Mâu Thuẫn và Xung Đột Trong Hội Thánh: Nguyên Tắc Giải Quyết Theo Kinh Thánh
Trong suốt chiều dài lịch sử Hội Thánh, từ thời các Sứ đồ cho đến ngày nay, sự hiện diện của mâu thuẫn và xung đột giữa các tín hữu dường như là một thực tế không thể tránh khỏi. Hội Thánh là một thân thể sống, được cấu thành bởi những con người đã được cứu chuộc nhưng vẫn đang trong quá trình nên thánh, vẫn mang trong mình bản chất tội lỗi cũ. Vì vậy, việc xung đột ý kiến, tổn thương tình cảm, và những va chạm trong mối quan hệ là điều có thể xảy ra. Điều quan trọng không phải là tìm kiếm một cộng đồng hoàn toàn không có mâu thuẫn, mà là xây dựng một nền văn hóa xử lý mâu thuẫn theo cách vinh hiển Danh Chúa, gìn giữ sự hiệp một của Thánh Linh và đưa đến sự phục hồi.
Nền Tảng Kinh Thánh: Mâu Thuẫn Là Một Phần Của Thực Tế Thuộc Linh
Kinh Thánh không né tránh việc ghi lại những mâu thuẫn nghiêm trọng giữa các lãnh đạo và tín hữu. Sách Công vụ các Sứ đồ ghi lại cuộc tranh luận sôi nổi giữa Phao-lô và Ba-na-ba về việc có nên đem Giăng Mác theo trong chuyến hành trình truyền giáo lần thứ hai hay không. Sự bất đồng này trở nên "cực kỳ nặng nề" (Công vụ 15:39) đến nỗi họ phải chia tay nhau. Tuy nhiên, điều đáng chú ý là sau này, Phao-lô đã nhìn nhận lại giá trị của Giăng Mác (2 Ti-mô-thê 4:11). Sự kiện này cho thấy ngay cả những người đầy dẫy Đức Thánh Linh cũng có thể có những quan điểm và quyết định trái ngược, nhưng ân điển và sự chữa lành của Chúa vẫn có thể vận hành.
Hội Thánh tại Cô-rinh-tô là một ví dụ điển hình khác về sự chia rẽ và xung đột. Phao-lô đã phải viết thư quở trách họ: "Vả, hỡi anh em, tôi nghe rằng trong anh em có sự tranh cãi; tôi nói đó là trong anh em có những phe đảng" (1 Cô-rinh-tô 1:11). Những phe phái này hình thành xung quanh việc tôn sùng các lãnh đạo khác nhau (Phao-lô, A-bô-lô, Sê-pha, hay thậm chí là "Đấng Christ"). Điều này bắt nguồn từ sự kiêu ngạo thuộc linh và tâm tính xác thịt.
Nguyên Tắc Căn Bản Từ Chính Lời Chúa Giê-xu (Ma-thi-ơ 18:15-17)
Chúa Giê-xu đã đưa ra một quy trình rõ ràng và tiệm tiến để giải quyết mâu thuẫn cá nhân giữa các tín hữu. Đây là khuôn mẫu quan trọng nhất mà chúng ta cần nghiên cứu sâu.
Bước 1: "Giữa ngươi với người ấy mà thôi" (câu 15)
Nguyên tắc đầu tiên là trực tiếp và riêng tư. Nếu anh em bị anh em mình phạm tội (trong nguyên văn Hy Lạp: ἁμαρτήσῃ εἰς σέ - hamartēsē eis se, có nghĩa là "phạm tội nghịch cùng" hoặc "làm tổn thương"), hãy đi "trách người ấy khi chỉ có một mình ngươi với người ấy mà thôi". Mục đích ở đây được nêu rõ: "Nếu người nghe lời, thì ngươi được anh em lại." Mục tiêu tối thượng không phải là "thắng" cuộc tranh cãi, chứng minh mình đúng, hay trừng phạt đối phương. Mục tiêu là giải hòa (κατέλλαξον - katellaxon) và giành lại anh em. Điều này đòi hỏi một tấm lòng khiêm nhường, sẵn sàng tha thứ và tìm kiếm sự phục hồi thay vì trả thù. Việc nói xấu, phàn nàn với người thứ ba (tam giác hóa xung đột) là điều hoàn toàn trái ngược với nguyên tắc Kinh Thánh này và thường làm vấn đề trầm trọng thêm.
Bước 2: "Hãy mời một hoặc hai người đi với ngươi" (câu 16)
Nếu cuộc nói chuyện riêng không đem lại kết quả, bước tiếp theo là đem theo một hoặc hai người làm chứng. Mục đích của những người này không phải để "bênh vực" phe nào, mà để làm chứng cho cuộc đối thoại, giúp sáng tỏ sự thật, và khách quan hóa tình huống. Điều này dựa trên nguyên tắc trong Phục truyền Luật lệ Ký 19:15: "Ngươi chớ nên nhận một lời cáo gian, chỉ cứ một miệng lời chứng mà định tội; phải có hai hoặc ba người làm chứng mới được định tội." Sự hiện diện của những người khôn ngoan, trưởng thành thuộc linh có thể giúp hóa giải căng thẳng và dẫn dắt cuộc đối thoại theo hướng xây dựng.
Bước 3: "Hãy tỏ điều đó cùng Hội thánh" (câu 17a)
Nếu vẫn không giải quyết được, vấn đề cần được đưa ra trước sự chứng kiến của Hội thánh. Ở đây, "Hội thánh" (ἐκκλησίᾳ - ekklēsia) có thể được hiểu là những người lãnh đạo có thẩm quyền hoặc toàn thể cộng đồng địa phương, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng và bản chất của vấn đề. Bước này thể hiện tính trách nhiệm tập thể của thân thể đối với từng chi thể. Hội thánh không thể làm ngơ trước những vết thương không lành và những mối quan hệ bị đổ vỡ trong chính mình.
Bước 4: "Nếu người chẳng nghe Hội thánh, thì hãy coi người như kẻ ngoại và kẻ thâu thuế vậy." (câu 17b)
Đây là bước cuối cùng và nghiêm trọng nhất: kỷ luật Hội thánh dưới hình thức loại trừ tạm thời. Từ "coi như" (ἔστω σοι - estō soi) không có nghĩa là ghét bỏ hay nguyền rủa, mà là thay đổi cách đối xử. Người đó không còn được xem là một thành viên trong sự hiệp thông đầy đủ của Hội thánh nữa. Mục đích của sự kỷ luật này, như Phao-lô giải thích trong 1 Cô-rinh-tô 5:5, là "cho tánh xác thịt của người đó bị hủy hoại, để tánh linh được cứu trong ngày của Chúa Jêsus." Đó là một biện pháp yêu thương cứng rắn, nhằm thức tỉnh lương tâm và đưa người phạm tội đến chỗ ăn năn, để linh hồn họ được cứu.
Những Nguyên Nhân Gốc Rễ Của Xung Đột Và Giải Pháp Thuộc Linh
Để xử lý hiệu quả, chúng ta phải đi đến gốc rễ của xung đột. Gia-cơ 4:1-3 vạch trần nguyên nhân sâu xa: "Bởi đâu có chiến tranh, bởi đâu có tranh đấu giữa anh em? Há chẳng phải bởi anh em tư dục chiến đấu trong chi thể mình sao? Anh em tham muốn mà không được, anh em giết người; anh em ghen ghét mà không lấy được, anh em tranh đấu và gây chiến..."
- Tư dục (ἡδονῶν - hēdonōn, những ham muốn, khoái lạc): Xung đột thường bùng nổ khi những ham muốn cá nhân (về địa vị, sự công nhận, quyền kiểm soát, tài nguyên) bị cản trở. Giải pháp là sự từ bỏ chính mình và tìm kiếm ý muốn Chúa.
- Tính xác thịt: Phao-lô liệt kê những việc làm của xác thịt trong Ga-la-ti 5:19-21, bao gồm "sự thù oán, tranh đấu, ghen ghét, nóng giận". Xung đột là biểu hiện rõ ràng của đời sống xác thịt chưa bị khuất phục. Giải pháp là bước đi bởi Thánh Linh (Ga-la-ti 5:16).
- Sự kiêu ngạo: Châm ngôn 13:10 chép: "Sự kiêu ngạo chỉ sanh ra điều tranh cạnh." Lòng kiêu ngạo khiến chúng ta không chịu lắng nghe, không chịu nhận lỗi và luôn cho mình là đúng. Thuốc giải là sự khiêm nhường (Phi-líp 2:3).
Vai Trò Của Sự Tha Thứ Và Hòa Giải
Xử lý mâu thuẫn không thể tách rời khỏi mệnh lệnh tha thứ. Khi Phi-e-rơ hỏi về giới hạn của sự tha thứ, Chúa Giê-xu đáp: "Không phải đến bảy lần đâu, nhưng đến bảy mươi lần bảy" (Ma-thi-ơ 18:22). Con số này ám chỉ sự tha thứ vô hạn định. Ngài tiếp theo bằng ngụ ngôn về đầy tớ không biết thương xót, nhấn mạnh rằng chúng ta, những người đã được tha thứ một món nợ khổng lồ không thể trả nổi (tội lỗi chúng ta với Đức Chúa Trời), phải sẵn lòng tha thứ cho anh em mình những món nợ nhỏ (sự phạm lỗi của họ với chúng ta).
Tha thứ không có nghĩa là phủ nhận hành vi sai trái, hay tuyên bố rằng nó không quan trọng. Tha thứ là một hành động của ý chí, quyết định không giữ lấy sự oán giận và quyền trừng phạt trong tay mình, mà giao phó sự công bằng cho Đức Chúa Trời (Rô-ma 12:19). Tha thứ mở đường cho sự hòa giải. Sứ đồ Phao-lô kêu gọi: "Nếu có thể được, thì hãy hết sức mình mà hòa thuận với mọi người" (Rô-ma 12:18).
Ứng Dụng Thực Tế Trong Đời Sống Hội Thánh Hằng Ngày
1. Nuôi Dưỡng Văn Hóa Ân Điển và Chân Lý: Hội Thánh phải là nơi mà ân điển (sự tha thứ, chấp nhận) và chân lý (sự thánh khiết, công bình) song hành. Chúng ta không được dung túng tội lỗi dưới danh nghĩa "yêu thương", cũng không được xử lý vấn đề với thái độ khắc nghiệt, không có ân điển. Đấng Christ đầy ân điển và chân lý (Giăng 1:14) là mẫu mực của chúng ta.
2. Phát Triển Kỹ Năng Giao Tiếp Thuộc Linh: Học cách lắng nghe chủ động (Gia-cơ 1:19: "mọi người phải mau nghe, chậm nói, chậm giận"). Sử dụng ngôn ngữ "Tôi" (ví dụ: "Tôi cảm thấy tổn thương khi...") thay vì ngôn ngữ buộc tội "Anh/chị" ("Anh/chị luôn làm..."). Tập trung vào hành vi cụ thể thay vì tấn công nhân cách.
3. Nhận Biết và Can Thiệp Sớm: Đừng để những bất đồng nhỏ tích tụ thành núi lửa oán giận. Khích lệ các tín hữu áp dụng Ma-thi-ơ 18:15 ngay khi có sự vi phạm nhỏ, với thái độ nhu mì (Ga-la-ti 6:1).
4. Vai Trò Của Người Lãnh Đạo (Trưởng Lão, Mục Sư): Người lãnh đạo không được thiên vị (1 Ti-mô-thê 5:21). Họ cần có sự khôn ngoan từ trên cao (Gia-cơ 3:17) để phân biệt giữa sự bất đồng ý kiến thông thường và tội lỗi cần được kỷ luật. Đôi khi họ cần đóng vai trò người hòa giải trung lập.
5. Cầu Nguyện Là Nền Tảng: Mọi bước giải quyết phải được ngâm trong sự cầu nguyện. Cầu nguyện trước khi đối diện, cầu nguyện cho tấm lòng mình được đúng đắn, cầu nguyện cho đối phương, và cầu nguyện cho sự phục hồi. Cầu nguyện phá đổ những pháo đài của sự kiêu ngạo và tự vệ.
Kết Luận: Hướng Về Sự Hiệp Một Của Thánh Linh
Xung đột trong Hội Thánh là một thử thách, nhưng cũng là một cơ hội. Nó là cơ hội để ân điển của Chúa được bày tỏ, để sự trưởng thành thuộc linh được hình thành, và để thế gian thấy được cách những môn đồ của Đấng Christ yêu thương nhau (Giăng 13:35). Khi chúng ta chọn cách xử lý mâu thuẫn theo các nguyên tắc của Kinh Thánh—với sự khiêm nhường, trực tiếp, yêu thương chân thật, và luôn nhắm đến sự phục hồi—chúng ta không chỉ giải quyết được vấn đề trước mắt, mà còn xây dựng được một cộng đồng vững mạnh hơn, kiên cố hơn trong tình yêu thương.
Cuối cùng, hãy nhớ lời khuyên của Sứ đồ Phao-lô: "Hãy chịu lấy nhau và tha thứ nhau, nếu người nầy có sự oán trách người kia. Chúa đã tha thứ anh em thể nào, thì anh em cũng hãy tha thứ thể ấy. Nhưng trên hết mọi sự đó, phải mặc lấy lòng yêu thương, vì là dây liên lạc của sự trọn lành. Nguyền xin sự bình an của Đấng Christ cai trị trong lòng anh em, là bình an mà anh em đã được gọi đến đặng hiệp nên một thân; và phải biết ơn" (Cô-lô-se 3:13-15). Ước mong Hội Thánh của Chúa luôn là nơi phản chiếu tinh thần hòa giải và hiệp một này.