Ý Nghĩa Của Việc "Quý Hơn Châu Ngọc" Trong Châm Ngôn 31:10
Trong kho tàng văn chương khôn ngoan của Kinh Thánh, đoạn cuối cùng của sách Châm Ngôn (31:10-31) nổi lên như một bản giao hưởng tuyệt mỹ ca ngợi hình mẫu một con người đẹp đẽ cả về nhân cách, đức tin và hành động. Câu mở đầu, “Một người nữ tài đức ai sẽ tìm được? Giá trị nàng trổi hơn châu ngọc” (Châm Ngôn 31:10), không chỉ là lời giới thiệu cho một bài thơ acrostic (theo mẫu tự Hê-bơ-rơ), mà còn là một tuyên bố thần học sâu sắc về giá trị đích thực được định lượng bởi Đức Chúa Trời. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khai thác ý nghĩa của cụm từ then chốt “quý hơn châu ngọc” (hay “giá trị trổi hơn châu ngọc”) từ góc độ nguyên ngữ, bối cảnh văn hóa, thần học và áp dụng thiết thực cho mọi tín hữu ngày nay.
Câu 10 trong tiếng Hê-bơ-rơ được viết: “’ēšet-ḥayil mî yimṣā? wəraq mikkallim ‘erkāh.” Chúng ta cần xem xét ba cụm từ then chốt:
1. ‘Ēšet-ḥayil (אֵשֶׁת־חַיִל): Thường được dịch là “người nữ tài đức”, “người đàn bà tài đức” hay “virtuous woman”. Từ ḥayil (חַיִל) là một từ rất phong phú, mang nghĩa gốc là “sức mạnh”, “quyền năng”, “năng lực”, “sự dũng cảm”, “tài sản” hay “đạo quân”. Nó không chỉ mô tả đức hạnh về mặt đạo đức thuần túy (như trong sự trong sạch), mà còn nhấn mạnh đến sức mạnh nội tại, năng lực hành động hiệu quả, và phẩm chất đáng tin cậy vững vàng. Một người ‘ēšet-ḥayil là một người có năng lực, mạnh mẽ, đáng tin cậy và đầy nghị lực. Trong Ru-tơ 3:11, Bô-ô cũng dùng từ này để nói về Ru-tơ: “Hỡi con gái ta, hãy đi đến bình an; vì nàng là một người nữ tài đức (‘ēšet-ḥayil)”.
2. Mî yimṣā? (מִי יִמְצָא): “Ai sẽ tìm được?”. Câu hỏi tu từ này ngay lập tức thiết lập một sự thật: Người như vậy là cực kỳ hiếm có, quý giá, không phải dễ dàng tìm thấy. Nó gợi nhớ đến lời của Chúa trong Gióp 28:12-13, 28 khi nói về sự khôn ngoan: “Nhưng sự khôn ngoan tìm được ở đâu? ... Loài người chẳng biết giá nó”. Sự quý giá của người nữ tài đức song hành với sự quý giá của sự khôn ngoan thần thượng.
3. wəraq mikkallim ‘erkāh (וְרָחַק מִפְּנִינִים מִכְרָהּ): “Và giá trị của nàng vượt xa (xa hơn) châu ngọc”. Từ ‘erek (עֵרֶךְ) có nghĩa là “giá trị”, “sự đánh giá”, “sự ước lượng”. Pənînîm (פְּנִינִים) thường được hiểu là “san hô”, “ngọc trai”, hoặc một loại đá quý màu đỏ (có lẽ là ruby). Trong văn hóa cổ đại, những viên ngọc quý này đại diện cho của cải vật chất lớn nhất, sự giàu có tối thượng, và thứ có giá trị trao đổi cao nhất. Câu khẳng định này nói rõ: Giá trị của một con người có ḥayil (sức mạnh, tài đức) vượt xa mọi của cải vật chất quý giá nhất trên đời. Nó không thể được đo lường bằng tiền bạc hay tài sản.
Việc so sánh giá trị con người với “châu ngọc” không phải là duy nhất trong Kinh Thánh. Sách Gióp 28:18 cũng nói: “Giá sự khôn ngoan không thua hồng ngọc”. Điều này cho thấy một sự kết nối mật thiết: Người nữ tài đức trong Châm Ngôn 31 chính là hiện thân sống động của sự khôn ngoan từ trên. Cả đoạn văn mô tả những hành động cụ thể của bà – làm việc siêng năng, quán xuyến gia đình, giúp đỡ người nghèo, nói lời khôn ngoan – chính là biểu hiện thực tế của sự khôn ngoan đã được nhân cách hóa trong các chương trước (Châm Ngôn 1, 8, 9).
Vậy, “quý hơn châu ngọc” trước hết nói lên bản chất vô giá của một đời sống được xây dựng trên nền tảng kính sợ Đức Giê-hô-va (Châm Ngôn 31:30). Châu ngọc, dù đẹp và đắt, vẫn là vật chất, có thể bị đánh cắp, mất giá, hoặc bị hủy hoại (Ma-thi-ơ 6:19). Nhưng phẩm chất, nhân cách, và di sản thuộc linh mà một con người tài đức để lại là thứ vĩnh cửu, không thể bị cướp đi.
Thứ hai, cụm từ này đảo lộn thang giá trị của thế gian. Thế gian đánh giá con người qua vẻ bề ngoài, của cải, địa vị (I Sa-mu-ên 16:7). Nhưng Đức Chúa Trời đánh giá qua ḥayil – sức mạnh nội tâm, đức tin thể hiện qua việc làm, và tấm lòng hướng về Ngài. Một người có thể không sở hữu châu ngọc, nhưng nếu sống trong sự khôn ngoan và kính sợ Chúa, giá trị của họ vô cùng lớn trong mắt Ngài.
Thứ ba, trong Tân Ước, chúng ta thấy sự vượt trội này được tiếp nối trong giá trị của Nước Trời. Chúa Giê-xu phán: “Nước thiên đàng giống như một người buôn bán tìm kiếm ngọc châu tốt, khi đã tìm được một hột châu quí giá, thì đi bán hết gia tài mình mà mua hột châu đó” (Ma-thi-ơ 13:45-46). Chúa Giê-xu chính là “Hột Châu” quí giá nhất, và đức tin nơi Ngài là điều quý giá vô song. Đồng thời, Hội Thánh – cô dâu của Christ – cũng được kêu gọi trở nên tinh sạch, thánh khiết và đầy những việc lành, có giá trị vô cùng trước mặt Chúa (Ê-phê-sô 5:25-27; I Phi-e-rơ 3:3-4).
Bài thơ chi tiết từ câu 11-31 cho chúng ta bức tranh cụ thể về những phẩm chất làm nên giá trị “vượt trên châu ngọc”:
- Đáng Tin Cậy (c.11-12): “Lòng chồng tin cậy nơi nàng” – Đây là nền tảng của mọi mối quan hệ. Sự đáng tin (ḥayil) tạo nên an toàn và bình an trong gia đình.
- Siêng Năng và Sáng Tạo (c.13-19, 24, 27): Bà làm việc tận tụy, không ăn bánh của sự biếng nhác (c.27), sử dụng khéo léo đôi tay và trí óc để quản lý, sản xuất và kinh doanh. Đây không phải là sự lao động khổ sai, mà là sự sáng tạo và quản lý tốt những nguồn lực Chúa ban.
- Quan Tâm Đến Người Khác (c.20): “Nàng giơ tay ra giúp kẻ khó khăn, và đưa tay mình ra tiếp kẻ nghèo nàn.” Giá trị thật không chỉ xoay quanh bản thân và gia đình, mà còn mở rộng ra cộng đồng, thể hiện lòng thương xót.
- Không Sợ Hãi Về Tương Lai (c.21, 25): “Nàng chẳng sợ tuyết cho người nhà mình” và “Nàng cười ngày sau.” Sự chuẩn bị chu đáo và đức tin vững vàng nơi Chúa cho phép bà đối diện tương lai với sự bình an và lạc quan.
- Khôn Ngoan Trong Lời Nói và Sự Dạy Dỗ (c.26): “Nàng mở miệng ra cách khôn ngoan; Sự giảng dạy nhân từ ở nơi lưỡi nàng.” Giá trị của lời nói khôn ngoan và đầy yêu thương còn quý hơn vàng bạc (Châm Ngôn 25:11).
- Được Tôn Trọng và Ca Ngợi (c.28-29, 31): Gia đình công nhận và tôn vinh bà. Danh tiếng tốt và thành quả lao động của bà được công khai tán dương, đem lại ảnh hưởng tích cực.
- Nền Tảng: Kính Sợ Chúa (c.30): Đây là chìa khóa then chốt! “Duyên là sự dối trá, sắc là sự hư không; Nhưng người nữ nào kính sợ Đức Giê-hô-va sẽ được khen ngợi.” Mọi phẩm chất trên đều bắt nguồn từ mối quan hệ đúng đắn với Đức Chúa Trời. Không có sự kính sợ Chúa, mọi “tài đức” khác có nguy cơ trở thành sự tự tôn hoặc vì mục đích cá nhân.
Lẽ thật này không chỉ dành riêng cho các chị em phụ nữ, mà là bài học cho mọi tín hữu – cả nam lẫn nữ – về việc xây dựng một đời sống có giá trị vĩnh cửu.
1. Đánh Giá Lại Thang Giá Trị Cá Nhân: Chúng ta có đang dành quá nhiều thời gian để theo đuổi “châu ngọc” vật chất (công việc, tài sản, danh tiếng) mà sao nhãng việc xây dựng “tài đức” (ḥayil) thuộc linh không? Hãy tự hỏi: Điều gì khiến tôi thực sự có giá trị? Câu trả lời phải bắt nguồn từ thân phận con cái Chúa trong Đấng Christ và sự biến đổi bởi Thánh Linh.
2. Theo Đuổi Sự Khôn Ngoan, Không Chỉ Thành Công: Thế gian tôn vinh sự thành công (kết quả). Đức Chúa Trời tôn vinh sự khôn ngoan (con đường và động cơ). Hãy siêng năng tìm kiếm sự khôn ngoan từ Lời Chúa (Châm Ngôn 2:1-5) và cầu xin Thánh Linh hướng dẫn trong mọi quyết định, từ việc gia đình đến công việc, tài chính.
3. Xây Dựng Tính Đáng Tin Cậy: Hãy trở nên người mà gia đình, Hội Thánh và đồng nghiệp có thể tin cậy. Giữ lời hứa, hoàn thành trách nhiệm với sự xuất sắc, và trung tín trong những việc nhỏ (Lu-ca 16:10).
4. Lao Động Như Thờ Phượng: Dù công việc của bạn là gì, hãy làm “hết lòng như làm cho Chúa, chớ không phải cho người ta” (Cô-lô-se 3:23). Sự siêng năng và sáng tạo trong công việc là một phần của sự thờ phượng và phản ánh tính cách của Đấng Tạo Hóa.
5. Mở Rộng Vòng Tay Và Tấm Lòng: Đời sống “quý hơn châu ngọc” không phải là tích trữ cho riêng mình. Hãy chủ động tìm cách giúp đỡ người có hoàn cảnh khó khăn trong cộng đồng và Hội Thánh. Lòng rộng rãi là biểu hiện của ân điển đã nhận.
6. Đầu Tư Vào Gia Đình Và Thế Hệ Kế Tiếp: Hãy dùng sự khôn ngoan, thời gian và tình yêu thương để xây dựng một mái ấm nơi đức tin được truyền lại, và nơi mỗi thành viên cảm thấy được yêu thương, tin cậy và nâng đỡ.
7. Luôn Đặt Nền Tảng Trên Sự Kính Sợ Chúa: Mỗi ngày, hãy nhớ rằng mọi sự đều bắt đầu và kết thúc trong mối tương giao với Chúa. Sự kính sợ Chúa là khởi đầu của sự khôn ngoan và là nguồn của mọi phẩm chất đẹp đẽ. Hãy nuôi dưỡng mối tương giao ấy qua sự cầu nguyện, suy gẫm Lời Chúa và vâng phục.
Lời tuyên bố “Giá trị nàng trổi hơn châu ngọc” trong Châm Ngôn 31:10 không phải là một tiêu chuẩn khắt khe để lên án, mà là một lời hứa đầy hy vọng và một lời mời gọi đầy ân điển. Nó cho chúng ta thấy hình ảnh đẹp nhất của một con người được Chúa tể trị và sử dụng. Giá trị ấy không nằm ở sự hoàn hảo không tì vết, mà ở trong một đời sống đặt nền tảng trên sự kính sợ Đức Giê-hô-va, được sức mạnh của Ngài trang bị (ḥayil), và thể hiện tình yêu thương qua những việc làm cụ thể.
Cuối cùng, hình ảnh trọn vẹn nhất của một nhân cách “quý hơn châu ngọc” chính là Chúa Giê-xu Christ. Ngài là hiện thân của sự khôn ngoan (I Cô-rinh-tô 1:30), là Đầy Tớ trung tín và mạnh mẽ (ḥayil), là “viên ngọc châu quí giá” mà chúng ta phải bán hết mọi sự để sở hữu. Khi chúng ta kết hợp với Ngài, Thánh Linh Ngài bắt đầu tạo nên trong chúng ta những phẩm chất quý giá đó. Ước mong mỗi chúng ta, bất kể nam hay nữ, đều sống một đời sống mà qua đó, người khách thấy được giá trị vượt trội của ân điển Đấng Christ, giá trị thật sự “trổi hơn châu ngọc”.
“Phước cho những kẻ giặt áo mình đặng có phép đến nơi cây sự sống và bởi các cửa vào trong thành! ... Và mỗi một tháng cây ấy sẽ sanh trái mới một lần; Lá cây đó dùng để chữa lành cho các dân.” (Khải Huyền 22:14, 2) – Đó là kết quả cuối cùng của một đời sống được xây dựng trên Đá Quý là Chúa Cứu Thế.