Thuyết Israel Anh là gì và có phù hợp với Kinh Thánh không?

Trong dòng chảy của lịch sử giải kinh và thần học Cơ Đốc, nhiều học thuyết đã nổi lên nhằm giải thích các lời tiên tri trong Kinh Thánh, đặc biệt liên quan đến dân Y-sơ-ra-ên và Hội Thánh. Một trong những học thuyết gây tranh cãi và cần được xem xét kỹ lưỡng dưới ánh sáng của Lời Chúa là "Thuyết Israel Anh" (British Israelism), còn được biết đến với tên "Chủ nghĩa Phục hưng Israel" (Anglo-Israelism). Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào nguồn gốc, các luận điểm chính của thuyết này và quan trọng nhất, đánh giá tính phù hợp của nó với sự dạy dỗ trọn vẹn của Kinh Thánh.

Thuyết Israel Anh khởi phát mạnh mẽ vào thế kỷ 19 tại Anh Quốc và Bắc Mỹ. Cốt lõi của học thuyết này cho rằng người Anglo-Saxon (người Anh, và mở rộng ra là người da trắng ở Tây Âu, Bắc Mỹ, Úc, New Zealand) chính là hậu duệ thực sự của mười chi phái phía Bắc Vương quốc Y-sơ-ra-ên (Vương quốc Israel) đã bị Đế quốc A-si-ri lưu đày vào năm 722 TCN (2 Các Vua 17). Theo đó, các lời hứa, giao ước và phước hạnh dành cho Y-sơ-ra-ên trong Cựu Ước được cho là đã ứng nghiệm trên các quốc gia Anglo-Saxon này, đặc biệt là Đế quốc Anh và Hoa Kỳ. Họ xem "các dân tộc da trắng" này là "Y-sơ-ra-ên thuộc linh" hoặc "Y-sơ-ra-ên theo chủng tộc", trong khi người Do Thái ngày nay (con cháu Giu-đa, Bên-gia-min và Lê-vi) chỉ là một phần nhỏ.

Những người ủng hộ thuyết này thường dựa vào sự pha trộn giữa diễn giải Kinh Thánh, truyền thuyết, và giả sử lịch sử. Dưới đây là một số luận điểm chính:

1. Sự "Mất Tích" của 10 Chi Phái: Họ cho rằng 10 chi phái phía Bắc không hòa lẫn vào các dân tộc xung quanh mà đã di cư về phía tây, qua các khu vực như Scythia, và cuối cùng định cư ở Tây Âu. Họ liên kết tên "Isaac" với "Saxon", hay "Gia-cốp" (Jacob) với "James" và cho rằng "Nhà Y-sơ-ra-ên" (House of Israel) trở thành "Nhà của Isaac" và sau này là "Saxon".

2. Các Lời Tiên Tri về Phước Hạnh Vật Chất: Họ giải thích các phước hạnh dành cho các tổ phụ (Sáng Thế Ký 12:2-3; 22:17; 26:3-4; 28:13-14) – như trở nên một dân lớn, một dân tộc vĩ đại, được ban phước, và chiếm hữu cửa thành quân nghịch – là đang ứng nghiệm trên sự hùng mạnh về kinh tế, chính trị và thuộc địa của Đế quốc Anh và Hoa Kỳ trong quá khứ.

3. Biểu Tượng & Truyền Thuyết: Một số biểu tượng như "Cột Thu Lôi" (Unicorn) trên huy hiệu Anh được cho là liên hệ đến chi phố Ép-ra-im (Phục Truyền 33:17). Truyền thuyết về Jeremiah đưa công chúa của vua Sê-đê-kia đến Ai-len cũng được viện dẫn để kết nối hoàng gia Anh với dòng dõi Đa-vít.

4. Sự Phân Biệt Giữa "Giu-đa" và "Y-sơ-ra-ên": Họ nhấn mạnh sự phân biệt trong Kinh Thánh giữa Vương quốc Giu-đa (2 chi phái phương Nam) và Vương quốc Y-sơ-ra-ên (10 chi phái phương Bắc). Từ đó, họ lập luận rằng nhiều lời tiên tri trong Kinh Thánh nhắm đến "Y-sơ-ra-ên" hoặc "Ép-ra-im" thực chất là nói về các dân tộc Anglo-Saxon, không phải người Do Thái hiện đại.

Khi đem các luận điểm của Thuyết Israel Anh soi xét dưới ánh sáng toàn bộ Kinh Thánh (cả Cựu lẫn Tân Ước), chúng ta gặp phải những vấn đề thần học nghiêm trọng và sự giải kinh sai lệch.

1. Sự Thống Nhất của Dân Sự Đức Chúa Trời Trong Tân Ước: Trọng tâm của Tân Ước là sự phá đổ bức tường ngăn cách giữa người Do Thái và Dân Ngoại trong Đấng Christ, để tạo nên một dân mới – Hội Thánh.

"Vì ấy là nhờ Ngài mà chúng ta cả hai đều được phép đến gần Đức Chúa Trời, đồng trong một Thánh Linh. Vậy vậy, anh em không phải là người ngoại, cũng không phải là kẻ ở trọ nữa, nhưng là người đồng quốc với các thánh đồ và là người nhà của Đức Chúa Trời." (Ê-phê-sô 2:18-19, Kinh Thánh Tiếng Việt 1925).

Sứ đồ Phao-lô xác định rõ: phước hạnh thuộc linh của Áp-ra-ham đến với Dân Ngoại bởi đức tin nơi Đức Chúa Giê-xu Christ, chứ không phải bởi dòng máu hay chủng tộc (Ga-la-ti 3:7-9, 14, 28-29). Phân chia dựa trên chủng tộc để tuyên bố quyền sở hữu đặc biệt các lời hứa là đi ngược lại với sứ điệp của Phúc Âm.

2. Bản Chất của "Dân Y-sơ-ra-ên" và "Dân Ngoại" trong Sự Mầu Nhiệm của Đấng Christ: Trong Rô-ma 9-11, Phao-lô giải thích rằng không phải tất cả người Y-sơ-ra-ên theo huyết thống đều là Y-sơ-ra-ên thật (Rô-ma 9:6). Ông nói về một "sự dư sót" được chọn bởi ân điển, và về sự tiếp nhận Dân Ngoại như những nhánh ô-li-ve hoang được tháp vào cây ô-li-ve tốt (tức là dân Y-sơ-ra-ên và các giao ước). Điều kiện duy nhất là đức tin, chứ không phải chủng tộc (Rô-ma 11:17-24). Thuyết Israel Anh đơn thuần thay thế một chủ nghĩa dân tộc (Do Thái) bằng một chủ nghĩa dân tộc khác (Anglo-Saxon), bỏ qua mầu nhiệm rằng trong Đấng Christ, "chẳng còn phân biệt chi hết" (Rô-ma 10:12).

3. Sự Ứng Nghiệm của Các Lời Tiên Tri: Nhiều lời tiên tri trong Cựu Ước về sự quy tụ, phục hưng và phục hồi Y-sơ-ra-ên tìm thấy sự ứng nghiệm thuộc linh trong Hội Thánh (là dân của Đức Chúa Trời bao gồm cả Do Thái lẫn Dân Ngoại tin Chúa), và sẽ tìm thấy sự ứng nghiệm theo nghĩa đen trong tương lai khi Chúa Giê-xu tái lâm và phục hồi quốc gia Y-sơ-ra-ên (xem Rô-ma 11:25-27; Khải Huyền 7:4-8). Gán các lời tiên tri ấy cho sự thịnh vượng của các đế quốc Anh-Mỹ là một sự giải kinh theo chủ nghĩa dân tộc và mang tính thế tục, làm lu mờ kế hoạch cứu rỗi toàn cầu của Đức Chúa Trời.

4. Nguy Hiểm của Chủ Nghĩa Thượng Đẳng Chủng Tộc: Dù một số tín đồ của thuyết này có thể không có ý xấu, nhưng hệ quả thần học của nó nguy hiểm. Nó ngầm ủng hộ tư tưởng cho rằng một nhóm chủng tộc nào đó là "dân tộc được chọn" theo nghĩa sinh học, đi ngược hoàn toàn với sứ điệp rằng "Đức Chúa Trời không thiên vị ai" (Công vụ 10:34) và Phúc Âm là cho mọi dân tộc (Ma-thi-ơ 28:19; Khải Huyền 5:9). Trong lịch sử, một số biến thể cực đoan của thuyết này đã bị các nhóm tà giáo và phân biệt chủng tộc lợi dụng.

Việc nghiên cứu và phản biện các học thuyết như Thuyết Israel Anh mang lại cho chúng ta những bài học quý giá cho đời sống đức tin:

1. Tầm Quan Trọng của Sự Giải Kinh Đúng Đắn: Chúng ta phải luôn giải thích Kinh Thánh bằng Kinh Thánh (Scriptura Scripturae interpres), xem xét toàn bộ bối cảnh, văn mạch và đặc biệt là sự mặc khải trọn vẹn trong Đấng Christ. Một câu Kinh Thánh tách khỏi mạch văn và mục đích tổng thể có thể trở thành "lời tiên tri riêng" nguy hiểm (2 Phi-e-rơ 1:20).

2. Trung Tâm Là Đấng Christ, Không Phải Chủ Nghĩa Dân Tộc: Lòng trung thành tối cao của chúng ta là với Vương Quốc Đức Chúa Trời và Vua Giê-xu, không phải với bất kỳ quốc gia, dân tộc hay nền văn hóa trần thế nào (Phi-líp 3:20). Phước hạnh lớn nhất chúng ta nhận được là sự cứu rỗi và trở nên con cái Đức Chúa Trời qua đức tin nơi Christ (Giăng 1:12), không phải sự thịnh vượng vật chất hay ưu thế chính trị.

3. Tầm Nhìn Toàn Cầu cho Phúc Âm: Thay vì thu hẹp các lời hứa cho một nhóm người cụ thể, chúng ta được kêu gọi mang Phúc Âm đến với mọi dân tộc (Ma-thi-ơ 24:14). Mọi nhóm người, mọi thứ tiếng, mọi bộ tộc đều có giá trị như nhau trước thập tự giá và đều được mời gọi vào Vương Quốc của Đức Chúa Trời (Khải Huyền 7:9).

4. Thái Độ Khiêm Nhường và Sẵn Sàng Học Hỏi: Khi gặp những giáo lý lạ hoặc giải kinh phức tạp, hãy kiểm tra với các tín lý căn bản của đức tin (như Bài Tín Điều Các Sứ Đồ), tham khảo ý kiến của những mục sư, nhà thần học chính thống, và trên hết, cầu xin Đức Thánh Linh – Đấng dẫn dắt vào mọi lẽ thật – soi sáng (Giăng 16:13).

Thuyết Israel Anh, dù có vẻ hấp dẫn với những lập luận dựa trên lịch sử và từ nguyên, lại thất bại trong việc đứng vững trước sự kiểm chứng của Kinh Thánh được giải nghĩa một cách trọn vẹn và Christ-centered. Nó rơi vào cạm bẫy của chủ nghĩa dân tộc, làm suy yếu tính phổ quát của Phúc Âm và sự hình thành của Hội Thánh – là dân sự mới của Đức Chúa Trời đến từ mọi dân tộc.

Là Cơ Đốc nhân, chúng ta tin rằng mọi lời hứa của Đức Chúa Trời đều được ứng nghiệm "phải" trong Đức Chúa Giê-xu Christ (2 Cô-rinh-tô 1:20). Danh hiệu cao quý nhất của chúng ta không phải là "dòng dõi Anglo-Saxon" hay bất kỳ dòng dõi trần thế nào, mà là "dòng giống được lựa chọn, chức tế lễ nhà vua, dân thánh, dân thuộc về Đức Chúa Trời" (1 Phi-e-rơ 2:9) – một danh hiệu được ban cho tất cả những ai tin nhận Chúa Giê-xu, bất kể nguồn gốc chủng tộc hay quốc gia. Hãy để lòng trí chúng ta tập trung vào Đấng Christ, là trung tâm của mọi lời hứa, và rao truyền Phúc Âm hòa giải đó cho một thế giới đang hư mất.