo, sự khôn ngoan và chủ quyền tối cao của Ngài (Gióp 38-41). Câu trả lời không phải là một lời giải thích, mà là một sự mặc khải về Con Người của Đức Chúa Trời. Sự bất công trong cuộc đời Gióp xảy ra trong phạm vi chủ quyền của Đức Chúa Trời và phục vụ cho một mục đích lớn hơn mà Gióp không thể thấy được.

Chúa Giê-xu Christ: Đáp Ứng Tối Thượng Cho Sự Bất Công

Đỉnh cao của sự mặc khải về vấn đề bất công không nằm trong một triết lý, mà trong một Con Người – Chúa Giê-xu Christ. Chính Ngài là hiện thân của sự công bình hoàn hảo (1 Cô-rinh-tô 1:30), nhưng đã bước vào thế gian đầy bất công này và trở thành nạn nhân của sự bất công tột cùng. Ngài, Đấng vô tội, đã bị kết án bởi một phiên tòa bất công, bị đánh đập, nhạo báng và chết trên thập tự giá như một tội phạm.

“Người đã vì chúng ta phó mình... để chuộc chúng ta khỏi mọi tội.” (Ga-la-ti 1:4; Tít 2:14).

Tại thập tự giá, sự bất công của con người và sự công bình của Đức Chúa Trời đã va chạm. Sự phán xét công bình của Đức Chúa Trời trên tội lỗi đã đổ trên Chúa Giê-xu, Đấng thay thế chúng ta. Đồng thời, sự bất công của con người cũng lên đến cực điểm. Nhưng chính qua sự kiện bất công nhất lịch sử, Đức Chúa Trời đã thực hiện công việc công bình nhất: cứu chuộc tội nhân. Sự phục sinh của Chúa Giê-xu là lời tuyên bố tối hậu của Đức Chúa Trời rằng sự bất công và cái chết sẽ không có tiếng nói cuối cùng. Ngài đảm bảo rằng một ngày nào đó, mọi sự bất công sẽ được sửa sai.

Mục Đích Nhiệm Mầu Trong Nghịch Cảnh

Kinh Thánh không hứa rằng Cơ Đốc nhân sẽ được miễn trừ khỏi sự bất công của thế gian (Giăng 16:33). Nhưng Kinh Thánh hứa rằng Đức Chúa Trời có thể và sẽ sử dụng ngay cả những điều bất công để hoàn thành mục đích tốt lành của Ngài trong đời sống những kẻ yêu mến Ngài. Đây là một trong những lẽ thật quý giá nhất:

“Vả, chúng ta biết rằng mọi sự hiệp lại làm ích cho kẻ yêu mến Đức Chúa Trời, tức là cho kẻ được gọi theo ý muốn Ngài đã định.” (Rô-ma 8:28).

Từ “mọi sự” (tiếng Hy Lạp: panta) bao gồm cả những nghịch cảnh, mất mát và sự bất công mà chúng ta trải qua. Đức Chúa Trời không gây ra điều ác (Gia-cơ 1:13), nhưng trong sự khôn ngoan và quyền năng vô hạn của Ngài, Ngài có thể đan dệt ngay cả những sợi chỉ đen tối của sự bất công vào tấm thảm đẹp đẽ của mục đích Ngài. Mục đích đó bao gồm việc rèn giũa đức tin (Gia-cơ 1:2-4), phát triển đức tính Christ trong chúng ta (Rô-ma 5:3-5), và khiến chúng ta trở nên những kẻ an ủi giỏi hơn cho người khác (2 Cô-rinh-tô 1:3-4).

Thực Hành Ứng Dụng: Sống Với Đức Tin Giữa Một Thế Gian Bất Công

Làm thế nào chúng ta có thể sống một cách có ý nghĩa và đắc thắng khi đối diện với sự bất công?

• Tìm Kiếm Sự Hiện Diện Của Đức Chúa Trời, Không Chỉ Lời Giải Thích: Như với Gióp, sự an ủi lớn nhất không phải là biết “tại sao”, mà là biết rằng Đức Chúa Trời ở cùng chúng ta trong cơn bão (Thi-thiên 23:4; Ma-thi-ơ 28:20). Hãy trung tín trong sự cầu nguyện và đọc Kinh Thánh để tìm sự bình an siêu nhiên.
• Từ Bỏ Quyền Lợi Của Mình Và Tin Cậy Vào Sự Phán Xét Công Bình Của Đức Chúa Trời: Chúa Giê-xu dạy chúng ta đừng trả thù (Rô-ma 12:17-21). Thay vào đó, hãy phó thác đường lối mình cho Chúa, Đấng phán xét công bình (1 Phi-e-rơ 2:23). Lời hứa về Ngày Phán Xét cuối cùng là nền tảng cho sự kiên nhẫn của chúng ta.
• Trở Nên Tác Nhân Của Sự Công Bình Và Ân Điển: Thay vì thụ động chấp nhận bất công, chúng ta được kêu gọi để “làm sự công bình và ưa sự nhơn từ” (Mi-chê 6:8). Điều này có nghĩa là đứng về phía người bị áp bức, thực thi công lý trong phạm vi ảnh hưởng của mình, và trên hết, rao truyền Tin Lành – lời đáp án duy nhất cho tội lỗi, là gốc rễ của mọi bất công.
• Hướng Mắt Về Hy Vọng Cánh Chung: Sự bất công không phải là câu chuyện cuối cùng. Kinh Thánh hứa về Trời Mới Đất Mới, nơi “sự công bình ở” (2 Phi-e-rơ 3:13). Khải-huyền 21:4 cho chúng ta hình ảnh tuyệt vời: “Đức Chúa Trời sẽ lau hết nước mắt khỏi mắt chúng, sẽ không có sự chết, cũng không có than khóc, kêu ca, hay là đau đớn nữa.”

Kết Luận

Cuộc sống không công bằng bởi vì chúng ta đang sống trong một thế gian đã bị tội lỗi làm hư hoại. Sự bất công là triệu chứng của một căn bệnh sâu xa hơn. Tuy nhiên, là Cơ Đốc nhân, chúng ta không rơi vào tuyệt vọng hay cay đắng. Chúng ta nhìn lên thập tự giá, nơi Đức Chúa Trời trong Chúa Giê-xu Christ đã bước vào chính sự bất công của chúng ta, gánh lấy hậu quả của nó, và đánh bại nó qua sự phục sinh. Chúng ta tin cậy rằng Đức Chúa Trời công bình vẫn đang trị vì, Ngài thấy hết mọi nỗi đau, và Ngài sẽ sửa sai mọi sự vào ngày cuối cùng. Trong lúc chờ đợi, chúng ta được kêu gọi sống bằng đức tin, thực thi công lý, yêu thương nhân từ, và bước đi cách khiêm nhường với Đức Chúa Trời của chúng ta (Mi-chê 6:8), biết chắc rằng không có sự bất công nào, dầu lớn đến đâu, có thể ngăn cách chúng ta khỏi tình yêu của Đức Chúa Trời trong Đấng Christ Giê-xu, Chúa chúng ta (Rô-ma 8:38-39).