Hội Thánh Báp-tít Cải Chính
Trong bối cảnh đa dạng của Cơ Đốc giáo Kháng Cách (Tin Lành), thuật ngữ “Hội Thánh Báp-tít Cải chính” (Reformed Baptist) ngày càng được nhắc đến như một dòng chảy thần học sâu sắc, kết hợp nền tảng vững chắc của Truyền thống Cải chính (Reformed) với những niềm xác tín đặc trưng của Thần học Báp-tít (Baptist). Bài viết này sẽ nghiên cứu chuyên sâu về bản chất, nền tảng Kinh Thánh và sự ứng dụng của niềm tin này trong đời sống Cơ Đốc nhân.
I. Định Nghĩa và Bối Cảnh Lịch Sử
Hội Thánh Báp-tít Cải chính không phải là một giáo phái mới, mà là một cách gọi để chỉ những Hội Thánh Báp-tít giữ vững và giảng dạy Thần học Cải chính (Reformed Theology) hay Thần học Giao ước (Covenant Theology) một cách trung thành, đồng thời bảo tồn những đặc điểm giáo hội học của truyền thống Báp-tít. Về mặt lịch sử, dòng này thường được truy nguyên từ những người Thanh giáo (Puritans) và các giáo sư Báp-tít Cải chính thế kỷ 17-18, những người đã đúc kết các tín điều trong những bản tín điều lịch sử như Tín Điều Luân Đôn 1689 (1689 London Baptist Confession of Faith), vốn có cấu trúc và nội dung thần học rất gần với Tín Điều Westminster của các giáo hội Trưởng Lão.
II. Nền Tảng Thần Học: Sự Hòa Hợp Giữa Cải Chính và Báp-tít
1. Kinh Thánh Là Tiêu Chuẩn Tối Cao (Sola Scriptura)
Giống như toàn bộ Truyền thống Cải chính, Hội Thánh Báp-tít Cải chính tôn Kinh Thánh là thẩm quyền tối cao, duy nhất và đầy đủ cho đức tin và sự thực hành (II Ti-mô-thê 3:16-17: "Cả Kinh Thánh đều là bởi Đức Chúa Trời soi dẫn, có ích cho sự dạy dỗ, bẻ trách, sửa trị, dạy người trong sự công bình, hầu cho người thuộc về Đức Chúa Trời được trọn vẹn và sắm sẵn để làm mọi việc lành"). Mọi giáo lý, cấu trúc giáo hội và sự thờ phượng đều phải được kiểm chứng và qui phục Lời Chúa.
2. Trọng Tâm Thần Học Cải Chính: Ân Điển Chúa Toàn Năng
Trọng tâm của thần học Cải chính được tóm tắt trong Năm Khẩu Hiệu của Cuộc Cải Chính (Sola Gratia, Sola Fide, Solus Christus, Sola Scriptura, Soli Deo Gloria) và được khai triển sâu qua những giáo lý then chốt thường được biết đến qua từ viết tắt TULIP (Năm Điểm của Thuyết Calvin). Dưới đây là giải nghĩa ngắn gọn dựa trên Kinh Thánh:
- T – Sự Hư Mất Toàn Diện (Total Depravity): Con người sau khi sa ngã hoàn toàn bị tội lỗi làm hư hoại, không thể tự cứu mình (Rô-ma 3:10-12). Từ Hy Lạp cho “hư mất” là apollymi (ἀπόλλυμι), mang nghĩa bị hủy diệt, hư mất.
- U – Sự Lựa Chọn Vô Điều Kiện (Unconditional Election): Đức Chúa Trời, trong sự thương xót và chủ quyền tuyệt đối, đã chọn một số người để được cứu rỗi, không dựa trên bất kỳ điều kiện nào nơi họ (Ê-phê-sô 1:4-5).
- L – Sự Chuộc Tội Hữu Hạn (Limited Atonement): Sự chết thay của Chúa Giê-xu Christ trên thập tự giá có hiệu quả chắc chắn và hoàn toàn cho những người được chọn (Ma-thi-ơ 1:21: “Ngài sẽ cứu dân mình ra khỏi tội”).
- I – Ân Điển Không Thể Cưỡng Lại (Irresistible Grace): Ân điển của Đức Chúa Trời trong sự kêu gọi hiệu nghiệm sẽ đắc thắng mọi sự chống nghịch của lòng người (Giăng 6:37, 44).
- P – Sự Bền Đỗ Của Các Thánh Đồ (Perseverance of the Saints): Những người thật sự được tái sinh bởi Đức Chúa Trời sẽ được Ngài gìn giữ trong đức tin cho đến cuối cùng và không thể mất sự cứu rỗi (Phi-líp 1:6; Giăng 10:28-29).
Điều này dẫn đến chỗ tôn cao chủ quyền tuyệt đối của Đức Chúa Trời (Soli Deo Gloria) trong sự cứu rỗi, loại bỏ mọi cơ sở cho sự khoe mình của con người (Ê-phê-sô 2:8-9).
3. Giáo Hội Học Báp-tít Đặc Trưng
Dù nắm giữ thần học Cải chính về sự cứu rỗi, Hội Thánh Báp-tít Cải chính có những niềm xác tín đặc thù về Hội Thánh và các thánh lễ:
- Hội Thánh Địa Phương Tự Trị (Autonomous Local Church): Mỗi Hội Thánh địa phương độc lập dưới sự lãnh đạo duy nhất là Chúa Giê-xu Christ (Cô-lô-se 1:18), có quyền tự quản, tự hỗ trợ và tự truyền giáo. Các hội thánh có thể hiệp tác nhưng không có cấp bậc giáo phẩm trung ương.
- Báp-têm Bằng Cách Dìm Mình Cho Tín Hữu (Believer's Baptism by Immersion): Đây là điểm khác biệt then chốt với các giáo hội Cải chính lịch sử (như Trưởng Lão). Họ tin rằng báp-têm là một dấu hiệu của giao ước mới, chỉ dành cho những người đã tin nhận Chúa Giê-xu cách cá nhân và có thể xưng nhận đức tin. Cách thức là dìm mình (baptizō βαπτίζω trong tiếng Hy Lạp có nghĩa là “nhận chìm, dìm xuống”), hình ảnh của sự chôn và sống lại với Đấng Christ (Rô-ma 6:3-4). Báp-têm không cứu rỗi, nhưng là mạng lệnh và là dấu hiệu bề ngoài của sự tái sinh bề trong.
- Chế Độ Mục Vụ Trưởng Lão (Eldership): Nhiều Hội Thánh Báp-tít Cải chính theo mô hình lãnh đạo bởi nhiều trưởng lão (Tít 1:5), có thể có cả trưởng lão giảng dạy (mục sư) và trưởng lão cai quản.
- Hai Thánh Lễ (Ordinances): Họ chỉ công nhận hai thánh lễ do Chúa Giê-xu trực tiếp lập: Báp-têm và Tiệc Thánh (Lễ Bẻ Bánh). Tiệc Thánh được xem là kỷ niệm (anamnēsis ἀνάμνησις – sự tưởng nhớ), là dấu hiệu và là phương tiện để tín hữu nuôi dưỡng đức tin, nhưng không chấp nhận sự biến chất (transubstantiation) hay sự hiện diện thực thể của Christ trong bánh và rượu.
III. Sự Khác Biệt Với Các Truyền Thống Khác
So với các Hội Thánh Báp-tít khác: Hội Thánh Báp-tít Cải chính nhấn mạnh thần học Cải chính một cách có hệ thống, trong khi một số nhánh Báp-tít khác có thể thiên về thần học Arminian (nhấn mạnh ý chí tự do của con người) hoặc ít nhấn mạnh đến Thần học Giao ước.
So với các giáo hội Cải chính (Trưởng Lão, Công Giáo Cải Chính): Điểm khác biệt lớn nhất nằm ở giáo hội học, cụ thể là quan điểm về báp-têm (báp-têm cho tín hữu so với báp-têm cho trẻ em – paedobaptism) và cấu trúc giáo hội (tự trị địa phương so với hệ thống đại diện hoặc giáo phẩm).
IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Trong Đời Sống Cơ Đốc Nhân
Niềm tin vào một Đức Chúa Trời chủ quyền và đầy ân điển không phải là lý thuyết suông, mà phải biến đổi toàn bộ đời sống người tin Chúa.
1. Đời Sống Cá Nhân: Sống Trong Sự An Nghỉ và Lòng Biết Ơn
Hiểu rằng sự cứu rỗi đến từ ân điển chủ động của Đức Chúa Trời (Ê-phê-sô 2:8) giải phóng chúng ta khỏi gánh nặng “tự cứu” và sự nghi ngờ. Thay vào đó, chúng ta sống trong sự an nghỉ (Ma-thi-ơ 11:28-30) và tràn đầy lòng biết ơn, thúc đẩy một đời sống thánh khiết như là đáp ứng tình yêu của Chúa, không phải là điều kiện để được Ngài chấp nhận.
2. Đời Sống Hội Thánh: Gắn Bó Sâu Sắc và Môn Đồ Hóa
Quan điểm về Hội Thánh là thân thể của Đấng Christ thúc đẩy sự gắn bó sâu sắc, trung tín với một Hội Thánh địa phương. Đây không phải là câu lạc bộ tùy hứng, mà là một giao ước sống với các anh chị em khác (Hê-bơ-rơ 10:24-25). Việc dự phần vào các thánh lễ (Báp-têm, Tiệc Thánh) với sự hiểu biết đúng đắn sẽ làm mới lại cam kết và đức tin của chúng ta. Mô hình trưởng lão khuyến khích sự chăm sóc mục vụ gần gũi và trách nhiệm môn đồ hóa lẫn nhau.
3. Sự Thờ Phượng: Tập Trung vào Đức Chúa Trời và Lời Ngài
Nguyên tắc Sola Scriptura dẫn dắt sự thờ phượng. Buổi nhóm thờ phượng phải xoay quanh việc giảng dạy Lời Chúa cách trung thực và toàn bộ (II Ti-mô-thê 4:2), cầu nguyện, ca hát thánh ca có lời lẽ thần học phong phú (Cô-lô-se 3:16), và cử hành các thánh lễ. Mục tiêu tối thượng là tôn vinh Đức Chúa Trời (Soli Deo Gloria), chứ không phải thỏa mãn cảm xúc hay sở thích cá nhân.
4. Truyền Giáo và Đời Sống Xã Hội: Sự Nhiệt Thành Từ Ân Điển
Tin vào sự lựa chọn của Đức Chúa Trời không làm nguội lạnh nhiệt truyền giáo, ngược lại, nó thúc đẩy một sự nhiệt thành đầy hy vọng và can đảm. Chúng ta rao giảng Tin Lành vì biết rằng Lời Chúa có quyền năng và Đức Thánh Linh sẽ kêu gọi hiệu nghiệm những người Ngài đã chọn (Rô-ma 10:14-17; Công vụ 18:9-10). Đồng thời, lòng biết ơn về ân điển thúc đẩy chúng ta sống công bình, yêu thương và làm việc lành như muối và ánh sáng cho đời (Ma-thi-ơ 5:13-16).
V. Kết Luận
Hội Thánh Báp-tít Cải chính tìm cách đứng vững trên nền tảng vững chắc của Lời Chúa, kết nối chiều sâu thần học của di sản Cải chính – vốn tôn cao chủ quyền và ân điển của Đức Chúa Trời – với sự vâng lời trung thực đối với các mạng lệnh của Chúa Giê-xu về Hội Thánh địa phương và báp-têm. Đây không phải là một sự lai ghép mang tính cơ học, mà là một nỗ lực sống động để trung tín với toàn bộ sự dạy dỗ của Kinh Thánh.
Cho dù bạn thuộc về truyền thống nào, điều quan trọng nhất là mỗi chúng ta phải “hãy coi chừng kẻo có kẻ bắt anh em bằng triết học và lời giả trá, theo truyền thống của loài người, theo các lề thói của thế gian, chớ không theo Đấng Christ” (Cô-lô-se 2:8). Ước mong mỗi Cơ Đốc nhân luôn tìm kiếm, nghiên cứu Lời Chúa và để cho Thần học chân chính – là sự hiểu biết về Đức Chúa Trời – dẫn dắt chúng ta vào mối tương gôn sâu nhiệm hơn với Ngài và vào một đời sống thờ phượng, phục vụ trung tín. Soli Deo Gloria – Mọi vinh hiển đều thuộc về Đức Chúa Trời!