Hội Thánh Tin Lành Hiệp Ước
Trong bối cảnh đa dạng của Cơ Đốc giáo ngày nay, cụm từ “Hội Thánh Tin Lành Hiệp Ước” (Covenant Church) có thể gây tò mò cho nhiều tín hữu. Đây không chỉ đơn thuần là tên gọi của một hệ phái cụ thể, mà còn là một cách tiếp cận thần học sâu sắc, lấy Giao Ước (Covenant) làm trung tâm để hiểu về mối quan hệ giữa Đức Chúa Trời với con người, về kế hoạch cứu rỗi và về bản chất của Hội Thánh. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá nền tảng Kinh Thánh, các nguyên lý thần học và ứng dụng thực tiễn của đời sống trong “Giao Ước” theo quan điểm Tin Lành.
Trước khi hiểu về Hội Thánh, chúng ta phải hiểu về “Giao Ước”. Trong tiếng Hê-bơ-rơ, từ “בְּרִית” (berith) và tiếng Hy Lạp “διαθήκη” (diathēkē) đều mang ý nghĩa một lời cam kết long trọng, một thỏa thuận ràng buộc được thiết lập bởi Đức Chúa Trời. Khác với một hợp đồng song phương giữa hai bên ngang hàng, Giao Ước của Đức Chúa Trời là hành động chủ động, đơn phương của Ngài, xuất phát từ ân điển, trong đó Ngài đưa ra lời hứa và đặt ra những điều kiện cho mối quan hệ với dân sự Ngài.
Kinh Thánh là câu chuyện về các Giao Ước liên tiếp mà Đức Chúa Trời lập với con người: Giao Ước với A-đam (Sáng Thế Ký 2:16-17), với Nô-ê (Sáng Thế Ký 9), với Áp-ra-ham (Sáng Thế Ký 15, 17), với Môi-se và dân Y-sơ-ra-ên (Xuất Ê-díp-tô Ký 19-24), với Đa-vít (2 Sa-mu-ên 7), và cuối cùng, Giao Ước Mới trong huyết của Chúa Giê-xu Christ (Giê-rê-mi 31:31-34; Lu-ca 22:20).
“Đức Giê-hô-va phán: Nầy, những ngày đến, bấy giờ ta sẽ lập một giao ước mới với nhà Y-sơ-ra-ên và với nhà Giu-đa.” (Giê-rê-mi 31:31, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925)
Như vậy, “Hội Thánh Tin Lành Hiệp Ước” trước hết hiểu mình là cộng đồng của Giao Ước Mới – những người, bởi đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ, được bước vào mối quan hệ giao ước với Đức Chúa Trời, dựa trên nền tảng của sự chết chuộc tội và sự phục sinh của Đấng Christ.
Thần học Hiệp Ước (Covenant Theology) cung cấp một khuôn khổ để hiểu toàn bộ Kinh Thánh như một sự mặc khải nhất quán về kế hoạch cứu rỗi của Đức Chúa Trời. Nó thường được xây dựng trên ba trụ cột giao ước chính:
1. Giao Ước Cứu Chuộc (Pactum Salutis): Đây là giao ước vĩnh cửu trong Ba Ngôi Đức Chúa Trời trước khi sáng thế. Cha, Con và Thánh Linh đồng ý trong kế hoạch cứu rỗi loài người. Chúa Cha giao phó kế hoạch, Chúa Con đồng ý trở thành Đấng Cứu Chuộc (Ê-phê-sô 1:3-14), và Thánh Linh đồng ý áp dụng sự cứu rỗi đó.
2. Giao Ước Công Việc (Covenant of Works): Được thiết lập với A-đam trong vườn Ê-đen. Đức Chúa Trời hứa ban sự sống đời đời nếu A-đam vâng lời hoàn toàn (đại diện cho cả nhân loại). Sự sa ngã của A-đam đã phá vỡ giao ước này, đem tội lỗi và sự chết vào thế gian (Rô-ma 5:12).
3. Giao Ước Ân Điển (Covenant of Grace): Ngay sau khi con người sa ngã, Đức Chúa Trời đã khởi xướng Giao Ước Ân Điển (Sáng Thế Ký 3:15 – lời hứa về Đấng giải cứu). Đây là một giao ước duy nhất xuyên suốt lịch sử, trong đó Đức Chúa Trời ban sự cứu rỗi như một món quà ân điển, nhận được bởi đức tin. Giao ước với Áp-ra-ham, Môi-se, Đa-vít và Giao Ước Mới đều là những sự quản lý khác nhau (administrations) của cùng một Giao Ước Ân Điển. Chúa Giê-xu Christ là Đấng Trung Bảo duy nhất của Giao Ước này (1 Ti-mô-thê 2:5; Hê-bơ-rơ 9:15).
“Nhờ vậy, Ngài là Đấng trung bảo của giao ước mới, để khi Ngài chịu chết mà chuộc tội đã phạm dưới giao ước cũ, thì những kẻ được kêu gọi nhận lãnh cơ nghiệp đời đời đã hứa cho mình.” (Hê-bơ-rơ 9:15)
Hội Thánh Tin Lành Hiệp Ước, do đó, nhìn nhận mình là dân sự của Giao Ước Ân Điển trong thời kỳ quản lý của Giao Ước Mới. Hội Thánh không thay thế Y-sơ-ra-ên theo nghĩa thần học thay thế (Replacement Theology), nhưng là sự tiếp nối và làm trọn của dân giao ước thật của Đức Chúa Trời – gồm cả người Do Thái và Dân Ngoại tin Chúa – trong Đấng Christ (Ga-la-ti 3:7-9, 28-29; Ê-phê-sô 2:11-22).
Từ nền tảng thần học này, một Hội Thánh Tin Lành Hiệp Ước thường có những đặc điểm nhận dạng sau:
1. Sự Tối Thượng Của Lời Chúa (Sola Scriptura): Bài giảng và sự dạy dỗ trung tâm vào việc giải kinh theo từng đoạn, làm sáng tỏ Christ là trung tâm của mọi Giao Ước. Kinh Thánh Cựu Ước và Tân Ước được xem như một chỉnh thể thống nhất.
2. Các Thánh Lễ Như Dấu Ấn Của Giao Ước:
- Báp-têm: Là dấu hiệu của sự gia nhập vào cộng đồng Giao Ước Mới. Nó biểu trưng cho sự thanh tẩy tội lỗi, sự chết và sống lại với Đấng Christ (Rô-ma 6:3-4).
- Tiệc Thánh (Lễ Bẻ Bánh): Là bữa tiệc tưởng niệm Giao Ước Mới trong huyết Chúa (1 Cô-rinh-tô 11:25). Nó củng cố đức tin của dân giao ước và công bố sự chết của Chúa cho đến kỳ Ngài trở lại.
3. Nếp Sống Cộng Đồng Giao Ước: Hội Thánh không phải là câu lạc bộ xã hội, mà là một gia đình thuộc linh, một thân thể (1 Cô-rinh-tô 12:12-27). Điều này thể hiện qua sự hiệp một, kỷ luật yêu thương (Ma-thi-ơ 18:15-20), sự chia sẻ, nâng đỡ và khích lệ lẫn nhau (Hê-bơ-rơ 10:24-25).
4. Sự Thờ Phượng Trang Nghiêm Tập Trung Vào Chúa: Các buổi nhóm thờ phượng thường có trật tự, tôn nghiêm, với trọng tâm là sự rao giảng Lời Chúa, cầu nguyện và ca hát thánh ca, thể hiện sự tôn cao Đấng lập Giao Ước.
“Chúng bền lòng giữ lời dạy của các sứ đồ, sự thông công của anh em, lễ bẻ bánh, và sự cầu nguyện.” (Công vụ 2:42 – mô hình Hội Thánh đầu tiên)
Hiểu mình là dân của Giao Ước Mới không chỉ là kiến thức thần học, mà phải biến đổi đời sống hằng ngày:
1. Sống Với Tư Cách Là Con Cái Trong Gia Đình Giao Ước: Mối quan hệ của chúng ta với Đức Chúa Trời không còn là quan hệ pháp lý sợ hãi, nhưng là quan hệ cha-con đầy yêu thương, tin cậy và vâng phục (“Abba, Cha!” – Rô-ma 8:15). Điều này thay đổi cách chúng ta cầu nguyện, tìm cầu ý muốn Chúa và đối diện với thử thách.
2. Trung Tín Với Cộng Đồng Giao Ước (Hội Thánh Địa Phương): Không thể sống đức tin “cá nhân chủ nghĩa” tách rời khỏi thân thể. Việc gắn bó, phục vụ, và chịu trách nhiệm với một Hội Thánh địa phương là một phần thiết yếu của đời sống giao ước.
3. Đời Sống Thánh Khiết Như Đáp Ứng Lại Ân Điển: Ân điển không phải giấy phép để phạm tội. Ngược lại, chính ân điển dạy chúng ta “từ chối điều ác thế tục… sống đời tiết độ, công bình và nhân đức” (Tít 2:11-14). Đời sống đạo đức là kết quả và bằng chứng của việc chúng ta thuộc về Ngài.
4. Rao Truyền Tin Lành Của Giao Ước Mới: Sứ mệnh của dân giao ước là mở rộng biên giới của ân điển, mời gọi mọi người từ mọi dân tộc bước vào mối quan hệ giao ước với Đức Chúa Trời qua đức tin nơi Chúa Giê-xu (Ma-thi-ơ 28:19-20).
“Vậy, anh em chớ làm nô lệ cho người ta nữa; nhưng hãy bằng lòng về sự kêu gọi của Đức Chúa Trời, mỗi người hãy cứ ở tại chỗ mình.” (1 Cô-rinh-tô 7:24 – nguyên tắc sống ơn gọi trong mọi hoàn cảnh)
“Hội Thánh Tin Lành Hiệp Ước” không phải là một tổ chức hoàn hảo, nhưng là một cộng đồng của những người tội nhân được ân điển biến đổi, đang cùng nhau bước đi trong Giao Ước Mới mà Chúa Giê-xu Christ đã lập bằng chính huyết Ngài. Họ ý thức sâu sắc rằng mình được cứu bởi ân điển, qua đức tin, và để sống cho sự vinh hiển của Đức Chúa Trời duy nhất.
Hiểu biết về thần học Hiệp Ước giúp chúng ta thấy bức tranh lớn và đẹp đẽ của Kinh Thánh, đánh giá cao sự trung tín vĩ đại của Đức Chúa Trời qua các thời đại, và càng trân quý hơn sự hy sinh của Đấng Christ, Đấng Trung Bảo duy nhất của chúng ta. Ước mong mỗi chúng ta, dù thuộc về hội thánh nào, đều sống trọn vẹn trong niềm vui và trách nhiệm của một thành viên trong gia đình Giao Ước của Đức Chúa Trời, luôn hướng lòng về ngày trọn vẹn khi mọi lời hứa trong giao ước sẽ được ứng nghiệm trọn vẹn trên trời mới đất mới.
“Đức Chúa Trời của sự bình an đã khiến Đấng Christ, là Chiên Con không tì vít, sống lại từ trong kẻ chết, bởi huyết của giao ước đời đời, là Đấng Chăn Chiên Lớn của bầy chiên.” (Hê-bơ-rơ 13:20). A-men.