Tội lỗi được quy cho là gì?

Trong thần học Cơ Đốc giáo, cụm từ "tội lỗi được quy cho" (imputation of sin) là một giáo lý then chốt, giải thích cách thức tội lỗi và sự công bình được chuyển giao một cách hợp pháp giữa các đại diện và những người được đại diện. Đây không chỉ là một khái niệm trừu tượng, mà là nền tảng để hiểu về tình trạng hư mất của con người và kế hoạch cứu chuộc kỳ diệu của Đức Chúa Trời qua Chúa Giê-xu Christ. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào Kinh Thánh, đặc biệt là sách Rô-ma, để làm sáng tỏ ba khía cạnh chính của sự "quy cho": (1) Tội của A-đam được quy cho cả nhân loại, (2) Tội của tội nhân được quy cho Đấng Christ, và (3) Sự công bình của Đấng Christ được quy cho tín hữu.

I. Tổng Quan Khái Niệm: "Quy Cho" Là Gì?

Trong tiếng Hy Lạp Kinh Thánh, từ then chốt là "λόγιζομαι" (logizomai), xuất hiện hơn 40 lần trong Tân Ước, mang nghĩa "tính toán, kể đến, ghi vào tài khoản, xem xét, quy cho". Nó diễn tả một hành động pháp lý và khách quan của Đức Chúa Trời, Ngài kể tội lỗi hoặc sự công bình của một người vào tài khoản của một người khác. Điều này khác với bản chất tội lỗi di truyền (original sin) – dù liên quan mật thiết – vì "quy cho" nhấn mạnh vào trách nhiệm pháp lý, trong khi "bản chất tội lỗi" nhấn mạnh vào sự hư hoại bên trong truyền từ đời này sang đời khác.

II. Sự Quy Cho Thứ Nhất: Tội Của A-đam Được Quy Cho Cả Nhân Loại

Đây là cơ sở Kinh Thánh cho việc tại sao tất cả mọi người đều phạm tội, đều chết, và đều cần một Đấng Cứu Thế. Sứ đồ Phao-lô trình bày giáo lý này cách hệ thống trong Rô-ma 5:12-21.

"Rô-ma 5:12: Cho nên, như bởi một người mà tội lỗi vào trong thế gian, lại bởi tội lỗi mà có sự chết, thì sự chết đã trải qua trên hết thảy mọi người như vậy, vì mọi người đều đã phạm tội."

Câu Kinh Thánh then chốt này thiết lập nguyên tắc đại diện. "Một người" ở đây là A-đam. Phao-lô giải thích rằng tội lỗi và sự chết không chỉ là hậu quả của tội lỗi cá nhân chúng ta ("vì mọi người đều đã phạm tội"), mà trước hết, chúng đã vào thế gian bởi một người. Tội của A-đam đã được quy cho toàn thể nhân loại mà ông đại diện với tư cách là tổ phụ và nguyên ủy của loài người. Điều này được làm rõ hơn trong câu 18-19:

"Rô-ma 5:18-19: Vậy, như bởi chỉ một tội mà sự đoán phạt rải khắp hết thảy mọi người thể nào, thì bởi chỉ một sự công bình mà sự xưng công bình, ban sự sống, cũng rải khắp cho mọi người thể ấy. Vì, như bởi sự không vâng phục của một người mà mọi người khác đều thành ra kẻ có tội, thì cũng một lẽ ấy, bởi sự vâng phục của một người mà mọi người khác sẽ đều thành ra công bình."

Trong tiếng Hy Lạp, cụm "thành ra kẻ có tội" (κατεστάθησαν ἁμαρτωλοί, katestathēsan hamartōloi) mang ý nghĩa pháp lý mạnh mẽ: họ được tuyên bố, được xác lập là tội nhân. Điều này xảy ra không phải vì họ đã hành động phạm pháp (họ chưa sinh ra), mà vì tội của người đại diện họ (A-đam) đã được quy cho họ. Đây là lý do trẻ sơ sinh, dù chưa phạm tội cá nhân, vẫn chịu hậu quả của sự chết (sự hư nát của thân thể) – một dấu hiệu của tình trạng tội lỗi đã được quy cho.

III. Sự Quy Cho Thứ Hai: Tội Của Tội Nhân Được Quy Cho Đấng Christ

Nếu sự quy cho thứ nhất giải thích sự hư mất của chúng ta, thì sự quy cho thứ hai là trái tim của phúc âm – giải pháp của Đức Chúa Trời. Đấng Christ, với tư cách là A-đam thứ hai và là người đại diện công bình cho dân Ngài (xem 1 Cô-rinh-tô 15:22, 45), đã gánh lấy tội lỗi của những người Ngài đại diện.

Ê-sai 53:6, một lời tiên tri mạnh mẽ về Đấng Mê-si chịu thay, tuyên bố: "Chúng ta thảy đều như chiên đi lạc... Đức Giê-hô-va đã làm cho tội lỗi của hết thảy chúng ta đều chất trên người." Động từ "chất trên" (פָּגַע, pāgaʿ) trong tiếng Hê-bơ-rơ có nghĩa là đánh, đụng chạm, gây ảnh hưởng; ở đây nó diễn tả hành động Đức Chúa Trời chuyển giao tội lỗi của chúng ta sang Người Đầy Tớ chịu khổ.

Sứ đồ Phao-lô khẳng định điều này trong 2 Cô-rinh-tô 5:21:

"2 Cô-rinh-tô 5:21: Đức Chúa Trời đã làm cho Đấng vốn chẳng biết tội lỗi trở nên tội lỗi vì chúng ta, hầu cho chúng ta nhờ Đấng đó mà được trở nên sự công bình của Đức Chúa Trời."

Cụm "trở nên tội lỗi" (ἁμαρτίαν ἐποίησεν, hamartian epoiēsen) không có nghĩa Đấng Christ trở nên tội nhân trong bản chất, mà Ngài bị xử như một tội nhân, bị quy tội lỗi cho. Trên thập tự giá, Chúa Giê-xu đã chịu sự phán xét và hình phạt của Đức Chúa Trời thay cho tội nhân. Ngài đã trở nên vật chịu tội thay, như hình ảnh con dê "vì A-xa-xên" trong ngày Đại Lễ Chuộc Tội (Lê-vi Ký 16), gánh lấy tội lỗi của dân sự và mang đi xa khỏi trước mặt Đức Chúa Trời.

IV. Sự Quy Cho Thứ Ba: Sự Công Bình Của Đấng Christ Được Quy Cho Tín Hữu

Đây là mặt đối ứng vinh hiển của sự quy cho thứ hai, thường được gọi là "sự xưng công bình" (justification). Khi một người ăn năn và tin nhận Chúa Giê-xu Christ, Đức Chúa Trời không chỉ tha tội họ (không quy tội lỗi cho họ nữa), mà còn quy sự công bình trọn vẹn của Đấng Christ cho họ.

Rô-ma 4:1-8 là phân đoạn then chốt, lấy Áp-ra-ham và Đa-vít làm ví dụ:

"Rô-ma 4:3, 5-8: Vả, Kinh Thánh có nói lời nào? Áp-ra-ham tin Đức Chúa Trời, và điều đó kể là công bình cho người... Còn kẻ chẳng làm việc chi hết, nhưng tin Đấng xưng người có tội là công bình, thì đức tin của kẻ ấy kể là công bình cho mình... Đa-vít cũng nói lên phước cho người mà Đức Chúa Trời kể là công bình chẳng bởi việc làm, mà rằng: Phước thay cho kẻ... mà Chúa chẳng kể tội lỗi cho!"

Từ "kể là" ở đây chính là logizomai. Đức tin không phải là một "việc làm" để xứng đáng, mà là phương tiện (công cụ) nhờ đó chúng ta nhận lấy sự công bình đã hoàn thành của Đấng Christ. Đức Chúa Trời "tính toán" sự vâng phục trọn vẹn, sự chết chuộc tội và sự sống lại của Con Ngài vào "tài khoản" thuộc linh của chúng ta. Chúng ta được tuyên bố là công bình trước mặt Đức Chúa Trời – một tình trạng pháp lý hoàn toàn mới.

Điều này được tóm tắt hoàn hảo trong Rô-ma 5:1: "Vậy chúng ta đã được xưng công bình bởi đức tin, thì được hòa thuận với Đức Chúa Trời, bởi Đức Chúa Jêsus Christ chúng ta." Sự "hòa thuận" (hay hòa bình) với Đức Chúa Trời là kết quả trực tiếp của việc tội lỗi không còn bị quy cho chúng ta, và sự công bình của Đấng Christ thì có.

V. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân

Hiểu giáo lý về sự quy cho không phải chỉ để tranh luận thần học, mà biến đổi đời sống chúng ta:

• 1. Sự An Nghỉ Trong Sự Cứu Rỗi Hoàn Toàn: Sự cứu rỗi của chúng ta không dựa trên sự công bình không hoàn hảo của chính mình, mà trên sự công bình hoàn hảo đã được quy cho của Đấng Christ. Điều này mang lại sự bảo đảm vững chắc và xóa bỏ sự nghi ngờ, tự ti. Chúng ta không còn cố gắng "tích lũy" công đức với Chúa.
• 2. Động Lực Cho Sự Thánh Khiết Thực Sự: Biết rằng chúng ta đã được tuyên bố là công bình (tình trạng) sẽ thúc đẩy chúng ta sống công bình (thực tế) vì lòng biết ơn, chứ không phải vì sợ hãi hay để kiếm được ân điển. Sự thánh khiết là lời đáp lại ân điển, không phải điều kiện để có được ân điển.
• 3. Nền Tảng Cho Sự Khiêm Nhường Và Tình Yêu: Chúng ta nhận ra rằng sự khác biệt duy nhất giữa chúng ta và người chưa tin không phải là đạo đức bẩm sinh, mà là ân điển được quy cho. Điều này phá đổ sự kiêu ngạo và khiến chúng ta khiêm tốn, kiên nhẫn, và yêu thương người khác.
• 4. Niềm Vui Và Lòng Biết Ơn Không Thể Cướp Được: Mỗi ngày, chúng ta có thể sống với nhận thức rằng Đức Chúa Trời nhìn chúng ta qua "lăng kính" của sự công bình của Con Ngài. Điều này biến đổi sự cầu nguyện, sự thờ phượng và cách chúng ta đối diện với thất bại. Khi vấp ngã, chúng ta chạy đến với Đấng Christ, Đấng đã gánh tội cho chúng ta, thay vì chạy trốn trong xấu hổ.

VI. Kết Luận: Hai Người Đại Diện, Hai Sự Quy Cho, Một Lựa Chọn

Kinh Thánh trình bày cho chúng ta hai người đại diện: A-đam thứ nhất và A-đam thứ hai là Đấng Christ (1 Cô-rinh-tô 15:45, 47). Mọi người đều mặc nhiên ở trong A-đam thứ nhất, nên tội lỗi và sự chết được quy cho họ. Nhưng qua đức tin, chúng ta được chuyển sang ở "trong Đấng Christ". Tội lỗi của chúng ta đã được quy cho Ngài trên thập tự giá, và sự công bình của Ngài được quy cho chúng ta.

Giáo lý về sự quy cho nhấn mạnh rằng sự cứu rỗi, từ đầu đến cuối, là công việc của Đức Chúa Trời Ba Ngôi. Đức Chúa Cha đã định và quy tội chúng ta cho Đấng Christ; Đức Chúa Con đã hoàn thành sự công bình và gánh chịu sự quy tội đó; Đức Thánh Linh áp dụng công việc này vào lòng chúng ta qua đức tin. Đây thật sự là Tin Lành – tin tức tốt lành rằng tội nhân hư mất có thể được xưng công bình cách trọn vẹn trước mặt Đức Chúa Trời thánh khiết, không phải bởi việc làm của họ, mà bởi ân điển của Ngài qua đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ.

"Rô-ma 8:1: Cho nên hiện nay chẳng còn có sự đoán phạt nào cho những kẻ ở trong Đấng Christ Jêsus."

Lời hứa này là kết quả trực tiếp và vinh quang của sự quy cho: Tội lỗi không còn bị quy cho chúng ta nữa, vì nó đã bị quy cho Đấng Christ. Và chúng ta được nhận lấy sự công bình không phải của mình, nhưng của Đấng Christ. Đó là nền tảng vững chắc cho đời sống, sự chết và sự sống lại của chúng ta trong Ngài.