Kinh Thánh nói gì về những đứa con không vâng lời?

Chủ đề về những đứa con không vâng lời không chỉ là một vấn đề thuộc về gia đình và xã hội, mà còn là một chủ đề xuyên suốt trong Kinh Thánh, được đề cập một cách nghiêm túc và đầy đủ từ Cựu Ước đến Tân Ước. Kinh Thánh không chỉ ghi lại những hậu quả thảm khốc của sự bất hiếu, phản nghịch mà còn vẽ nên bức tranh đầy hy vọng về sự phục hồi, ăn năn và ân điển. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào phân tích lời Kinh Thánh về hiện tượng này, giải nghĩa từ ngữ gốc, khám phá các nguyên tắc thần học và đưa ra những áp dụng thiết thực cho đời sống Cơ Đốc ngày nay.

I. Sự Dạy Dỗ Rõ Ràng Từ Luật Pháp Và Châm Ngôn

Ngay từ sách Luật Pháp đầu tiên, Đức Chúa Trời đã thiết lập một mạng lệnh quan trọng liên quan đến mối quan hệ cha con: "Hãy hiếu kính cha mẹ ngươi, hầu cho ngươi được sống lâu trên đất mà Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi ban cho" (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:12). Đây là điều răn thứ năm trong Mười Điều Răn, và là điều răn đầu tiên trong phần liên quan đến mối quan hệ giữa người với người, với một lời hứa đi kèm.

Từ "hiếu kính" trong tiếng Hê-bơ-rơ là "kabed" (כָּבַד), có nghĩa là "làm cho nặng", "tôn trọng", "làm vinh hiển". Điều này không chỉ dừng ở hành động vâng lời bề ngoài, mà là một thái độ trong tấm lòng, một sự tôn trọng sâu sắc và thường xuyên. Sách Châm Ngôn, cuốn sách dạy về sự khôn ngoan thực tiễn, có vô số câu cảnh báo về hậu quả của việc khước từ lời dạy dỗ của cha mẹ:

• "Kẻ bỏ bê sự khuyên dạy của mình khinh bỉ chính linh hồn mình; Nhưng kẻ nghe lời quở trách được sự thông sáng" (Châm Ngôn 15:32).
• "Người nào giữ lấy sự khuyên dạy, đi theo đường sự sống; Còn kẻ chẳng coi sự quở trách phải lầm lạc" (Châm Ngôn 10:17).

Sách Châm Ngôn 30:17 còn mô tả một cách hình tượng và nghiêm khắc: "Con mắt nhạo báng cha mình, Và khinh sự vâng lời đối với mẹ mình, Sẽ bị quạ của trũng móc ra, Và bị chim ưng con ăn đi." Hình ảnh này nhấn mạnh sự ô nhục và sự hủy diệt cuối cùng dành cho sự khinh thường có chủ ý.

II. Những Tấm Gương Lịch Sử Và Hậu Quả Thảm Khốc

Kinh Thánh không ngần ngại ghi lại những câu chuyện thực tế về sự không vâng lời của con cái và những hệ lụy kéo dài qua nhiều thế hệ.

1. Các Con Trai của Hê-li (1 Sa-mu-ên 2:12-17, 22-25; 4:11-18): Hốp-ni và Phi-nê-a, các con trai thầy tế lễ thượng phẩm Hê-li, là những kẻ "vô lại" (Bê-li-an, בְּלִיַּעַל), chúng khinh bỉ của lễ dâng cho Đức Giê-hô-va, phạm tội tà dâm tại cửa hội mạc. Dù Hê-li có quở trách, nhưng ông đã không dùng thẩm quyền của mình để ngăn cấm chúng cách triệt để (1 Sa-mu-ên 3:13). Hậu quả là cả hai người con đều chết trong một ngày, hòm giao ước bị bắt, và dòng dõi Hê-li bị đoán phạt đời đời. Câu chuyện này cho thấy sự không vâng lời không chỉ ảnh hưởng cá nhân, mà còn ảnh hưởng đến chức vụ, gia tộc và cả cộng đồng đức tin.

2. Áp-sa-lôm, Con Trai Vua Đa-vít (2 Sa-mu-ên 15-18): Áp-sa-lôm là hình ảnh của sự phản nghịch đầy mưu mô và tham vọng. Sự không vâng lời và lòng oán hận của ông (xuất phát từ việc vua Đa-vít không xử án A-môn, kẻ đã hãm hiếp em gái ông là Ta-ma) đã dẫn đến một cuộc nổi loạn đẫm máu, gây chia rẽ vương quốc và cuối cùng là cái chết thảm khốc của chính ông. Sự bất hiếu của Áp-sa-lôm được thể hiện qua việc âm mưu cướp ngôi cha mình, một hành động đi ngược lại trật tự Đức Chúa Trời đã lập.

Những câu chuyện này minh họa rằng sự không vâng lời thường bắt nguồn từ một tấm lòng kiêu ngạo ("ga’avah" גַּאֲוָה trong tiếng Hê-bơ-rơ) và sự ham muốn tự lập, tách rời khỏi thẩm quyền được Đức Chúa Trời thiết lập.

III. Sự Dạy Dỗ Căn Bản Trong Tân Ước: Vâng Lời Trong Chúa

Tân Ước tiếp nối và làm sáng tỏ nguyên tắc này dưới ánh sáng của Phúc Âm. Sứ đồ Phao-lô, trong thư Ê-phê-sô, đã đặt mệnh lệnh về sự vâng lời của con cái vào trong khuôn khổ của mối liên hệ với Đấng Christ:

"Hỡi kẻ làm con cái, hãy vâng phục cha mẹ mình trong Chúa, vì điều đó là phải lắm. Hãy tôn kính cha mẹ ngươi (ấy là điều răn thứ nhất, có một lời hứa nối theo), hầu cho ngươi được phước và sống lâu trên đất" (Ê-phê-sô 6:1-3).

Cụm từ quan trọng "trong Chúa" (ἐν κυρίῳ, en Kyriō) đưa ra một chiều kích mới. Sự vâng phục của con cái không phải là mù quáng, mà là một hành động thờ phượng và vâng phục Chúa. Nó được thực hiện với nhận thức rằng thẩm quyền của cha mẹ là được Chúa ủy thác. Đồng thời, câu Kinh Thánh này cũng nhắc lại lời hứa từ Cựu Ước, cho thấy sự nhất quán trong nguyên tắc của Đức Chúa Trời.

Trong thư Cô-lô-se, Phao-lô viết: "Hỡi kẻ làm con cái, hãy vâng phục cha mẹ mình trong mọi sự, vì điều đó đẹp lòng Chúa" (Cô-lô-se 3:20). Động từ "vâng phục" trong tiếng Hy Lạp là "hypakouō" (ὑπακούω), có nghĩa là "lắng nghe dưới", "tuân theo", hàm ý một sự quy phục có ý thức. Động cơ tối cao không phải là để làm vừa lòng cha mẹ, mà là "đẹp lòng Chúa".

IV. Tấm Gương Tuyệt Đối: Chúa Giê-xu Christ Và Sự Vâng Phục

Để hiểu trọn vẹn về sự vâng lời, chúng ta phải nhìn vào tấm gương của Chúa Giê-xu Christ. Dù là Con Đức Chúa Trời, Ngài đã hoàn toàn vâng phục Cha trên trời và vâng phục cha mẹ trần thế của Ngài.

• Vâng phục cha mẹ trần thế: Sau khi ở lại đền thờ lúc 12 tuổi, Kinh Thánh chép: "Ngài theo về thành Na-xa-rét và chịu lụy cha mẹ" (Lu-ca 2:51). Từ "chịu lụy" (ὑποτάσσω, hypotassō) là cùng một từ được dùng để mô tả sự thuận phục trong các mối quan hệ khác, cho thấy sự vâng phục tự nguyện và hoàn toàn của Ngài.
• Vâng phục Cha Thiên Thượng: Cả cuộc đời Chúa Giê-xu là một sự vâng phục trọn vẹn, đỉnh điểm là sự chết trên thập tự giá. "Ngài đã tự hạ mình, vâng phục cho đến chết, thậm chí chết trên cây thập tự" (Phi-líp 2:8). Chính nhờ sự vâng phục này mà Ngài đã trở nên nguồn cứu rỗi đời đời cho mọi kẻ vâng phục Ngài (Hê-bơ-rơ 5:8-9).

Như vậy, Chúa Giê-xu đã biến sự vâng phục từ một gánh nặng luật pháp trở thành một đặc điểm của ân điển và tình yêu. Sự vâng lời của Cơ Đốc nhân, bao gồm cả con cái đối với cha mẹ, phải được mô phỏng theo sự vâng phục của Đấng Christ.

V. Bức Tranh Của Ân Điển: Đứa Con Hoang Đàng

Trong khi Kinh Thánh nghiêm khắc lên án tội không vâng lời, thì cũng dành một khoảng trời rộng lớn cho sự phục hồi và tha thứ. Ẩn dụ về "Người Cha Nhân Từ và Đứa Con Hoang Đàng" (Lu-ca 15:11-32) là minh chứng rõ ràng nhất.

Người con thứ đã phạm tội nghiêm trọng: đòi chia gia tài (hành động như mong cha mình chết), bỏ nhà ra đi, phung phí tài sản trong sự phóng đãng. Đây là đỉnh điểm của sự không vâng lời và khinh thường cha mình. Tuy nhiên, điểm nhấn của câu chuyện không nằm ở tội lỗi của người con, mà ở tấm lòng của người cha.

Khi người con "tỉnh ngộ" (ἑαυτὸν ἐλθὼν, heauton elthōn - "trở về với chính mình"), quyết định trở về và thú nhận tội lỗi, người cha đã chạy ra ôm lấy, hôn lấy và không những tha thứ mà còn phục hồi địa vị làm con với áo choàng tốt nhất, nhẫn và giày. Hình ảnh này vẽ nên bức tranh tuyệt vời về tình yêu và ân điển của Đức Chúa Trời dành cho những đứa con phản nghịch biết ăn năn. Nó cho thấy, dù hậu quả của sự không vâng lời có thể rất đau đớn (mất mát, đói khổ, ô nhục), nhưng cánh cửa ăn năn và phục hồi luôn rộng mở.

VI. Áp Dụng Thực Tế Cho Đời Sống Cơ Đốc

1. Đối Với Con Cái (Trẻ Em Và Thanh Thiếu Niên):

• Hiểu rằng vâng lời là đẹp lòng Chúa: Động cơ vâng lời không chỉ để tránh bị phạt, mà là một cơ hội để bày tỏ đức tin và lòng yêu mến Chúa. Khi vâng lời cha mẹ (trong những điều phải lẽ và không trái với Kinh Thánh), bạn đang thực sự vâng lời Chúa.
• Phát triển thái độ tôn kính: Tôn kính (kabed) không chỉ bằng lời nói mà qua thái độ, cách nói chuyện và sự quan tâm chăm sóc khi cha mẹ già yếu.
• Ăn năn khi phạm lỗi: Nếu đã có thời kỳ không vâng lời, hãy học theo gương đứa con hoang đàng: thừa nhận lỗi lầm với cha mẹ và với Chúa, tìm kiếm sự tha thứ và bắt đầu lại.

2. Đối Với Cha Mẹ:

• Dạy dỗ trong đường lối Chúa: Trách nhiệm chính của cha mẹ là "dạy cho trẻ thơ con đường nó phải theo" (Châm Ngôn 22:6). Sự dạy dỗ phải đi đôi với gương mẫu và tình yêu thương.
• Không chọc giận con cái: Phao-lô cảnh báo các bậc cha mẹ: "Hỡi các người làm cha, chớ chọc giận con cái mình, hãy dùng sự sửa phạt khuyên bảo của Chúa mà nuôi nấng chúng nó" (Ê-phê-sô 6:4). Sự nghiêm khắc độc đoán, thiếu yêu thương và công bằng có thể khiến con cái nản lòng và phản nghịch.
• Kiên nhẫn và cầu nguyện: Khi con cái không vâng lời, cha mẹ cần sự khôn ngoan từ Chúa để quở trách đúng cách, đặt giới hạn rõ ràng, nhưng quan trọng hơn là phản chiếu tấm lòng của Người Cha Thiên Thượng: luôn sẵn sàng tha thứ và đón nhận khi có sự ăn năn.

3. Đối Với Hội Thánh:

• Hỗ trợ các gia đình: Hội Thánh cần cung cấp môi trường và chương trình dạy dỗ Kinh Thánh thực tiễn về vai trò làm con và làm cha mẹ theo tiêu chuẩn của Chúa.
• Là cộng đồng của ân điển: Hội Thánh nên là nơi mà những gia đình có con cái đang chống đối có thể tìm thấy sự hỗ trợ, lời cầu nguyện chung, và sự khích lệ để không tuyệt vọng, nhớ rằng ân điển của Đức Chúa Trời đủ cho mọi tình huống.

Kết Luận

Kinh Thánh nói về những đứa con không vâng lời một cách thẳng thắn, nghiêm túc, nhưng cũng đầy hy vọng. Nó vạch rõ tội lỗi và hậu quả thảm khốc của sự kiêu ngạo và phản nghịch, nhưng đồng thời cũng mở ra con đường phục hồi qua sự ăn năn và ân điển. Trung tâm của mọi sự dạy dỗ này là Chúa Giê-xu Christ, Đấng đã vâng phục trọn vẹn để cứu chuộc những kẻ bất tuân. Dù ở vai trò nào – làm con, làm cha mẹ, hay là một phần của Hội Thánh – chúng ta đều được kêu gọi sống trong sự vâng phục Đấng Christ, và trong mối quan hệ với nhau, phản chiếu tình yêu thương, sự thánh khiết và lòng thương xót của Ngài. Sự vâng lời không phải là gánh nặng của luật pháp, mà là đặc ân và là dấu hiệu của một đời sống được biến đổi bởi Phúc Âm.