Tái Sinh Bởi Báp-Têm
Trong hành trình đức tin, cụm từ “tái sinh bởi báp-têm” thường xuất hiện và đôi khi gây nên những thắc mắc hoặc hiểu lầm thần học. Đối với một Cơ Đốc nhân Tin Lành, việc phân biệt rõ ràng giữa nghi lễ bên ngoài và phép lạ tái sinh bên trong bởi Thánh Linh là điều tối quan trọng để giữ vững lẽ thật của Phúc Âm. Bài viết này sẽ đi sâu khảo sát Kinh Thánh để làm sáng tỏ: Tái sinh thật sự là gì? Vai trò của báp-têm trong sự cứu rỗi ra sao? Và mối liên hệ thiết yếu giữa hai khái niệm này.
Khái niệm “tái sinh” (regeneration) được chính Chúa Giê-xu Christ giảng dạy một cách rõ ràng và đầy đủ trong cuộc đối thoại với Ni-cô-đem.
“Đức Chúa Jêsus đáp rằng: Quả thật, quả thật, ta nói cùng ngươi, nếu một người chẳng sanh lại, thì không thể thấy được nước Đức Chúa Trời. Ni-cô-đem thưa rằng: Người đã già thì sanh lại làm sao được? Có thể nào trở vào lòng mẹ và sanh lần thứ hai sao? Đức Chúa Jêsus đáp: Quả thật, quả thật, ta nói cùng ngươi, nếu một người chẳng nhờ nước và Thánh Linh mà sanh, thì không được vào nước Đức Chúa Trời. Ấy là điều bởi xác thịt sanh ra, thì là xác thịt; còn điều bởi Thánh Linh sanh ra, thì là thần. Chớ lấy làm lạ về điều ta đã nói với ngươi: Các ngươi phải sanh lại.” (Giăng 3:3-7)
Từ ngữ Hy Lạp được dùng cho “sanh lại” ở đây là gennēthē anōthen (γεννηθῇ ἄνωθεν), có thể dịch là “được sinh ra từ trên cao” hoặc “được sinh ra lần nữa”. Chúa Giê-xu khẳng định đây là một sự cần thiết tuyệt đối để thấy và vào Nước Đức Chúa Trời. Ngài giải thích rõ nguồn gốc của sự tái sinh này: “bởi nước và Thánh Linh”. Cụm từ này đã gây nhiều tranh luận. Tuy nhiên, xét toàn bộ văn mạch của Kinh Thánh, “nước” ở đây thường được các nhà giải kinh Tin Lành hiểu là biểu tượng cho Lời Đức Chúa Trời có quyền năng tẩy sạch và ban sự sống mới.
Sứ đồ Phi-e-rơ sau này cũng xác nhận nguồn gốc của sự tái sinh:
“Ngài đã theo lòng thương xót cả mà làm cho chúng ta lại sanh, bởi sự sống lại của Đức Chúa Jêsus Christ từ trong kẻ chết, để chúng ta nhờ đó được sự trông cậy sống” (1 Phi-e-rơ 1:3).Và ông giải thích phương tiện của sự tái sinh đó:
“Anh em đã được lại sanh, chẳng phải bởi giống hay hư nát, nhưng bởi giống chẳng hay hư nát, là bởi lời hằng sống và bền vững của Đức Chúa Trời.” (1 Phi-e-rơ 1:23)Như vậy, công cụ để Thánh Linh Đức Chúa Trời thực hiện phép lạ tái sinh chính là Lời Hằng Sống của Ngài (Rô-ma 10:17). Sự tái sinh là một công việc siêu nhiên, do Thánh Linh chủ động thực hiện trong lòng người tin nhận Chúa Giê-xu Christ, biến đổi họ từ bản chất tội lỗi (xác thịt) trở nên một tạo vật mới thuộc linh (2 Cô-rinh-tô 5:17).
Báp-têm, xuất phát từ gốc Hy Lạp baptizō (βαπτίζω) có nghĩa là “nhúng xuống, dìm vào”, là một mạng lệnh quan trọng Chúa Giê-xu truyền cho Hội Thánh:
“Vậy, hãy đi dạy dỗ muôn dân, hãy nhân danh Đức Cha, Đức Con, và Đức Thánh Linh mà làm phép báp-têm cho họ” (Ma-thi-ơ 28:19).Để hiểu ý nghĩa thần học của báp-têm, chúng ta phải xem xét Kinh Thánh dạy gì về nó:
- Báp-têm là hình ảnh của sự chết, chôn và sống lại với Đấng Christ: Đây là ý nghĩa nền tảng nhất.
“Hay là, anh em chẳng biết rằng chúng ta thảy đều đã chịu phép báp-têm trong Đức Chúa Jêsus Christ, tức là chịu phép báp-têm trong sự chết Ngài sao? Vậy chúng ta đã bị chôn với Ngài bởi phép báp-têm trong sự chết Ngài, hầu cho Đấng Christ nhờ vinh hiển của Cha được từ kẻ chết sống lại thể nào, thì chúng ta cũng sống trong đời mới thể ấy.” (Rô-ma 6:3-4)
Hành động dìm xuống nước biểu thị cho việc đồng chôn với Christ, và đứng lên khỏi nước biểu thị cho việc đồng sống lại với Ngài để bước đi trong đời sống mới. - Báp-têm là lời tuyên xưng đức tin cá nhân ra bên ngoài: Nó là dấu hiệu công khai của một giao ước bên trong.
“Phe-rơ bèn nói rằng: Hãy hối cải, ai nấy phải nhân danh Đức Chúa Jêsus chịu phép báp-têm, để được tha tội mình, rồi sẽ được lãnh sự ban cho Đức Thánh Linh.” (Công vụ 2:38)
Trình tự ở đây rất quan trọng: Hối cải (ăn năn) và tin nhận → Chịu báp-têm như một lời tuyên xưng công khai về đức tin đó. Báp-têm là “lời đáp của lương tâm tốt với Đức Chúa Trời” (1 Phi-e-rơ 3:21). - Báp-têm là nghi thức gia nhập vào thân thể Đấng Christ:
“Vì chưng chúng ta đều đã chịu phép báp-têm chung một Thánh Linh để hiệp làm một thân” (1 Cô-rinh-tô 12:13a).
Báp-têm bằng nước là biểu tượng bên ngoài cho thực tại thuộc linh bên trong: chúng ta được Thánh Linh làm phép báp-têm (báp-têm bằng Thánh Linh) để trở nên một phần của Hội Thánh Ngài.
Đây là điểm then chốt trong thần học Tin Lành. Dựa trên Kinh Thánh, chúng ta khẳng định: Báp-têm bằng nước tự nó không có quyền năng để tái sinh một linh hồn. Nó là biểu tượng (symbol), dấu hiệu (sign) và ấn chứng (seal) của giao ước ân điển, chứ không phải là phương tiện truyền tải cơ học (mechanistic means) của sự tái sinh. Sự tái sinh đến bởi đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ và công tác của Thánh Linh qua Lời Chúa.
Hãy xem xét các bằng chứng Kinh Thánh:
1. Thứ tự cứu rỗi trong sách Công vụ: Trong nhiều trường hợp, Thánh Linh được ban xuống và người ta được cứu trước khi chịu báp-têm bằng nước.
- Nhà đội trưởnh Cọt-nây và gia quyến:
“Khi Phi-e-rơ đang còn nói, thì Đức Thánh Linh giáng trên mọi người nghe đạo… Vì các tín đồ đã chịu cắt bì, là người đồng bạn với Phi-e-rơ, đều lấy làm lạ, vì thấy sự ban cho Đức Thánh Linh cũng đổ ra trên người ngoại nữa… Phi-e-rơ bèn nói rằng: Những người nầy đã nhận lãnh Đức Thánh Linh cũng như chúng ta, thì có ai cấm họ chịu phép báp-têm bằng nước?” (Công vụ 10:44-47).
Rõ ràng, họ đã tin, đã nhận lãnh Thánh Linh (dấu hiệu của sự tái sinh), rồi sau đó mới chịu báp-têm. - Phao-lô trên đường đến Đa-mách: Ông được Chúa gọi, được đầy dẫy Thánh Linh (Công vụ 9:17-18) và sau đó ba ngày mới chịu báp-têm.
“Đấng Christ đã sai tôi, chẳng phải để làm phép báp-têm đâu, nhưng để rao giảng Tin Lành” (1 Cô-rinh-tô 1:17a).Nếu báp-têm là phương tiện tất yếu để tái sinh và cứu rỗi, Phao-lô đã không nói như vậy. Ông đề cao nội dung của Phúc Âm (Lời) hơn nghi thức của Phúc Âm (báp-têm).
3. Người ăn trộm trên thập tự giá: Đây là minh chứng hùng hồn nhất. Người ăn trộm này tin nhận Chúa Giê-xu và được Ngài hứa chắc:
“Quả thật, ta nói cùng ngươi, hôm nay ngươi sẽ được ở với ta trong nơi Ba-ra-đi.” (Lu-ca 23:43).Anh ta chưa hề chịu báp-têm bằng nước, không thể thực hiện bất kỳ việc lành nào, nhưng hoàn toàn được cứu bởi đức tin. Sự tái sinh của anh diễn ra ngay trên thập tự giá, bởi ân điển qua đức tin.
Có hai phân đoạn thường được viện dẫn để ủng hộ quan điểm “báp-têm tái sinh”:
1. Giăng 3:5: Như đã đề cập, “nước” ở đây, trong toàn bộ văn mạch của sách Giăng, thường ám chỉ sự thanh tẩy thuộc linh. Chúa Giê-xu từng nói về “nước sống” (Giăng 4:10, 7:38-39) mà ai tin Ngài sẽ nhận được – chính là Thánh Linh. Ê-xê-chi-ên 36:25-27, một phân đoạn Cựu Ước nói về sự đổi mới tương lai, cũng liên kết việc “rưới nước trong sạch” với việc ban “tâm thần mới” và “Thần ta”. Vì vậy, “nước và Thánh Linh” trong Giăng 3:5 có thể hiểu là công tác thanh tẩy và ban sự sống mới của Thánh Linh, được thực hiện qua Lời Chúa (Ê-phê-sô 5:26), chứ không nhất thiết là báp-têm bằng nước.
2. Tít 3:5:
“Ngài cứu chúng ta… theo lòng thương xót Ngài, bởi sự rửa về sự lại sanh và sự đổi mới của Đức Thánh Linh.”Từ “rửa” (Hy Lạp: loutron - λουτρόν) ở đây cũng không tự động quy chiếu đến nghi thức báp-têm. Trong Ê-phê-sô 5:26, Phao-lô nói về việc Christ thánh hóa Hội Thánh “bằng sự rửa (loutron) bằng nước và đạo”. Ở đây, “rửa” gắn liền với “đạo” (Lời). Vì vậy, “sự rửa về sự lại sanh” trong Tít 3:5 trước hết chỉ về công tác tẩy sạch và đổi mới của Thánh Linh, mà báp-têm bằng nước là hình bóng bên ngoài. Nó không dạy rằng nghi thức rửa bằng nước tạo ra sự tái sinh.
Hiểu đúng về tái sinh và báp-têm có những ứng dụng sống động cho đời sống đức tin chúng ta:
- Xác Quyết Cá Nhân: Sự bảo đảm cứu rỗi của bạn không dựa trên việc bạn đã chịu báp-têm hay chưa, mà dựa trên đức tin chân thật của bạn nơi sự chết và sống lại của Chúa Giê-xu Christ (Rô-ma 10:9-10). Báp-têm là bước vâng lời tiếp theo để công khai xác nhận đức tin đó.
- Động Lực cho Báp-Têm: Khi hiểu báp-têm là biểu tượng của sự đồng chết, đồng chôn và đồng sống lại với Christ, chúng ta bước vào nghi thức này với một tấm lòng biết ơn sâu xa, muốn công bố sự hiệp một với Ngài, chứ không phải để “kiếm được” ơn cứu rỗi.
- Sống Theo Đời Sống Mới: Báp-têm nhắc nhở chúng ta mỗi ngày về thực tại thuộc linh: chúng ta đã chết đối với tội lỗi và sống cho Đức Chúa Trời trong Đấng Christ (Rô-ma 6:11). Nó là nền tảng cho đời sống thánh khiết.
- Rao Giảng Trọng Tâm: Trong công tác truyền giáo, chúng ta phải nhấn mạnh vào Phao-lô của Phúc Âm – tức là sự chết chuộc tội của Christ và sự sống lại của Ngài – hơn là vội vã đưa người ta vào nghi thức báp-têm mà chưa có sự thay đổi thật bởi đức tin.
- Ý Nghĩa Cho Con Cái Tín Hữu: Quan điểm Tin Lành (trừ một số hệ phái) xem báp-têm là cho những người đã có khả năng tin và tuyên xưng đức tin. Điều này nhấn mạnh tính cá nhân và ý thức của giao ước ân điển.
Tái sinh là công việc siêu nhiên của Đức Thánh Linh, Ngài dùng Lời Hằng Sống của Đức Chúa Trời để ban sự sống mới cho tâm linh đã chết của con người. Đó là sự khởi đầu thiết yếu của đời sống Cơ Đốc. Báp-têm bằng nước là dấu hiệu thánh, khả quan và công khai của sự tái sinh đó. Nó là lời tuyên xưng đức tin, là bức tranh sống động về Phúc Âm (chết, chôn, sống lại), và là lễ nghi gia nhập vào thân thể Đấng Christ.
Chúng ta phải cẩn thận không đảo ngược trật tự Kinh Thánh: không phải nước của báp-têm tạo ra sự tái sinh, mà chính sự tái sinh bởi Thánh Linh thúc giục chúng ta vâng lời Chúa trong báp-têm. Hãy giữ vững lẽ thật quý báu rằng “ấy là nhờ ân điển, bởi đức tin mà anh em được cứu, điều đó không phải đến từ anh em, bèn là sự ban cho của Đức Chúa Trời. Ấy chẳng phải bởi việc làm đâu, hầu cho không ai khoe mình.” (Ê-phê-sô 2:8-9). Báp-têm là một “việc làm” của sự vâng lời, nhưng nó không phải là cơ sở của sự cứu rỗi. Cơ sở duy nhất và nền tảng vững chắc cho sự cứu rỗi và tái sinh của chúng ta chính là Chúa Giê-xu Christ và công trình trọn vẹn của Ngài trên thập tự giá.
Ước mong mỗi chúng ta, dù đã chịu báp-têm hay chưa, đều có sự xác quyết về một đời sống đã được tái sinh thật sự bởi quyền năng Thánh Linh, và sống xứng đáng với ơn gọi cao quý đó.