Người Y-sơ-ra-ên đòi một vị vua có phải là sai trái không?

Trong dòng chảy lịch sử cứu chuộc, sự kiện dân Y-sơ-ra-ên đến cùng tiên tri Sa-mu-ên để đòi hỏi một vị vua (1 Sa-mu-ên 8) đứng như một ngã rẽ quan trọng, phơi bày tấm lòng của một dân tộc và hé mở những nguyên tắc nền tảng trong mối quan hệ giữa Đức Chúa Trời với con dân Ngài. Câu hỏi “Điều này có sai trái không?” không đơn giản là “có” hoặc “không”, mà mở ra một cuộc nghiên cứu sâu sắc về thẩm quyền tối thượng, sự tin cậy, và khuynh hướng thế gian hóa của lòng người.

Sự kiện này xảy ra vào giai đoạn chuyển giao từ thời kỳ các Quan Xét sang thời kỳ Quân Chủ. Sa-mu-ên, vị quan xét và tiên tri cuối cùng, đã già và lập các con trai mình làm quan xét. Tuy nhiên, chúng “chẳng noi theo gương của người; ham mê lợi lộc, nhậm của hối lộ, và làm trái công bình” (1 Sa-mu-ên 8:3). Hành động của các con trai Sa-mu-ên đã tạo ra một cuộc khủng hoảng lãnh đạo và niềm tin. Các trưởng lão Y-sơ-ra-ên tập hợp lại và đưa ra yêu cầu với Sa-mu-ên: “Nầy, ông đã già, các con trai ông chẳng noi theo gương ông. Vậy, bây giờ, hãy lập một vua để xét đoán chúng tôi, y như các dân tộc khác có.” (1 Sa-mu-ên 8:5).

Cụm từ then chốt “y như các dân tộc khác có” (trong tiếng Hê-bơ-rơ: כְּכָל־הַגּוֹיִם, “k’khol ha-goyim”) chính là trọng tâm của vấn đề. Từ “goyim” (các dân) thường chỉ các dân ngoại bang, không có giao ước với Đức Giê-hô-va. Y-sơ-ra-ên, dân tộc được Đức Chúa Trời chọn lựa và biệt riêng ra khỏi các dân (Lê-vi Ký 20:26), giờ đây lại khao khát được “giống” họ. Động cơ này bắt nguồn từ:

1. Sự thất vọng với lãnh đạo con người: Từ sự bất toàn của các con trai Sa-mu-ên.
2. Sự thiếu tin cậy vào sự lãnh đạo trực tiếp của Đức Chúa Trời: Trong thời kỳ quan xét, Đức Giê-hô-va là Vua trên họ, dấy lên các nhà lãnh đạo theo từng giai đoạn khi họ kêu cầu Ngài.
3. Mong muốn có được sự ổn định và vinh quang hữu hình: Họ muốn một thể chế quân chủ tập trung, một vị vua cầm quân ra trận, một biểu tượng quyền lực quốc gia “như mọi nước”.

Khi nghe lời yêu cầu, Sa-mu-ên cảm thấy bị xúc phạm và “lấy làm buồn rầu” (câu 6). Ông cầu nguyện cùng Đức Giê-hô-va. Câu trả lời của Đức Chúa Trời vô cùng quan trọng, vạch rõ bản chất thật sự của tội lỗi này:

Đức Giê-hô-va phán cùng Sa-mu-ên rằng: Hãy nghe theo tiếng của dân sự trong mọi điều chúng nó sẽ nói cùng ngươi; vì ấy chẳng phải chúng nó từ chối ngươi đâu, bèn là từ chối ta, hầu cho ta không cai trị trên chúng nó nữa. (1 Sa-mu-ên 8:7)

Động từ Hê-bơ-rơ được dùng cho “từ chối” là מָאַס (ma’as), mang nghĩa khinh thường, loại bỏ, khước từ. Hành động của Y-sơ-ra-ên không đơn thuần là một yêu cầu chính trị, mà là một sự khước từ thẩm quyền tối thượng của Đức Chúa Trời. Họ muốn thay thế sự cai trị trực tiếp, thiêng liêng của Đấng Tạo Hóa bằng một thể chế quân chủ phàm trần. Đây là cốt lõi của sự sai trái. Đức Chúa Trời đã định cho họ là một “vương quốc thầy tế lễ, một dân tộc thánh” (Xuất Ê-díp-tô Ký 19:6), với Ngài là Quân Vương. Việc đòi hỏi một vị vua phàm nhân là một bước lùi trong đặc ân giao ước.

Dù cho phép họ có vua, Đức Giê-hô-va, qua Sa-mu-ên, đã đưa ra một lời cảnh báo chi tiết và nghiêm khắc về “luật của vua” (1 Sa-mu-ên 8:9-18). Đây không phải là một phước lành, mà là một lời tiên tri về sự áp bức sẽ xảy đến:

- Vua sẽ bắt con trai họ đi đánh xe chiến tranh và làm việc nặng nhọc.
- Vua sẽ bắt con gái họ làm thợ chế thuốc thơm, đầu bếp.
- Vua sẽ chiếm lấy ruộng đất, vườn nho tốt nhất mà ban cho quần thần.
- Vua sẽ đánh thuế một phần mười trên mùa màng và bầy súc vật.
- Cuối cùng, “Chính các ngươi sẽ làm tôi mọi cho người. Rồi trong ngày đó, các ngươi sẽ oán trách vì cớ vua mà các ngươi đã chọn, và Đức Giê-hô-va sẽ không nhậm lời các ngươi trong ngày đó.” (câu 17-18).

Lời cảnh báo này mô tả chính xác sự lạm quyền của chế độ quân chủ tập quyền, đi ngược lại tinh thần tự do và sự sở hữu đất đai trong giao ước (Lê-vi Ký 25). Đáng chú ý, động từ “làm tôi mọi” (câu 17) là וַהְיִיתֶ֖ם ל֥וֹ לַעֲבָדִֽים (va-hyitem lo la’avadim) – họ sẽ trở thành nô lệ cho chính vị vua mình chọn. Đây là một sự mỉa mai lịch sử: Để thoát khỏi sự lãnh đạo thiêng liêng của Đức Chúa Trời (mà họ xem là áp đặt), họ tự nguyện bước vào ách nô lệ cho một con người.

Vậy, việc đòi hỏi này có sai trái không? Có, nếu xét trên ba phương diện:

1. Phương diện Động cơ và Tấm lòng: Động cơ chính là muốn “giống các dân”, tức là đồng hóa với thế gian, từ bỏ địa vị biệt riêng thánh. Đây là tội thờ hình tượng về mặt xã hội-chính trị. Họ không tìm kiếm ý muốn Đức Chúa Trời cho thể chế lãnh đạo, mà đòi hỏi theo ý mình.

2. Phương diện Đức tin: Họ thiếu đức tin nơi sự bảo vệ và dẫn dắt của Đức Giê-hô-va. Họ nghĩ rằng một vị vua “chạy trước mặt” (câu 20) sẽ bảo đảm an ninh quốc gia hơn là Đức Chúa Trời vô hình.

3. Phương diện Thẩm quyền: Họ trực tiếp khước từ (ma’as) Đức Chúa Trời là Vua mình, một sự phản bội giao ước.

Tuy nhiên, điều thú vị là Đức Chúa Trời cho phép điều này xảy ra. Sự cho phép không đồng nghĩa với sự chấp thuận. Ngài nhượng bộ ý muốn cứng cỏi của họ, nhưng đồng thời sử dụng chính thể chế quân chủ này để thực hiện chương trình cứu chuộc lớn hơn. Chính từ dòng dõi vua Đa-vít, Đấng Mê-si sẽ ra đời (2 Sa-mu-ên 7:12-16). Vì vậy, trong sự nhìn biết trước, Ngài đã đặt để các quy định về vua trong luật pháp Môi-se từ trước (Phục Truyền Luật Lệ Ký 17:14-20), quy định rõ vua phải là người Đức Chúa Trời chọn, không được tham lam, và phải ghi chép luật pháp để đọc suốt đời. Y-sơ-ra-ên đã hoàn toàn bỏ qua những quy định này khi đưa ra yêu cầu.

Lịch sử này không chỉ là chuyện xưa, mà là tấm gương cảnh tỉnh cho Hội Thánh (1 Cô-rinh-tô 10:11).

1. Cảnh giác với tinh thần “giống như các dân” (Thế Gian Hóa): Y-sơ-ra-ên muốn có một vị vua hữu hình để cảm thấy an toàn và “bình thường” như các nước xung quanh. Ngày nay, Hội Thánh có thể rơi vào cám dỗ muốn được “giống đời” trong cách tổ chức, mục tiêu, phương pháp và thước đo thành công. Khi chúng ta đánh giá sự tăng trưởng thuộc linh bằng những tiêu chuẩn thế gian (số lượng, ảnh hưởng xã hội, sự phô trương), chúng ta đang lặp lại tội lỗi “y như mọi dân”. Chúa Giê-xu phán: “Vương quốc Ta không thuộc về thế gian nầy” (Giăng 18:36).

2. Đừng thay thế sự lãnh đạo của Đức Chúa Trời bằng những giải pháp con người: Dân Y-sơ-ra-ên thấy vấn đề (sự bất xứng của các con trai Sa-mu-ên) và đề xuất ngay một giải pháp trần tục, mà không cầu hỏi ý Chúa hay ăn năn về phần mình. Trong đời sống cá nhân và Hội Thánh, khi gặp khủng hoảng, thử thách, chúng ta có khuynh hướng tìm kiếm những “vị vua” – những giải pháp nhanh chóng, những phương pháp quản lý, những lãnh đạo đầy cá tính – thay vì đầu phục và tìm kiếm sự dẫn dắt của Đấng Christ, là Đầu của Hội Thánh (Cô-lô-se 1:18).

3. Hãy hài lòng với sự cai trị của Vua trên muôn vua: Đức Chúa Trời đã ban cho chúng ta một Vị Vua hoàn hảo: Chúa Giê-xu Christ. Ngài là Vua được xức dầu (Đấng Christ/Mê-si), đến từ dòng dõi Đa-vít, nhưng cai trị với tình yêu, sự công bình và sự hy sinh. Phi-e-rơ tuyên bố: “Đức Chúa Trời đã tôn Ngài làm Vua và Đấng Christ” (Công Vụ 2:36). Bài học cho chúng ta là luôn xem Chúa Giê-xu là Chúa và Vua duy nhất trong mọi lĩnh vực đời sống. Sự vâng phục trọn vẹn thuộc về Ngài.

4. Cảnh giác với những lời hứa hẹn của “các vua” thế gian: Lời cảnh báo của Sa-mu-ên về sự áp bức của vua là lời cảnh báo đời đời về việc đặt niềm tin sai chỗ. Mọi hệ tư tưởng, lãnh tụ, hay điều gì chúng ta tôn thờ ngoài Đức Chúa Trời, cuối cùng sẽ đòi hỏi mọi thứ của chúng ta (thời gian, tiền bạc, con cái, tự do) và trói buộc chúng ta. Chỉ có sự phục vụ Đấng Christ mới mang lại tự do thật (Ga-la-ti 5:1).

Sự kiện Y-sơ-ra-ên đòi một vị vua là một minh họa đau lòng về việc con người ưa thích sự hữu hình, thế tục hơn là mối quan hệ đức tin với Đức Chúa Trời vô hình. Họ đã sai trái trong động cơ, thái độ và hành động. Tuy nhiên, ân điển của Đức Chúa Trời vượt trên sự bất tuân của con người. Ngài vẫn tiếp tục làm Vua, ngay cả khi họ có vua. Ngài vẫn sử dụng chính thể chế ấy để dẫn dắt lịch sử về phía trước, hướng đến sự giáng sinh của Vua Muôn Vua.

Đối với chúng ta ngày nay, bài học rõ ràng là: Hãy tìm kiếm Vương Quốc Đức Chúa Trời và sự công bình của Ngài trước nhất (Ma-thi-ơ 6:33). Đừng khao khát được “giống như đời”. Hãy để Đấng Christ làm Vua trên đời sống mình, tin cậy sự dẫn dắt của Ngài qua Lời Ngài và Thánh Linh Ngài, ngay cả khi điều đó có vẻ không “thực tế” trong mắt thế gian. Trong Ngài, chúng ta tìm thấy sự tự do, bình an và sự lãnh đạo trọn vẹn mà không một “vị vua” trần gian nào có thể ban cho.