Sự Giàu Có Trong Quan Điểm Kinh Thánh
Trong một thế giới thường đánh đồng giá trị con người với tài khoản ngân hàng và tài sản tích lũy, quan điểm của Kinh Thánh về sự giàu có như một chủ đề phức tạp, đa chiều và đầy thách thức. Nó không đơn thuần lên án hay tán dương của cải vật chất, nhưng đặt nó vào đúng vị trí trong mối tương quan với Đức Chúa Trời, với tha nhân và với mục đích đời đời. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khảo sát những câu Kinh Thánh then chốt, phân tích ngữ nghĩa gốc Hy Lạp và Hê-bơ-rơ, và rút ra những nguyên tắc ứng dụng thiết thực cho đời sống Cơ Đốc nhân.
I. Nền Tảng: Quyền Sở Hữu Tối Thượng Thuộc Về Đức Chúa Trời
Trước khi bàn đến sự giàu có của con người, Kinh Thánh thiết lập một nền tảng bất di bất dịch: Mọi vật đều thuộc về Đức Chúa Trời. Thi thiên 24:1 tuyên bố: "Đất và muôn vật trên đất, Thế gian và những kẻ ở trong đó đều thuộc về Đức Giê-hô-va."
Từ ngữ Hê-bơ-rơ được dùng cho "thuộc về" là "lĕ", biểu thị quyền sở hữu trọn vẹn. Hag-gai 2:8 cũng nhắc lại: "Bạc, vàng đều thuộc về ta, Đức Giê-hô-va vạn quân phán vậy."
Quan điểm này giải phóng con người khỏi tư tưởng sở hữu tuyệt đối. Chúng ta chỉ là những "quản gia" (từ Hy Lạp "oikonomos" - người quản lý gia tài) được Chúa giao phó tài nguyên (I Cô-rinh-tô 4:2). Sự giàu có, vì thế, trước hết là một sự ủy thác (stewardship), chứ không phải quyền sở hữu tối hậu.
II. Sự Giàu Có Như Một Món Quà Và Sự Ban Phước Của Đức Chúa Trời
Kinh Thánh Cựu Ước thường mô tả sự giàu có vật chất như một phần trong giao ước phước hạnh của Đức Chúa Trời dành cho dân Ngài khi họ vâng lời. Phục truyền 8:18 chép: "Hãy nhớ Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi, vì ấy là Ngài ban cho ngươi sức làm ra của cải..."
Động từ Hê-bơ-rơ "nāṯan" (ban cho) nhấn mạnh đây là một ân điển. Sự thịnh vượng của các tổ phụ như Áp-ra-ham (Sáng thế 13:2), Gióp (Gióp 1:3), và Sa-lô-môn (I Các Vua 3:13) được trình bày như dấu chỉ phước hạnh của Chúa.
Tân Ước cũng công nhận Đức Chúa Trời là Đấng ban mọi vật dư dật. Gia-cơ 1:17 viết: "Mọi ân điển tốt lành cùng sự ban cho trọn vẹn đều đến từ nơi cao và xuống từ Cha sáng láng..."
Từ Hy Lạp "dosis" (sự ban cho) và "dorema" (món quà) đều mang tính nhưng không. Sứ đồ Phao-lô cũng khẳng định Chúa có quyền ban cho chúng ta mọi sự dư dật để làm mọi việc lành (II Cô-rinh-tô 9:8).
III. Những Lời Cảnh Báo Nghiêm Trọng Về Sự Nguy Hiểm Của Giàu Có
Tuy nhiên, mạch văn Kinh Thánh dành nhiều lời cảnh báo mạnh mẽ hơn về những cạm bẫy và nguy hiểm của sự giàu có. Đây là khía cạnh nổi bật trong sự dạy dỗ của Chúa Giê-xu.
1. Sự Giàu Có Có Thể Làm Nghẹt Ngòi Lời Chúa: Trong ẩn dụ về người gieo giống, Chúa Giê-xu giải thích: "Kẻ nào bị gieo nơi gai-góc, ấy là kẻ nghe đạo; mà sự lo-lắng về đời nầy, sự mê-đắm về của-cải, làm cho nghẹt ngòi đạo và thành ra không kết-quả."
(Ma-thi-ơ 13:22). Từ Hy Lạp "apēgchō" (nghẹt ngòi) mang nghĩa bóp nghẹt, làm tắt thở. Của cải và lo lắng vật chất có thể bóp chết đời sống thuộc linh.
2. Không Thể Phục Vụ Hai Chủ: Ma-thi-ơ 6:24 ghi lại lời tuyên bố nổi tiếng: "Chẳng ai được làm tôi hai chủ; vì sẽ ghét người nầy mà yêu người kia, hay là trọng người nầy mà khinh người kia. Các ngươi không có thể làm tôi Đức Chúa Trời lại làm tôi Ma-môn nữa."
"Ma-môn" (tiếng Hy Lạp: "mamōnas") là từ gốc A-ram, chỉ của cải, tài sản được nhân cách hóa như một thế lực đối nghịch với Đức Chúa Trời. Đây là sự lựa chọn dứt khoát.
3. Sự Khó Khăn Của Người Giàu Vào Nước Thiên Đàng: Sự kiện người thanh niên giàu có đến hỏi Chúa Giê-xu (Ma-thi-ơ 19:16-24) kết thúc bằng một tuyên bố gây chấn động: "Quả thật, ta nói cùng các ngươi, người giàu vào nước thiên đàng là khó... Con lạc đà chui qua lỗ kim còn dễ hơn một người giàu vào nước Đức Chúa Trời."
Vấn đề không nằm ở bản thân của cải, nhưng ở sự ràng buộc, tin cậy và tôn thờ mà người thanh niên dành cho nó. Trái tim anh ta đã đặt nơi kho tàng dưới đất.
4. Sự Phù Vân Và Nguy Hiểm Của Lòng Tham: Truyền đạo 5:10 cảnh tỉnh: "Kẻ tham tiền-bạc chẳng hề chán lòng tham; kẻ ham của-cải chẳng hề chán về hoa-lợi. Điều đó cũng là sự hư-không."
Sách Châm ngôn cảnh báo về sự vội vã làm giàu (Châm ngôn 28:20, 22). Sứ đồ Phao-lô thì gọi lòng tham tiền bạc là "cội rễ mọi điều ác" (I Ti-mô-thê 6:10). Từ Hy Lạp "philargyria" (lòng tham tiền) nghĩa đen là "tình yêu dành cho bạc".
IV. Thái Độ Và Cách Sử Dụng Của Cải Theo Kinh Thánh
Kinh Thánh không dừng lại ở việc cảnh báo, nhưng đưa ra những chỉ dẫn tích cực về thái độ và cách sử dụng của cải.
1. Tìm Kiếm Nước Đức Chúa Trời Trước Hết: Đây là nguyên tắc nền tảng. Chúa Giê-xu phán: "Nhưng trước hết, hãy tìm kiếm nước Đức Chúa Trời và sự công bình của Ngài, thì Ngài sẽ cho thêm các ngươi mọi điều ấy nữa."
(Ma-thi-ơ 6:33). Thứ tự ưu tiên này giải quyết tận gốc vấn đề lo lắng.
2. Tích Trữ Của Cải Trên Trời: Ma-thi-ơ 6:19-20 dạy: "Các ngươi đừng chứa của cải ở dưới đất... nhưng hãy chứa của cải ở trên trời..."
Của cải trên trời được tích lũy qua việc đầu tư vào Vương Quốc Đức Chúa Trời và đời sống vĩnh cửu, như sự rộng rãi giúp đỡ người nghèo (Lu-ca 12:33), và sự trung tín trong mọi sự (Lu-ca 16:10-12).
3. Vui Lòng Và Dâng Hiến Cách Rộng Rãi: II Cô-rinh-tô 9:6-7 dạy: "Kẻ gieo ít thì gặt ít; kẻ gieo nhiều thì gặt nhiều... Mỗi người nên tùy theo lòng mình đã định mà quyên ra, không phải phàn nàn hay là vì ép uổng; vì Đức Chúa Trời yêu kẻ dâng của cách vui lòng."
Từ Hy Lạp "hilaros" (vui lòng) mang nghĩa vui vẻ, hào phóng. Sự dâng hiến phải xuất phát từ tấm lòng biết ơn, không phải từ nghĩa vụ hay khoe khoang.
4. Làm Việc Và Quản Lý Cách Trung Tín: Sách Châm ngôn ca ngợi đức tính siêng năng (Châm ngôn 10:4; 13:4). Sứ đồ Phao-lô dạy: "Nếu có ai không chịu làm việc, thì cũng không nên ăn nữa."
(II Tê-sa-lô-ni-ca 3:10). Chúng ta được kêu gọi làm việc và quản lý những gì Chúa ban cách khôn ngoan và trung tín, như các đầy tớ trong ngụ ngôn các nén bạc (Ma-thi-ơ 25:14-30).
5. Sẵn Lòng Chia Sẻ Và Làm Phước: I Ti-mô-thê 6:17-18 truyền lệnh cho người giàu: "Hãy răn bảo kẻ giàu ở thế gian nầy đừng kiêu-ngạo, đừng để lòng trông-cậy nơi của-cải không chắc-chắn... Hãy làm điều lành, trở nên giàu trong các việc phước-đức, tức sẵn lòng cho mà chia."
Đây là mục đích của sự giàu có: để trở thành ống dẫn phước hạnh cho người khác.
V. Ứng Dụng Thực Tế Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân Ngày Nay
Từ những nguyên tắc Kinh Thánh trên, chúng ta có thể rút ra những bài học thiết thực:
1. Kiểm Tra Động Cơ: Thường xuyên tự hỏi: Tôi đang làm việc và tích lũy vì điều gì? Vì sự an toàn, danh tiếng, hay để mở rộng Vương Quốc Chúa? Của cải có đang trở thành "ma-môn" cạnh tranh với địa vị của Chúa trong lòng tôi không?
2. Thực Hành Sự Quản Gia Trung Tín: Lập ngân sách, tránh nợ nần không cần thiết (Châm ngôn 22:7), và có kế hoạch sử dụng thu nhập cách có chủ đích: chi tiêu cần thiết, dành dụm khôn ngoan, dâng hiến cho Chúa, và chia sẻ với người có nhu cầu.
3. Dâng Hiến Cách Hệ Thống Và Vui Mừng: Xem việc dâng một phần (như một phần mười) thu nhập cho công việc Chúa không phải là gánh nặng luật pháp, mà là đặc ân và hành động thờ phượng đầu tiên, ghi nhận Chúa là nguồn cung ứng mọi sự.
4. Sống Đơn Giản Và Hài Lòng: Học theo Phao-lô bí quyết: "Tôi đã tập hễ trong cảnh-phận nào cũng đủ."
(Phi-líp 4:11). Từ Hy Lạp "autarkēs" (đủ) chỉ sự tự lập, tự mãn, không bị chi phối bởi hoàn cảnh bên ngoài. Điều này đến từ nhận thức rằng mình có Chúa là đủ.
5. Sử Dụng Của Cải Để Xây Dựng Các Mối Quan Hệ Vĩnh Cửu: Chúa Giê-xu dạy hãy dùng của cải thế gian để kết bạn, hầu khi của ấy hết đi, họ sẽ tiếp rước chúng ta vào nhà đời đời (Lu-ca 16:9). Điều này nói đến việc sử dụng tài nguyên để đem người khác đến với Tin Lành và phục vụ anh em.
Kết Luận
Sự giàu có trong quan điểm Kinh Thánh là một thử thách thuộc linh lớn. Nó vừa có thể là món quà phước hạnh từ Đức Chúa Trời để chúng ta quản lý và chia sẻ, vừa có thể trở thành thần tượng nguy hiểm bóp nghẹt đời sống thuộc linh. Chìa khóa không nằm ở việc sở hữu nhiều hay ít, mà ở thái độ của tấm lòng và mục đích sử dụng. Chúa Giê-xu đặt ra câu hỏi then chốt cho mỗi chúng ta: "Kho tàng ngươi ở đâu, thì lòng ngươi cũng ở đó" (Ma-thi-ơ 6:21).
Ước mong mỗi Cơ Đốc nhân trở nên những quản gia trung tín, khôn ngoan, không đặt lòng tin nơi của cải phù vân, nhưng nơi Đức Chúa Trời hằng sống, "là Đấng giàu có ban mọi vật dư dật cho chúng ta được hưởng" (I Ti-mô-thê 6:17). Hãy sử dụng mọi nguồn lực Chúa giao để đầu tư vào cõi đời đời, tích lũy cho mình một nền móng vững chắc cho tương lai, để được nắm giữ sự sống thật (I Ti-mô-thê 6:19).