Chiến tranh La Mã-Do Thái là gì?

Trong hành trình nghiên cứu Lời Chúa, việc tìm hiểu bối cảnh lịch sử là chìa khóa quan trọng để mở ra tầng sâu của ý nghĩa thuộc linh. Các cuộc Chiến tranh La Mã-Do Thái, đặc biệt là cuộc nổi dậy năm 66-70 SCN dẫn đến sự hủy diệt Đền Thờ Jerusalem, không chỉ là một biến cố lịch sử, mà còn là sự ứng nghiệm trang trọng và đau thương của những lời tiên tri mà chính Chúa Giê-xu Christ đã phán. Là những người nghiên cứu Kinh Thánh Tin Lành, chúng ta xem xét sự kiện này dưới ánh sáng của Lời Chúa, để rút ra những bài học đức tin sâu sắc cho đời sống Cơ Đốc nhân ngày nay.

Thuật ngữ "Chiến tranh La Mã-Do Thái" thường dùng để chỉ một loạt các cuộc xung đột lớn giữa Đế quốc La Mã và người Do Thái tại tỉnh Judea, diễn ra trong thế kỷ thứ nhất và thứ hai sau Công Nguyên. Có ba cuộc nổi dậy chính:

• Cuộc Chiến Lớn (Cuộc Nổi Dậy Thứ Nhất, 66–70 SCN): Đây là cuộc chiến quan trọng nhất, kết thúc với việc tướng La Mã Titus phá hủy hoàn toàn Đền Thờ Jerusalem (năm 70 SCN) – sự kiện được tiên tri rõ ràng trong Kinh Thánh.
• Cuộc Nổi Dậy Của Người Do Thái Tại Cyrene, Cyprus và Alexandria (115–117 SCN): Thường được gọi là Cuộc Chiến Kito.
• Cuộc Nổi Dậy Bar Kokhba (132–136 SCN): Cuộc nổi dậy cuối cùng và thảm khốc, dẫn đến việc người La Mã xóa bỏ tên Judea, đổi thành Syria Palaestina, và cấm người Do Thái vào Jerusalem.

Trong bài nghiên cứu này, chúng ta tập trung chính vào Cuộc Chiến Lớn (66-70 SCN), vì nó có liên hệ mật thiết nhất với những ghi chép trong Tân Ước và sự ứng nghiệm lời tiên tri của Đấng Christ.

Sau khi vương quốc Herod Đại đế tan rã, xứ Judea trở thành một tỉnh trực thuộc La Mã, dưới sự cai trị của các quan tổng đốc (procounsul). Các quan tổng đốc này, như Pontius Pilate (Bôn-xơ Phi-lát), thường thiếu sự nhạy cảm với truyền thống tôn giáo của người Do Thái, dẫn đến những mâu thuẫn liên tục. Sự xuất hiện của các nhóm nhiệt thành (Zealots) – những người khao khát giải phóng dân tộc bằng vũ lực – đã thổi bùng ngọn lửa chống đối. Bầu không khí này được phản ánh rõ trong các sách Phúc Âm (ví dụ: Lu-ca 13:1, về "người Ga-li-lê...").

Đỉnh điểm là năm 66 SCN, khi quan tổng đốc Gessius Florus tịch thu một số lượng lớn bạc từ kho báu Đền Thờ, gây ra một cuộc nổi dậy toàn diện. Người Do Thái ban đầu giành được một số thắng lợi, nhưng sức mạnh vượt trội của đế quốc La Mã nhanh chóng được phô diễn.

Điều làm cho sự kiện lịch sử này mang ý nghĩa thuộc linh sâu sắc đối với chúng ta chính là những lời tiên tri trực tiếp của Chúa Giê-xu. Trong bài giảng trên núi Ô-li-ve, các môn đồ hỏi Ngài về dấu chỉ tận thế và sự hủy diệt Đền Thờ. Câu trả lời của Chúa Giê-xu được ghi lại cách chi tiết trong Ma-thi-ơ 24, Mác 13, và Lu-ca 21.

"Ma-thi-ơ 24:1-2: Đức Chúa Jêsus ra khỏi đền thờ, đang đi, thì môn đồ đến gần để chỉ cho Ngài xem các nhà cửa của đền thờ. Ngài đáp rằng: Các ngươi có thấy mọi điều đó chăng? Quả thật, ta nói cùng các ngươi, đây sẽ không còn một hòn đá nào chồng trên hòn đá khác mà không bị đổ xuống."

Lời tiên tri này đã ứng nghiệm một cách kinh hoàng và chính xác vào năm 70 SCN. Theo sử gia Do Thái Josephus (một nhân chứng mắt thấy), thành Jerusalem bị bao vây khủng khiếp, dẫn đến nạn đói, dịch bệnh và chết chóc tàn khốc. Cuối cùng, quân La Mã dưới quyền Titus đã phá hủy và thiêu rụi Đền Thờ. Lửa nóng đến mức làm chảy vàng trang trí, chảy vào các kẽ đá. Để lấy được vàng, binh lính La Mã đã gỡ từng viên đá ra, ứng nghiệm đúng lời Chúa: "không còn một hòn đá nào chồng trên hòn đá khác". Sự kiện này không chỉ là một thảm kịch quốc gia, mà còn là một cột mốc quan trọng trong lịch sử cứu chuộc, đánh dấu sự chấm dứt của thời đại tế lễ theo luật pháp Cựu Ước, vì Chúa Giê-xu – Chiên Con của Đức Chúa Trời – đã dâng chính mình Ngài làm của lễ chuộc tội một lần đủ cả (Hê-bơ-rơ 9:26).

Chúa Giê-xu còn tiên tri chi tiết về những gì sẽ xảy ra:

"Lu-ca 21:20-24: Khi các ngươi sẽ thấy thành Giê-ru-sa-lem bị đạo binh vây lấy, hãy biết rằng sự tàn phá thành ấy gần đến. Bấy giờ, ai ở trong xứ Giu-đê hãy trốn lên núi; ai ở trong thành phải ra khỏi; ai ở ngoài đồng đừng trở vào thành. Vì những ngày ấy là ngày báo thửa, hầu cho mọi lời đã chép được ứng nghiệm... Họ sẽ ngã dưới lưỡi gươm, sẽ bị đem đi làm phu tù giữa các dân ngoại, thành Giê-ru-sa-lem sẽ bị dân ngoại giày đạp, cho đến chừng nào các kỳ dân ngoại được trọn."

Sử học ghi nhận rằng các tín hữu Cơ Đốc đầu tiên, nhớ lời Chúa dặn, đã chạy trốn khỏi Jerusalem sang thành Pella bên kia sông Jordan trước khi cuộc bao vây hoàn tất, và thoát nạn. Hơn một triệu người Do Thái chết, và 97.000 người khác bị bắt làm nô lệ, bị phân tán khắp đế quốc (đây chính là sự "phu tù giữa các dân ngoại" và "thành Giê-ru-sa-lem bị dân ngoại giày đạp").

1. Sự Xét Đoán Của Đức Chúa Trời Là Có Thật: Sự hủy diệt Jerusalem và Đền Thờ là một sự xét đoán của Đức Chúa Trời trên dân Y-sơ-ra-ên vì họ đã khước từ Đấng Mê-si của mình. Chúa Giê-xu đã khóc thương thành này và tiên báo sự hủy diệt vì họ "không nhận biết kỳ thăm viếng mình" (Lu-ca 19:41-44). Điều này nhắc nhở chúng ta về tính nghiêm trọng của tội lỗi và sự khước từ ân điển Chúa. Đức Chúa Trời là Đấng yêu thương, nhưng cũng là Đấng công bình thánh khiết.

2. Lời Tiên Tri Của Chúa Là Chắc Chắn và Đáng Tin Cậy: Sự ứng nghiệm chính xác đến kinh ngạc của lời Chúa Giê-xu củng cố đức tin của chúng ta vào tính không thể sai lầm của Kinh Thánh. Nếu những lời tiên tri về sự hủy diệt Jerusalem đã ứng nghiệm cách trung tín như vậy, chúng ta càng có thể tin chắc rằng những lời hứa về sự trở lại của Ngài (Ma-thi-ơ 24:30) và sự sống đời đời cũng sẽ ứng nghiệm cách trọn vẹn.

3. Trung Tâm Đời Sống Tôn Giáo Không Còn Là Đền Thờ Vật Chất: Với sự hủy diệt của Đền Thờ, chấm dứt hệ thống tế lễ. Điều này nhấn mạnh lẽ thật rằng Đấng Christ mới là Đền Thờ thật (Giăng 2:19-21), là Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm duy nhất (Hê-bơ-rơ 4:14), và của lễ cuối cùng (Hê-bơ-rơ 10:12). Hội Thánh – thân thể của Đấng Christ – giờ đây là đền thờ của Đức Thánh Linh (1 Cô-rinh-tô 3:16).

1. Sống Với Sự Tỉnh Thức Và Vâng Lời: Các môn đồ đầu tiên được cứu vì họ nghe và vâng theo lời cảnh báo của Chúa Giê-xu. Trong đời sống thuộc linh, chúng ta cần có đôi tai nhạy bén để lắng nghe sự dạy dỗ của Chúa qua Kinh Thánh và vâng theo, ngay cả khi điều đó có vẻ khó hiểu hoặc đòi hỏi sự thay đổi lớn. Sự vâng lời là bằng chứng của đức tin thật.

2. Đặt Niềm Tin Vào Chúa, Không Vào Công Trình Tay Người: Người Do Thái thời đó đặt niềm tin quá lớn vào Đền Thờ bằng đá như một biểu tượng bất khả xâm phạm của sự hiện diện Đức Chúa Trời. Họ quên rằng chính Đức Chúa Trời mới là Đấng bảo vệ và ban phước. Chúng ta ngày nay cũng dễ rơi vào cám dỗ đặt niềm tin vào nhà thờ to lớn, chương trình hoành tráng, hay danh tiếng con người, thay vì đặt hoàn toàn nơi chính Chúa Giê-xu Christ. Hãy nhớ, "đây sẽ không còn một hòn đá nào chồng trên hòn đá khác" – mọi thứ thuộc về thế gian này đều sẽ qua đi, chỉ có Lời Chúa và những linh hồn được cứu là tồn tại đời đời.

3. Cầu Nguyện Cho Dân Y-sơ-ra-ên Và Cho Sự Bình An Của Jerusalem: Mặc dù sự kiện năm 70 SCN là sự xét đoán, nhưng Kinh Thánh vẫn đầy những lời hứa về sự phục hồi và ơn thương xót cuối cùng dành cho dân tộc Do Thái (Rô-ma 11:25-27). Là Cơ Đốc nhân, chúng ta không nuôi dưỡng tinh thần bài Do Thái, nhưng phải cầu nguyện cho họ nhận biết Chúa Giê-xu là Đấng Mê-si của mình. Chúng ta cũng cầu nguyện cho sự bình an thật sự – sự bình an chỉ có trong Đấng Christ – đến với vùng đất đầy biến động ấy.

4. Sống Với Tấm Lòng Thương Xót Và Sứ Mạng Cảnh Báo: Chúa Giê-xu đã khóc trước cảnh tượng tương lai của Jerusalem. Ngài không vui mừng về sự đoán phạt, nhưng đau lòng vì sự cứng lòng của con người. Chúng ta, khi nhìn thấy những dấu hiệu của sự xét đoán hay hậu quả của tội lỗi trong thế giới, cũng phải có thái độ tương tự: một tấm lòng thương xót, kèm theo sự trung tín rao giảng Tin Lành cứu rỗi, cảnh báo mọi người tránh khỏi cơn thạnh nộ ngày sau (Công vụ 2:40).

Các cuộc Chiến tranh La Mã-Do Thái, đặc biệt là sự kiện năm 70 SCN, đứng như một chứng tích lịch sử hùng hồn cho sự chân thật và quyền năng của Lời Đức Chúa Trời. Nó nhắc nhở chúng ta rằng Đức Chúa Trời làm chủ lịch sử, Ngài giữ lời hứa và cũng thực hiện những lời cảnh báo của Ngài. Sự hủy diệt Đền Thờ không phải là dấu chấm hết cho kế hoạch của Đức Chúa Trời, mà là một bước chuyển mình quan trọng, mở ra thời đại của ân điển, nơi sự thờ phượng trong tâm linh và lẽ thật qua Chúa Giê-xu Christ được đề cao.

Ước mong rằng qua bài nghiên cứu này, mỗi chúng ta sẽ củng cố đức tin nơi Đấng Christ, sống tỉnh thức, vâng lời, và luôn đặt nền tảng đời sống mình trên Lời hằng sống, chứ không trên những công trình tạm bợ của thế gian. Hãy nhớ lời Chúa phán: "Trời đất sẽ qua, nhưng lời ta nói chẳng bao giờ qua đi" (Mác 13:31).