Thánh Phêrô có phải là giáo hoàng đầu tiên không?

Trong bối cảnh đa dạng của Cơ Đốc giáo, câu hỏi về vai trò và chức vụ của Sứ đồ Phêrô là một chủ đề thần học quan trọng, đặc biệt khi so sánh giữa quan điểm của Kháng Cách (Tin Lành) và Công giáo La Mã. Bài viết này sẽ nghiên cứu chuyên sâu dưới ánh sáng của Kinh Thánh Tân Ước, khảo sát kỹ lưỡng các phân đoạn then chốt, giải nghĩa từ ngữ gốc Hy Lạp và Hê-bơ-rơ, để tìm ra sự dạy dỗ rõ ràng về chức vụ của Phêrô và nền tảng duy nhất của Hội Thánh.

Simon, còn gọi là Phêrô (Phi-e-rơ), là một trong mười hai sứ đồ đầu tiên được Chúa Giê-xu kêu gọi (Ma-thi-ơ 4:18-20). Ông nổi bật với tính cách nhiệt thành, bộc trực, đôi khi hấp tấp, nhưng lòng trung thành tuyệt đối với Thầy mình. Tên "Phêrô" do chính Chúa Giê-xu đặt, xuất phát từ tiếng Hy Lạp "Πέτρος (Petros)", nghĩa là "hòn đá" hoặc "tảng đá nhỏ" (Giăng 1:42). Điều này trở then chốt trong phân đoạn Ma-thi-ơ 16:13-20.

Kinh Thánh mô tả Phêrô một cách chân thật, không chỉ với những khoảnh khắc cao trào như tuyên xưng đức tin (Ma-thi-ơ 16:16), mà còn cả những lần vấp ngã nặng nề, điển hình là việc chối Chúa ba lần (Ma-thi-ơ 26:69-75). Sự phục hồi của ông sau sự phục sinh của Chúa (Giăng 21:15-19) cho thấy ân điển và sự chọn lựa của Chúa dành cho một người khiêm nhường, được biến đổi. Trong sách Công Vụ, Phêrô xuất hiện như một nhà lãnh đạo dạn dĩ, giảng đạo và làm chứng, nhưng luôn cùng với các sứ đồ khác (Công Vụ 2:14, 3:12, 5:29).

Đây là phân đoạn thường được viện dẫn để ủng hộ thuyết "Phêrô là giáo hoàng đầu tiên". Chúng ta cần phân tích kỹ lưỡng:

Ma-thi-ơ 16:18 (VTX1925): "Còn ta, ta bảo ngươi rằng: Ngươi là Phi-e-rơ [Petros], ta sẽ lập Hội thánh ta trên đá [petra] nầy, các cửa âm phủ chẳng thắng được hội đó."

• Giải Nghĩa Từ Ngữ Hy Lạp: Trong nguyên văn, có sự khác biệt tinh tế giữa "Petros" (giống đực, chỉ một hòn đá tách rời, di động) và "petra" (giống cái, chỉ một tảng đá lớn, nền tảng vững chắc). Chúa Giê-xu phán: "Ngươi là Petros, và trên petra này ta sẽ xây dựng Hội Thánh ta." Điều này chỉ ra rằng Phêrô (Petros) không phải là nền tảng (petra), nhưng là một viên đá sống động được xây dựng trên nền tảng đó.
• Nền Tảng (Petra) Là Ai? Bối cảnh trực tiếp là lời tuyên xưng của Phêrô: "Chúa là Đấng Christ, Con Đức Chúa Trời hằng sống" (câu 16). Lời tuyên xưn này về thân vị và chức vụ của Đấng Christ chính là nền tảng. Sứ đồ Phao-lô làm sáng tỏ điều này: "Vì, chẳng có ai có thể lập một nền khác hơn là nền đã lập, là Đức Chúa Jêsus Christ" (1 Cô-rinh-tô 3:11). Và trong Ê-phê-sô 2:20, nền tảng Hội Thánh được mô tả là "được xây trên nền của các sứ đồ cùng các đấng tiên tri, mà Đấng Christ Jêsus là đá góc nhà". Chúa Giê-xu Christ chính là đá góc, là nền tảng tối hậu.

Về "Chìa Khóa Nước Thiên Đàng" (Ma-thi-ơ 16:19): Quyền nưới buộc và mở được ban cho Phêrô trong ngữ cảnh này. Tuy nhiên, trong Ma-thi-ơ 18:18, quyền năng tương tự được ban cho toàn thể các môn đồ. Điều này cho thấy thẩm quyền thuộc linh về sự tha tội và kỷ luật trong Hội Thánh được giao cho Hội Thánh nói chung, dưới sự dẫn dắt của Đấng Christ và Lời Ngài, không phải là đặc quyền độc tôn của một cá nhân. Trong sách Công Vụ, chính Phêrô đã mở cánh cửa Phúc Âm cho người Do Thái (Ngày Lễ Ngũ Tuần - Công Vụ 2), cho người Sa-ma-ri (Công Vụ 8), và cho dân Ngoại (nhà Cọt-nây - Công Vụ 10). Đây là ứng nghiệm theo nghĩa thuộc linh của "chìa khóa".

Khi đọc Tân Ước một cách tổng thể, chúng ta không thấy Phêrô thi hành quyền lãnh đạo tối cao, độc tôn trên các sứ đồ khác hay các Hội Thánh.

• Tại Hội Nghị Giê-ru-sa-lem (Công Vụ 15), khi thảo luận vấn đề hệ trọng về luật pháp Môi-se và dân Ngoại, Phêrô có đóng góp (câu 7-11), nhưng sau đó Gia-cơ (không phải là sứ đồ, nhưng là người lãnh đạo Hội Thánh tại Giê-ru-sa-lem) đã đưa ra kết luận và đề nghị sau cùng (câu 13-21). Bức thư được gửi đi nhân danh "các sứ đồ và các trưởng lão, anh em" (câu 23), cho thấy mô hình lãnh đạo tập thể.
• Phao-lô, sứ đồ cho dân Ngoại, đã có lần "đối chất cùng Phêrô face to face" (Ga-la-ti 2:11) về việc ông sống giả hình, tách khỏi dân Ngoại. Điều này cho thấy Phêrô không ở vị trí bất khả xâm phạm hay có thẩm quyền tối cao, mà vẫn phải chịu sự sửa dạy và trách nhiệm trước các anh em đồng lao.
• Phêrô tự giới thiệu mình trong thư tín của ông chỉ là "một sứ đồ của Đức Chúa Jêsus Christ" (1 Phi-e-rơ 1:1) và "một trưởng lão như họ" (1 Phi-e-rơ 5:1), kêu gọi các trưởng lão khác chăn bầy Đức Chúa Trời, "chẳng phải quản trị trên phần chia của Chúa, bèn làm gương tốt cho bầy" (1 Phi-e-rơ 5:3). Ngôn ngữ này trái ngược với khái niệm một nhà lãnh đạo tối cao toàn cầu.

Kinh Thánh Tân Ước hoàn toàn không đề cập đến chức vụ "giáo hoàng" (pope) hay "người kế vị Phêrô" với quyền lực phổ quát. Chức vụ lãnh đạo được đề cập trong Hội Thánh địa phương bao gồm trưởng lão (presbyteros/episkopos) và chấp sự (diakonos) (1 Ti-mô-thê 3:1-13, Tít 1:5-9). Các "trưởng lão" hay "giám mục" này có nhiệm vụ chăn bầy tại địa phương của họ (Công Vụ 20:28, 1 Phi-e-rơ 5:2).

Quan trọng hơn, Đầu duy nhất của Hội Thánh được Kinh Thánh tuyên bố rõ ràng là Đấng Christ: "Ngài là đầu của thân thể, tức là Hội thánh" (Cô-lô-se 1:18); "Ngài đã bắt muôn vật phục dưới chân Đấng Christ, và ban cho Đấng Christ làm đầu Hội thánh" (Ê-phê-sô 1:22). Bất kỳ cơ cấu hay chức vụ nào tìm cách thay thế hoặc làm lu mờ vị trí làm Đầu duy nhất của Đấng Christ đều đi chệch khỏi mô hình Kinh Thánh.

Từ nghiên cứu này, chúng ta rút ra những bài học quý báu cho đức tin và sự thờ phượng cá nhân cũng như cộng đồng:

1. Đặt Nền Tảng Đời Sống Trên Chính Đấng Christ: Như Hội Thánh được xây trên nền đá là Đấng Christ, đời sống chúng ta phải được đặt trên Lời Ngài và mối liên hệ cá nhân với Ngài. Mọi lời tuyên xưng, công việc, và sự phục vụ phải bắt nguồn từ Ngài (Ma-thi-ơ 7:24-25).
2. Sống Với Tư Cách Là "Đá Sống": Mỗi tín hữu đều là "đá sống" được xây nên nhà thiêng liêng (1 Phi-e-rơ 2:5). Chúng ta được kêu gọi sống đời sống thánh khiết, làm chứng và gây dựng lẫn nhau trong tình yêu thương, không tìm kiếm địa vị hay quyền lực trần thế.
3. Tôn Trọng Sự Lãnh Đạo Theo Kinh Thánh: Trong Hội Thánh địa phương, hãy vâng phục và nâng đỡ những trưởng lão/ mục sư chân chính, những người chăn bầy bằng tấm gương và Lời Chúa (Hê-bơ-rơ 13:17). Đồng thời, luôn nhớ rằng mọi sự lãnh đạo đều dưới quyền tối cao của Đấng Christ.
4. Học Từ Gương Của Phêrô – Ân Điển Và Sự Phục Hồi: Cuộc đời Phêrô dạy chúng ta về sự khiêm nhường, lòng ăn năn và quyền năng phục hồi của ân điển Chúa. Dù có vấp ngã, chúng ta có thể quay trở lại và tiếp tục được Chúa sử dụng cách mạnh mẽ.
5. Giữ Sự Hiệp Một Trong Chân Lý: Hội Thánh của Đấng Christ được kêu gọi hiệp một (Ê-phê-sô 4:3-6). Sự hiệp một này không dựa trên một tổ chức hay con người trần thế, mà trên một Thân Thể, một Thánh Linh, một Chúa, một đức tin, một phép báp-tem, một Đức Chúa Trời. Nỗ lực của chúng ta là gìn giữ sự hiệp một của Thánh Linh trong mối liên kết của sự bình an.

Qua sự khảo sát Kinh Thánh nghiêm túc dựa trên nguyên văn và bối cảnh, chúng ta có thể kết luận rằng: Thánh Phêrô không phải là "giáo hoàng" đầu tiên theo như định nghĩa và cơ cấu sau này của giáo hội Công giáo La Mã. Ông là một sứ đồ quan trọng, một nhà lãnh đạo can đảm trong vòng các sứ đồ, một "viên đá sống động" (Petros) đầu tiên được xây trên Nền Đá Duy Nhất là Chúa Giê-xu Christ (Petra). Quyền lực chìa khóa mà ông sử dụng là quyền rao giảng Phúc Âm và mở cánh cửa đức tin cho mọi dân tộc, một trách nhiệm sau này được chia sẻ với toàn thể Hội Thánh.

Là Cơ Đốc nhân Tin Lành, chúng ta tôn trọng Phêrô như một anh hùng đức tin được ghi chép trong Kinh Thánh, nhưng chúng ta tập trung sự thờ phượng, sự vâng phục và nền tảng đức tin của mình vào Chúa Giê-xu Christ, Đấng duy nhất xứng đáng. Hội Thánh thật là thân thể của Ngài, được xây dựng bởi Ngài, và Ngài là Đầu duy nhất. Ước mong mỗi chúng ta luôn tìm kiếm, xây dựng đời sống mình và Hội Thánh địa phương trên nền tảng vững chắc và bất di dịch này.