Sự Cân Bằng Giữa "Lìa Cha Mẹ" và Hiếu Kính Trong Đời Sống Cơ Đốc
Trong hành trình đức tin, một trong những chủ đề thực tế và đôi khi gây căng thẳng cho các tín hữu, đặc biệt là những người trẻ và các cặp vợ chồng mới cưới, là mệnh lệnh dường như mang tính nghịch lý: “lìa cha mẹ” nhưng đồng thời phải “hiếu kính cha mẹ”. Làm thế nào để trung tín với cả hai mệnh lệnh này một cách hài hòa? Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào nền tảng Kinh Thánh, phân tích ý nghĩa nguyên gốc, và đưa ra những nguyên tắc ứng dụng thiết thực cho đời sống Cơ Đốc.
Trước hết, chúng ta cần đặt hai mệnh lệnh này trong bối cảnh nguyên vẹn của Lời Chúa để tránh sự giải nghĩa cực đoan hoặc thiên lệch.
1. Mệnh lệnh “Lìa Cha Mẹ” (Sáng-thế Ký 2:24):
“Bởi vậy cho nên người nam sẽ lìa cha mẹ mà dính díu cùng vợ mình, và cả hai sẽ trở nên một thịt.” (Sáng-thế Ký 2:24).
Động từ “lìa” trong tiếng Hê-bơ-rơ là “עָזַב” (azab). Từ này không chỉ đơn thuần mang nghĩa rời khỏi về mặt địa lý, mà còn hàm chứa ý nghĩa về sự “từ bỏ,” “chuyển giao lòng trung thành và sự ưu tiên”. Trong bối cảnh của Sáng-thế Ký, đây là một mô hình thần thiết lập nên trật tự mới cho mối quan hệ hôn nhân. Người nam (và người nữ) sẽ thiết lập một đơn vị gia đình mới, độc lập, và tự chủ dưới sự dẫn dắt của Chúa. Sự “lìa” này là nền tảng cho việc “dính díu” (חָבַק – *dabaq* – dính chặt, gắn bó) và “nên một thịt” (אֶחָד בָּשָׂר – *echad basar* – sự hiệp nhất toàn diện).
Trong Tân Ước, Chúa Giê-xu và Sứ đồ Phao-lô đều trích dẫn và xác nhận nguyên tắc này (Ma-thi-ơ 19:5, Mác 10:7, Ê-phê-sô 5:31). Nó không phải là một lời khuyên, mà là một mệnh lệnh thần thiết nhằm bảo vệ sự thánh khiết và hiệp nhất của hôn nhân.
2. Mệnh lệnh “Hiếu Kính Cha Mẹ” (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:12, Ê-phê-sô 6:1-3):
“Hãy hiếu kính cha mẹ ngươi, hầu cho ngươi được sống lâu trên đất mà Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi ban cho.” (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:12).
Đây là điều răn thứ năm trong Mười Điều Răn, và là điều răn đầu tiên trong phần liên quan đến mối quan hệ giữa người với người, kèm theo một lời hứa đặc biệt. Trong Tân Ước, Sứ đồ Phao-lô nhắc lại: “Hỡi kẻ làm con, hãy vâng phục cha mẹ mình trong Chúa, vì điều đó là phải lắm. Hãy tôn kính cha mẹ ngươi (ấy là điều răn thứ nhất, có lời hứa nối theo), hầu cho ngươi được phước và sống lâu trên đất.” (Ê-phê-sô 6:1-3).
Từ “hiếu kính” trong tiếng Hy Lạp là “τιμάω” (timaō), nghĩa là “quý trọng, tôn trọng, đề cao giá trị”. Điều này vượt xa hành động vâng lời bề ngoài; nó là một thái độ của lòng được biểu lộ qua sự tôn trọng, lời nói, hành động và sự chăm sóc (xem Ma-thi-ơ 15:3-9). Mệnh lệnh này không có giới hạn về tuổi tác hay tình trạng hôn nhân.
Vậy, có phải Kinh Thánh tự mâu thuẫn? Hoàn toàn không. Sự “lìa” và “hiếu kính” là hai khía cạnh bổ sung cho nhau trong một mối quan hệ lành mạnh và trưởng thành. Chìa khóa nằm ở việc hiểu rằng:
- “Lìa cha mẹ” là về sự thay đổi trong cấu trúc, trách nhiệm và lòng trung thành chính yếu. Nó đề cập đến việc chấm dứt tình trạng phụ thuộc về tâm lý, tài chính và quyết định để thiết lập một gia đình riêng biệt. Người chồng/vợ mới trở thành ưu tiên hàng đầu trong các mối quan hệ trên đất, chứ không còn là cha mẹ.
- “Hiếu kính cha mẹ” là về thái độ, sự tôn trọng và trách nhiệm chăm sóc tiếp tục. Nó đề cập đến một mối quan hệ tình cảm, tinh thần và thực tế được duy trì suốt đời, dựa trên lòng biết ơn và sự tôn trọng.
Một minh họa rõ ràng là chính Chúa Giê-xu. Trên thập tự giá, Ngài đã “lìa” gia đình để hoàn thành chức vụ cứu chuộc, nhưng ngay trong giây phút đau đớn nhất, Ngài vẫn bày tỏ lòng hiếu kính bằng cách giao phó mẹ mình cho môn đồ yêu dấu chăm sóc (Giăng 19:26-27). Đây là hình mẫu hoàn hảo của sự cân bằng.
Để sống được sự cân bằng này, chúng ta cần những nguyên tắc dựa trên Kinh Thánh:
1. Thiết Lập Ranh Giới Lành Mạnh Với Tình Yêu Thương và Sự Tôn Trọng:
“Lìa” không có nghĩa là cắt đứt quan hệ hoặc xem thường. Nó có nghĩa là thiết lập những ranh giới rõ ràng, lành mạnh. Ví dụ:
- Về không gian và quyết định: Vợ chồng phải là những người ra quyết định chính cho gia đình mình, không để cha mẹ can thiệp quá mức vào chuyện nội bộ (tài chính, nuôi dạy con cái, xung đột vợ chồng).
- Về tài chính: Nên độc lập về tài chính để tránh sự chi phối. Tuy nhiên, việc hỗ trợ cha mẹ khi họ già yếu là hành động hiếu kính thiết thực (I Ti-mô-thê 5:4, 8).
2. Ưu Tiên Mối Liên Hệ Vợ Chồng:
“Dính díu” và “nên một thịt” (Sáng 2:24) đòi hỏi sự đầu tư về thời gian, cảm xúc và tâm linh cho người phối ngẫu. Sự hiếu kính không được làm suy yếu sự hiệp nhất này. Điều này có nghĩa là luôn đứng về phía nhau, bảo vệ nhau, và không để cha mẹ trở thành “bên thứ ba” trong hôn nhân.
3. Bày Tỏ Lòng Hiếu Kính Cách Chủ Động và Sáng Tạo:
Hiếu kính không chỉ là vâng lời khi còn nhỏ, mà là:
- Giữ gìn lời nói và thái độ: “Mỗi người trong anh em phải tôn kính cha mẹ” (Lê-vi Ký 19:3). Không được chửi rủa hay khinh dể (Châm Ngôn 30:17).
- Chăm sóc khi cha mẹ già yếu: Đây là sự báo đáp thiết thực và được Kinh Thánh nhấn mạnh (I Ti-mô-thê 5:4: “Lại nếu bà goá có con hoặc cháu, thì con cháu trước phải học làm điều thảo đối với nhà riêng mình và báo đáp cha mẹ”).
- Tôn trọng di sản và lời khuyên: Lắng nghe lời khuyên của cha mẹ (Châm Ngôn 1:8) nhưng với sự phân biệt khôn ngoan dưới sự dẫn dắt của Chúa và Kinh Thánh.
4. Xử Lý Các Tình Huống Khó Khăn:
- Khi cha mẹ không tin Chúa hoặc chống đối đức tin: Nguyên tắc vẫn là hiếu kính, nhưng sự vâng phục tối cao thuộc về Đức Chúa Trời (Công vụ 5:29). Chúng ta vẫn phải yêu thương, tôn trọng và sống đời sống chứng nhân trước mặt họ, ngay cả khi họ không chấp nhận niềm tin của mình.
- Khi cha mẹ có hành vi sai trái, độc hại: Thiết lập ranh giới cứng rắn để bảo vệ gia đình nhỏ của mình là cần thiết. “Hiếu kính” trong trường hợp này có thể mang hình thức cầu nguyện cho họ, nói sự thật trong tình yêu thương (Ê-phê-sô 4:15), và nếu có thể, giúp họ tìm đến sự giúp đỡ chuyên nghiệp hoặc thuộc linh, nhưng không để bị lôi vào vòng xoáy tội lỗi hay lạm dụng.
5. Đặt Chúa Làm Trung Tâm của Cả Hai Mối Quan Hệ:
Cuối cùng, chỉ khi nào cả vợ chồng và cha mẹ đều đặt Chúa Giê-xu làm Chủ, chúng ta mới có tiêu chuẩn chung để giải quyết mọi xung đột. Tình yêu thương của Đấng Christ là nền tảng cho cả tình phu thê lẫn tình phụ tử/mẫu tử. “Hãy kính sợ Đấng Christ mà phục nhau.” (Ê-phê-sô 5:21).
Mệnh lệnh “lìa cha mẹ” và “hiếu kính cha mẹ” không phải là một phương trình không có lời giải. Chúng là hai đường ray song song dẫn đời sống Cơ Đốc đến sự trưởng thành toàn diện. “Lìa” để chúng ta lớn lên, trở nên trách nhiệm và xây dựng một gia đình mới vững mạnh trong Chúa. “Hiếu kính” để chúng ta không quên gốc rễ, giữ vững đạo lý làm người và thể hiện tình yêu thương của Chúa cho thế hệ đi trước.
Sự cân bằng này đòi hỏi sự khôn ngoan từ trên (Gia-cơ 1:5), lòng can đảm để thay đổi, và tấm lòng mềm mại đầy ân điển. Hãy nhớ rằng, mục đích cuối cùng của mọi mối quan hệ là tôn vinh Đức Chúa Trời (1 Cô-rinh-tô 10:31). Khi chúng ta tìm kiếm ý muốn Ngài trước hết, Ngài sẽ ban cho chúng ta sự khôn ngoan để vừa trung thành với gia đình mới do Ngài thiết lập, vừa bày tỏ lòng biết ơn và tôn kính đối với những người đã sinh thành dưỡng dục chúng ta.
“Dù cha mẹ bỏ tôi đi nữa, Thì Đức Giê-hô-va cũng sẽ tiếp nhận tôi.” (Thi Thiên 27:10). Nơi Chúa, chúng ta tìm thấy nguồn tình yêu và sự chấp nhận trọn vẹn, từ đó chúng ta có thể yêu thương và hiếu kính cách lành mạnh, tự do.