Tội Thiếu Sót
Trong hành trình đức tin, Cơ Đốc nhân thường tập trung vào những điều mình đã làm – những lời nói, hành động sai trái, tức là "tội phạm" (sins of commission). Tuy nhiên, Kinh Thánh cũng trình bày một khía cạnh sâu sắc và thường bị bỏ qua của tội lỗi: những điều chúng ta không làm. Đó chính là "tội thiếu sót" (sins of omission). Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá định nghĩa, nền tảng Kinh Thánh, hậu quả thần học, và ứng dụng thực tiễn của tội thiếu sót trong đời sống người tin Chúa.
Tội thiếu sót, trong tiếng Anh thần học là "sins of omission," đề cập đến việc thất bại trong việc làm điều đúng, điều tốt, điều mà luật pháp của Đức Chúa Trời hay lương tâm đã được soi sáng đòi hỏi. Nếu tội phạm là vi phạm luật pháp bằng hành động tích cực ("ngươi chớ..."), thì tội thiếu sót là vi phạm luật pháp bằng sự thụ động, lơ là ("ngươi phải...").
Một trong những câu Kinh Thánh then chốt nhất về đề tài này đến từ sách Gia-cơ: "Vậy, đối với kẻ biết làm điều lành mà chẳng làm, thì đó là tội cho mình" (Gia-cơ 4:17, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Từ "tội" trong câu này xuất phát từ tiếng Hy Lạp hamartia (ἁμαρτία), có nghĩa gốc là "trật mục tiêu" hoặc "thiếu sót so với tiêu chuẩn." Ở đây, Gia-cơ định nghĩa rõ ràng: sự hiểu biết về điều lành đi kèm với trách nhiệm phải thực hiện nó. Sự thất bại trong việc hành động theo lẽ thật đã nhận biết chính là tội lỗi.
Chúa Giê-xu đã giảng dạy mạnh mẽ về nguyên tắc này trong ẩn dụ về người Sa-ma-ri nhân lành (Lu-ca 10:25-37). Câu chuyện nhấn mạnh đến sự thất bại của thầy tế lễ và người Lê-vi – những người có hiểu biết luật pháp – trong việc giúp đỡ người bị nạn. Họ không hề làm hại người ấy (tội phạm), nhưng họ đã đi qua bên kia đường (tội thiếu sót). Tình yêu thương thực tế được bày tỏ qua hành động, không chỉ qua sự tránh né điều ác.
Trong sự phán xét cuối cùng được mô tả trong Ma-thi-ơ 25:31-46, tiêu chuẩn Chúa dùng không phải là những tội ác kinh khủng con người đã phạm, mà là những việc lành họ đã không làm: "Vì ta đói, các ngươi không cho ta ăn; ta khát, các ngươi không cho ta uống... ta đau mắc, các ngươi không thăm viếng" (câu 42-43). Câu "hỡi kẻ bị rủa" được phán ra không phải vì họ đã cướp của, giết người, nhưng vì họ đã thiếu sót trong việc bày tỏ lòng thương xót và tình yêu thương cụ thể đối với những người "nhỏ nhất" của Chúa.
Tội thiếu sót có thể xuất hiện trong mọi lĩnh vực của mối quan hệ: với Đức Chúa Trời, với người lân cận và với chính bản thân.
1. Thiếu sót trong mối quan hệ với Đức Chúa Trời:
- Không cầu nguyện, không tương giao: Sự thờ ơ, lười biếng thuộc linh khiến chúng ta không dành thì giờ cho Chúa (I Tê-sa-lô-ni-ca 5:17).
- Không nghiên cứu và vâng giữ Lời Chúa: Biết rằng mình cần đọc Kinh Thánh nhưng không thực hiện (Giô-suê 1:8; Thi-thiên 119:11).
- Không thờ phượng và hội hiệp: Bỏ qua các buổi nhóm lại với anh em, không tôn cao Chúa trong đời sống (Hê-bơ-rơ 10:25).
- Không làm chứng và rao truyền Phúc Âm: Giữ đức tin cho riêng mình trong khi Chúa truyền lệnh "hãy đi" (Ma-thi-ơ 28:19-20; Rô-ma 1:14-16).
2. Thiếu sót trong mối quan hệ với người lân cận:
- Không bày tỏ lòng thương xót: Thấy anh em thiếu thốn, túng quẫn mà đóng lòng mình lại (I Giăng 3:17-18). Đây là sự phản chiếu trực tiếp tình yêu của Đức Chúa Trời.
- Không khuyên bảo, sửa trị trong tình yêu thương: Im lặng trước tội lỗi của anh em, không tìm cách gây dựng (Ga-la-ti 6:1; Lê-vi Ký 19:17).
- Không tha thứ: Nuôi dưỡng sự oán giận và cay đắng (Cô-lô-se 3:13).
- Không vâng phục các bậc cầm quyền và đóng thuế (Rô-ma 13:7).
3. Thiếu sót trong trách nhiệm với chính mình:
- Không quản lý tốt các tài nguyên, thì giờ, năng lực Chúa ban (Ma-thi-ơ 25:14-30 - ẩn dụ về ta-lâng).
- Không giữ gìn thân thể làm đền thờ của Đức Thánh Linh qua lối sống buông thả (I Cô-rinh-tô 6:19-20).
- Không trau dồi, phát triển các ân tứ thuộc linh (II Ti-mô-thê 1:6).
Để hiểu rõ tội thiếu sót, chúng ta cần trở lại với bản chất của luật pháp Đức Chúa Trời. Luật pháp không chỉ là những điều cấm đoán, mà còn là sự bày tỏ ý chỉ toàn hảo của Ngài. Chúa Giê-xu đã tóm tắt toàn bộ luật pháp vào hai điều răn lớn: yêu Chúa và yêu người (Ma-thi-ơ 22:37-40). Tình yêu không chỉ là cảm xúc, mà là một động từ đòi hỏi hành động. Do đó, không yêu (thể hiện qua sự không hành động) chính là vi phạm luật pháp.
Sự công bình của Đức Chúa Trời (dikaiosunē - δικαιοσύνη) không chỉ đòi hỏi sự vô tội (không phạm tội), mà còn đòi hỏi sự công chính tích cực. Tiêu chuẩn của Ngài là sự trọn vẹn tuyệt đối (Ma-thi-ơ 5:48). Kinh Thánh cho thấy không một người nào, bởi nỗ lực của xác thịt, có thể đạt được tiêu chuẩn này. Sứ đồ Phao-lô kết luận: "Vì chẳng có một người công bình nào hết, dẫu một người cũng không... vì mọi người đều đã phạm tội, thiếu mất sự vinh hiển của Đức Chúa Trời" (Rô-ma 3:10, 23). Từ "thiếu mất" ở đây (tiếng Hy Lạp: hysterēō - ὑστερέω) lại một lần nữa nhấn mạnh khía cạnh "thiếu sót, không đạt đến" vinh quang của Đức Chúa Trời.
Đây chính là nơi Phúc Âm của Đức Chúa Giê-xu Christ tỏa sáng. Sự cứu rỗi không đến bởi việc làm, dù là việc tốt tích cực hay việc tránh làm điều ác. Nó đến bởi ân điển, bởi đức tin nơi công lao cứu chuộc trọn vẹn của Chúa Giê-xu trên thập tự giá (Ê-phê-sô 2:8-9). Chúa Giê-xu là Đấng duy nhất đã sống một cuộc đời hoàn toàn không có tội phạm lẫn tội thiếu sót. Ngài đã hoàn toàn vâng phục ý Cha, làm trọn mọi điều công bình (Ma-thi-ơ 3:15). Sự công bình trọn vẹn của Ngài được kể cho những ai tin (Rô-ma 4:22-24).
Nhận thức về tội thiếu sót không nhằm đè nặng lương tâm hay đẩy chúng ta vào sự tự vấn vô tận, nhưng để dẫn chúng ta đến sự khiêm nhường, lệ thuộc vào ân điển, và một đời sống được biến đổi bởi Thánh Linh.
1. Kiểm Tra Lòng Mình Trong Sự Khiêm Nhường:
Hãy thường xuyên dành thì giờ tĩnh nguyện để cầu xin Chúa soi sáng: "Lạy Chúa, ngoài những điều con biết mình đã làm sai, xin chỉ cho con thấy những điều tốt lành Chúa muốn con làm mà con đã thờ ơ, lơ là. Xin cho con đôi mắt và trái tim biết nhìn thấy nhu cầu của người lân cận." Dùng Lời Chúa như gương soi (Gia-cơ 1:23-25).
2. Sống Có Chủ Đích Với Tình Yêu Thương Cụ Thể:
Tình yêu thương phải được thể hiện bằng việc làm và lẽ thật (I Giăng 3:18). Hãy chủ động:
- Tìm một nhu cầu trong Hội Thánh địa phương và đáp ứng (phục vụ, thăm viếng, khích lệ).
- Chủ động hòa giải khi có mối quan hệ rạn nứt.
- Quản lý thì giờ để ưu tiên cho sự nhóm lại và học hỏi Lời Chúa.
3. Lệ Thuộc Vào Sự Đầy Đủ Của Đấng Christ Và Quyền Năng Thánh Linh:
Chúng ta không thể tự mình sống một đời sống "không thiếu sót." Sức của xác thịt chỉ đưa đến sự thất bại. Hãy nhớ rằng, chúng ta được xưng công bình bởi đức tin nơi Christ, và cũng bởi đức tin, Thánh Linh Ngài ban cho chúng ta sức mới để sống đẹp ý Ngài (Ga-la-ti 2:20; Phi-líp 2:13). Hãy cầu nguyện để được đầy dẫy Đức Thánh Linh, vì bông trái của Thánh Linh – yêu thương, vui mừng, bình an, nhịn nhục... – chính là phương thuốc chữa trị sự thờ ơ, ích kỷ dẫn đến tội thiếu sót (Ga-la-ti 5:22-23).
4. Tập Trung Vào Sự Vâng Phục Bởi Lòng Biết Ơn:
Động lực cho sự vâng phục của Cơ Đốc nhân không phải là sợ hãi hay để được xưng công bình, mà là lòng biết ơn vì ân điển đã nhận. Khi chúng ta chiêm ngưỡng tình yêu của Chúa, Đấng đã không "thiếu sót" trong bất cứ điều gì để cứu chuộc chúng ta, chúng ta được thúc đẩy để sống cho Ngài (II Cô-rinh-tô 5:14-15).
Tội thiếu sót mở rộng tầm nhìn của chúng ta về tội lỗi, cho thấy nó không chỉ là những hành vi xấu xa ta phạm phải, mà còn là sự thất bại trong việc làm điều lành mà ta biết mình nên làm. Nó nhắc nhở chúng ta rằng sự công bình theo Kinh Thánh mang tính tích cực và chủ động. Sự dạy dỗ này đưa chúng ta đến chỗ tuyệt vọng về khả năng tự cứu của mình, và vì thế, càng quý trọng hơn sự cứu chuộc trọn vẹn của Chúa Giê-xu Christ.
Đồng thời, đối với người đã được cứu bởi ân điển, sự hiểu biết này trở thành một lời kêu gọi mạnh mẽ để sống một đời sống tỉnh thức, chủ động trong tình yêu thương và sự vâng phục, không phải bởi sức riêng, nhưng bởi quyền năng của Thánh Linh đang ngự trong lòng. Ước mong mỗi chúng ta không chỉ "tránh điều dữ" nhưng còn "làm điều lành" (Thi-thiên 34:14), để vinh quang của Đức Chúa Trời, Đấng đã yêu thế gian đến nỗi không tiếc chính Con Ngài, được bày tỏ qua đời sống chúng ta.