Sự Khuyên Bảo Theo Kinh Thánh
Trong hành trình đức tin và cuộc sống thực tế, Cơ Đốc nhân chúng ta thường xuyên đứng trước những ngã rẽ, quyết định khó khăn và những tình huống cần sự khôn ngoan. Làm thế nào để biết ý muốn Chúa? Làm thế nào để đưa ra lựa chọn đúng đắn? Kinh Thánh, Lời hằng sống của Đức Chúa Trời, dành một vị trí quan trọng cho nguyên tắc **sự khuyên bảo** (counsel). Đây không chỉ là lời khuyên thông thường, mà là một phương tiện quan trọng để Đức Chúa Trời hướng dẫn dân sự Ngài, xây dựng cộng đồng đức tin và bảo vệ chúng ta khỏi sự kiêu ngạo và sai lầm. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khám phá nền tảng Kinh Thánh về sự khuyên bảo, từ Cựu Ước đến Tân Ước, và đưa ra những áp dụng thiết thực cho đời sống Cơ Đốc nhân ngày nay.
I. Nền Tảng Cựu Ước: Sự Khuyên Bảo Đến Từ Sự Kính Sợ Đức Giê-hô-va
Sách Châm Ngôn là kho tàng nguyên lý về sự khôn ngoan thực tiễn, và tại trung tâm của sự khôn ngoan đó là nguyên tắc tìm kiếm và đón nhận lời khuyên.
Châm Ngôn 11:14 tuyên bố một chân lý bất di bất dịch: “Chẳng có sự khôn ngoan, chẳng có sự thông minh, Chẳng có mưu luận nào chống lại Đức Giê-hô-va được.” (Châm Ngôn 21:30). Tuy nhiên, câu tiếp theo trong Châm Ngôn 11:14 viết: “Dân sự sa ngã tại không có mưu luận; Nhưng được sự cứu binh nhiều bởi lắm mưu sĩ.” Ở đây, từ “mưu luận” hay “mưu sĩ” trong nguyên ngữ Hê-bơ-rơ là **תַּחְבֻּלוֹת** (tachbulot) và **יוֹעֵץ** (yo’etz), đều mang nghĩa lời khuyên, sự chỉ dẫn, kế hoạch. Câu Kinh Thánh này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc không hành động đơn độc, nhưng tìm kiếm sự hướng dẫn từ nhiều người khôn ngoan, kính sợ Chúa.
Châm Ngôn 12:15 phơi bày tấm lòng kiêu ngạo của con người: “Lối của kẻ ngu muội vốn ngay thẳng theo mắt nó; Còn người khôn ngoan nghe lời khuyên dạy.” Người ngu muội tin rằng đường lối mình luôn đúng, từ chối sự sửa dạy. Trái lại, đặc điểm của người khôn ngoan thật (bắt nguồn từ sự kính sợ Đức Giê-hô-va – Châm Ngôn 1:7) là có tai nghe lời khuyên dạy. Động từ “nghe” (**שָׁמַע** - shama) không chỉ là nghe qua loa, mà là lắng nghe chăm chú, tiếp nhận và vâng theo.
Châm Ngôn 15:22 càng làm sáng tỏ: “Sự chủ mưu phải bỏ đi vì thiếu bàn luận; Nhưng nhờ có nhiều mưu sĩ thì được thành công.” “Bàn luận” ở đây là **סוֹד** (sod), có nghĩa là sự tham khảo ý kiến, sự tư vấn thân mật. Kế hoạch của con người thường thất bại vì tính tự mãn và thiếu sự tra xét cẩn thận với những người khác. Sự khuyên bảo của nhiều mưu sĩ khôn ngoan giống như việc kiểm tra lại la bàn trên hành trình, đảm bảo chúng ta vẫn đang đi đúng hướng.
Châm Ngôn 19:20-21 đưa ra lời khuyên xuyên suốt thời gian: “Hãy nghe lời khuyên và nhận sự sửa dạy, Để về sau con được khôn ngoan... Trí luận của lòng người thật là nhiều; Song ý chỉ của Đức Giê-hô-va sẽ được thành tựu.” Đây là chìa khóa then chốt: Mục đích tối thượng của mọi lời khuyên phải là đưa chúng ta đến gần hơn với **“ý chỉ của Đức Giê-hô-va”**. Lời khuyên tốt không chỉ giúp ta thành công theo nghĩa thế tục, mà còn uốn nắn chúng ta vào trong ý muốn hoàn hảo của Đức Chúa Trời.
II. Gương Mẫu và Bài Học Từ Các Nhân Vật Kinh Thánh
Lịch sử Kinh Thánh đầy rẫy những ví dụ sống động về cả kết quả phước hạnh của việc tìm kiếm lời khuyên tin kính và thảm họa của việc từ chối nó.
Vua Đa-vít thường xuyên tìm cầu ý Chúa trước các quyết định quan trọng (1 Sa-mu-ên 23:2, 4; 2 Sa-mu-ên 2:1). Ông cũng lắng nghe lời khuyên của những người khôn ngoan như tiên tri Na-than, dù đó là lời quở trách nặng nề về tội tà dâm với Bát-sê-ba (2 Sa-mu-ên 12). Tuy nhiên, ông cũng có lần thất bại thảm khốc khi nghe theo lời khuyên của tướng Giô-áp thay vì tìm kiếm ý Chúa trong việc tổng điều tra dân số, dẫn đến sự đoán phạt (2 Sa-mu-ên 24).
Vua Sa-lô-môn, con trai Đa-vít, khởi đầu triều đại mình bằng một hành động khiêm nhường tuyệt vời: ông xin Đức Chúa Trời ban cho sự khôn ngoan để cai trị và phân xử dân sự (1 Các Vua 3:9). Chính vì lẽ đó, Đức Chúa Trời đã ban cho ông sự khôn ngoan vô song. Nhưng về cuối đời, Sa-lô-môn đã từ bỏ nguyên tắc này. Ông không còn gìn giữ Lời Chúa và nghe theo lời khuyên của các người vợ ngoại bang thờ lạy thần tượng, dẫn đến sự sụp đổ thuộc linh và sự phân chia vương quốc (1 Các Vua 11:1-13). Bài học rõ ràng: lời khuyên từ những người không cùng niềm tin, không kính sợ Chúa có sức tàn phá khủng khiếp.
Vua Rô-bô-am trong 1 Các Vua 12 là một minh họa kinh điển về sự ngu dại khi từ chối lời khuyên khôn ngoan. Ông đã khước từ lời khuyên của các trưởng lão kỳ cựu, những người khuyên ông nên dịu dàng với dân chúng, và chọn nghe theo lời khuyên của những người bạn trẻ cùng lớn lên với mình, những kẻ khích lệ sự hà khắc. Hậu quả là mười chi phái đã ly khai, vương quốc bị chia cắt mãi mãi.
III. Sự Khuyên Bảo Trong Tân Ước: Đấng Christ và Hội Thánh
Trong Tân Ước, sự khuyên bảo tìm thấy sự ứng nghiệm và chiều sâu mới trong Đấng Christ và sự hiện diện của Đức Thánh Linh.
Trước hết, Chúa Giê-xu Christ chính là “Đấng Mưu Luận”** tuyệt vời. Tiên tri Ê-sai đã báo trước về Đấng Mê-si: “Ngài sẽ được xưng là... Đấng Mưu Luận lạ lùng...” (Ê-sai 9:6). Trong nguyên ngữ Hê-bơ-rơ, từ này là **פֶּלֶא יוֹעֵץ** (Pele Yo’etz) – “Đấng Mưu Luận Kỳ Diệu”. Ngài không chỉ ban lời khuyên, Ngài chính là Lời Khuyên Toàn Hảo. Chúa Giê-xu hứa ban Đức Thánh Linh, là Đấng dẫn dắt chúng ta vào mọi lẽ thật (Giăng 16:13). Thánh Linh của Đức Chúa Trời đóng vai trò là **“Đấng Yên ủi”** (παράκλητος - paraklētos), có nghĩa là Đấng được gọi đến bên cạnh để giúp đỡ, khuyên bảo, an ủi.
Hội Thánh, là thân thể của Đấng Christ, trở thành môi trường chính yếu cho sự khuyên bảo thuộc linh. Cô-lô-se 3:16 dạy: “Nguyền xin lời của Đấng Christ ở đầy trong lòng anh em... hãy lấy lòng khôn ngoan dạy bảo nhau.” Sự khuyên bảo trong Hội Thánh phải bắt nguồn và được thấm nhuần bởi **“lời của Đấng Christ”**. Điều này xảy ra qua sự giảng dạy, góp ý, khích lệ và khi cần, là sự quở trách yêu thương.
Hê-bơ-rơ 3:13 nhấn mạnh trách nhiệm cộng đồng: “Hằng ngày hãy khuyên bảo nhau... hầu cho trong anh em chẳng ai bị tội lỗi dỗ dành mà cứng lòng.” Từ “khuyên bảo” trong nguyên ngữ Hy Lạp là **παρακαλέω** (parakaleō) – cùng một gốc với danh từ chỉ về Đức Thánh Linh. Mỗi tín hữu đều có trách nhiệm khuyên bảo anh chị em mình, như một phương thuốc phòng ngừa chống lại sự cứng lòng và tội lỗi.
Ga-la-ti 6:1-2 đưa ra nguyên tắc vàng cho sự khuyên bảo trong việc phục hồi người sa ngã: “Hỡi anh em, ví bằng có người nào tình cờ phạm lỗi gì, anh em là kẻ có Đức Thánh Linh, hãy lấy lòng mềm mại mà sửa họ lại... Hãy mang gánh nặng cho nhau, như vậy anh em sẽ làm trọn luật pháp của Đấng Christ.” Mục đích là “sửa họ lại” (khôi phục), với tinh thần “mềm mại” (hiền lành, dịu dàng), và ý thức về sự yếu đuối của chính mình (“coi chừng”).
IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân
Làm thế nào để áp dụng những lẽ thật phong phú này vào cuộc sống hàng ngày?
1. Trở Thành Người Biết Lắng Nghe Lời Khuyên:
- Chủ động tìm kiếm: Đừng đợi đến lúc khủng hoảng. Trong những quyết định về hôn nhân, nghề nghiệp, tài chính, chức vụ, hãy chủ động tìm đến những anh chị em trưởng thành, trung tín trong đức tin và có đời sống khôn ngoan để xin ý kiến.
- Kiểm tra với Lời Chúa: Mọi lời khuyên phải được soi rọi dưới ánh sáng của Kinh Thánh. Lời khuyên nào trái với nguyên tắc rõ ràng của Lời Chúa thì phải bác bỏ, dù nó nghe có vẻ hợp lý hay đến từ người có địa vị (Công Vụ 5:29).
- Cầu nguyện trước và sau: Dâng lên Chúa vấn đề và những lời khuyên nhận được. Xin Thánh Linh Ngài, Đấng dẫn vào mọi lẽ thật, xác nhận trong lòng bạn (Phi-líp 4:6-7).
2. Trở Thành Người Biết Khuyên Bảo Cách Đúng Đắn:
- Dựa trên Kinh Thánh, không dựa trên ý kiến cá nhân: Lời khuyên tốt nhất là giúp người khác nhìn thấy điều Kinh Thánh nói về hoàn cảnh của họ. Hãy dùng Lời Chúa để “dạy dỗ, bẻ trách, sửa trị, dạy người trong sự công bình” (2 Ti-mô-thê 3:16).
- Khuyên bảo với tình yêu thương và sự khiêm nhường: Nhận biết mình cũng có thể sa ngã (Ga-la-ti 6:1). Mục đích là để gây dựng, chứ không phải để hạ bệ hay kiểm soát.
- Biết giới hạn của mình: Đối với những vấn đề phức tạp về tâm lý, hôn nhân gia đình trầm trọng, hãy khiêm tốn giới thiệu họ đến với các mục sư, người lãnh đạo thuộc linh có kinh nghiệm hoặc những chuyên gia Cơ Đốc được đào tạo về tư vấn.
3. Nuôi Dưỡng Môi Trường Khuyên Bảo Lành Mạnh Trong Hội Thánh Địa Phương:
- Tham gia vào các nhóm nhỏ, môn đồ hóa: Đây là môi trường an toàn để chia sẻ những thách thức thực tế và nhận được sự cầu thay, khích lệ, và góp ý chân thành.
- Trân trọng chức vụ giảng dạy và chăm sóc: Hãy vâng phục và đón nhận sự dạy dỗ từ những người lãnh đạo thuộc linh Chúa đặt để (Hê-bơ-rơ 13:17).
- Sẵn sàng tha thứ: Vì trong quá trình khuyên bảo, đôi khi có thể xảy ra hiểu lầm hoặc tổn thương ngoài ý muốn. Hãy giữ tấm lòng khoan dung và tha thứ như Chúa đã tha thứ cho chúng ta (Cô-lô-se 3:13).
Kết Luận
Sự khuyên bảo theo Kinh Thánh không phải là một lựa chọn tùy nghi, mà là một mệnh lệnh khôn ngoan và một ân tứ quý báu từ Đức Chúa Trời cho dân sự Ngài. Nó bắt nguồn từ sự kính sợ Chúa, được thực hành trong tình yêu thương của Đấng Christ, và được Đức Thánh Linh soi dẫn. Khi chúng ta khiêm tốn mở lòng đón nhận lời khuyên từ Lời Chúa và từ những người tôi tớ trung tín của Ngài, chúng ta đang bước đi trong sự khôn ngoan thật và được bảo vệ khỏi nhiều cạm bẫy của kẻ thù. Đồng thời, khi chúng ta dùng Lời Chúa để khuyên bảo, an ủi và gây dựng anh em mình, chúng ta đang tham gia vào công việc phục hồi và kiến thiết tuyệt vời của Đức Thánh Linh trong Hội Thánh. Ước mong mỗi chúng ta đều có thể nói như tác giả Thi Thiên: “Tôi sẽ chúc tụng Đấng khuyên bảo tôi; Ban đêm lòng tôi cũng dạy dỗ tôi nữa... Đức Giê-hô-va là Đấng khuyên bảo tôi.” (Thi Thiên 16:7, 13:8).