Ai là những người Lollard?
Trong lịch sử Hội Thánh, trước khi phong trào Cải cách Tin Lành bùng nổ vào thế kỷ 16, đã có những nhóm tín hữu dũng cảm đứng lên kêu gọi quay về với Kinh Thánh và đơn giản hóa đời sống Hội Thánh. Một trong những nhóm như vậy là những người Lollard tại Anh quốc vào cuối thế kỷ 14 và đầu thế kỷ 15. Bài viết này sẽ khám phá lịch sử, niềm tin, và di sản của họ, cũng như rút ra những bài học thiết thực cho Cơ Đốc nhân ngày nay.
I. Nguồn Gốc Lịch Sử Của Lollard
Phong trào Lollard bắt nguồn từ tư tưởng của John Wycliffe (khoảng 1320–1384), một giáo sư thần học tại Đại học Oxford. Wycliffe là người đầu tiên dịch toàn bộ Kinh Thánh sang tiếng Anh (từ bản Vulgate Latin) và ông đã đưa ra nhiều phê phán mạnh mẽ đối với Giáo hội Công giáo La Mã đương thời. Ông cho rằng Kinh Thánh phải là thẩm quyền tối cao cho đức tin và thực hành, chứ không phải truyền thống hay quyền lực giáo hoàng. Ông cũng phủ nhận thuyết biến thể (transubstantiation), phản đối sự giàu có và tham nhũng của hàng giáo phẩm, và ủng hộ mô hình Hội Thánh đơn giản, nghèo khó như thời các sứ đồ.
Các môn đồ của Wycliffe, được gọi là “Lollard”, đã truyền bá những tư tưởng này trong dân chúng. Tên gọi “Lollard” có nguồn gốc không chắc chắn; có thể xuất phát từ tiếng Hà Lan “lollen” (nghĩa là “lẩm bẩm cầu nguyện”) hoặc từ tiếng Latin “lolium” (cỏ lùng), hàm ý miệt thị họ là cỏ dại trong ruộng lúa của Giáo hội. Dù sao, từ này đã được dùng để chỉ những người theo Wycliffe và chủ trương cải cách.
Phong trào Lollard lan rộng khắp nước Anh, đặc biệt trong tầng lớp thợ thủ công và thương nhân, cũng như một số quý tộc. Tuy nhiên, Giáo hội và Nhà nước đã đàn áp khốc liệt. Năm 1401, đạo luật De heretico comburendo được thông qua, cho phép thiêu sống những kẻ bị kết tội dị giáo. Hàng trăm người Lollard đã bị bắt, một số bị thiêu trên giàn hỏa, nổi tiếng nhất là John Badby (1410) và Sir John Oldcastle (1417). Dù bị đàn áp, tư tưởng Lollard vẫn tồn tại ngầm và chuẩn bị cho Cải cách Tin Lành ở Anh sau này.
II. Tín Lý và Niềm Tin Của Người Lollard
Người Lollard tin theo những nguyên tắc thần học cốt lõi mà Wycliffe đã đề xướng. Họ dựa trên Kinh Thánh làm nền tảng, và nhiều quan điểm của họ tiên báo cho các nguyên lý của Cải cách sau này. Dưới đây là những điểm chính:
1. Quyền Tối Thượng Của Kinh Thánh (Sola Scriptura)
Lollard khẳng định Kinh Thánh là thẩm quyền duy nhất cho đức tin và đời sống Hội Thánh. Họ cho rằng mọi truyền thống, lễ nghi hay giáo lý không có nền tảng Kinh Thánh đều phải bị loại bỏ. Điều này dựa trên 2 Ti-mô-thê 3:16-17: “Cả Kinh Thánh đều là bởi Đức Chúa Trời soi dẫn, có ích cho sự dạy dỗ, bẻ trách, sửa trị, dạy người trong sự công bình, hầu cho người của Đức Chúa Trời được trọn vẹn và sắm sẵn để làm mọi việc lành.” Wycliffe đã nói: “Kinh Thánh là luật pháp của Chúa, không có gì có thể thêm vào hoặc bớt đi mà không phạm tội.”
2. Phủ Nhận Thuyết Biến Thể
Lollard từ chối học thuyết biến thể (bánh và rượu thực sự biến thành thịt và huyết của Chúa Giê-xu trong tiệc Thánh). Họ xem bánh và rượu chỉ là biểu tượng nhắc nhở về sự chết của Chúa, dựa trên sự hiểu biết về các từ “này là” trong Ma-thi-ơ 26:26-28 theo nghĩa biểu trưng. Họ cũng nhấn mạnh rằng chỉ có đức tin nơi Chúa Kitô mới mang lại ơn cứu rỗi, chứ không phải bí tích.
3. Chống Lại Sự Giàu Có và Tham Nhũng Của Giáo Hội
Lollard phê phán gay gắt sự xa hoa, quyền lực và tham nhũng của hàng giáo phẩm. Họ kêu gọi quay về với nếp sống nghèo khó, khiêm nhường như Chúa Giê-xu và các sứ đồ (Ma-thi-ơ 19:21; Công vụ 2:44-45). Họ cho rằng Giáo hội nên từ bỏ của cải thế gian, và các giáo sĩ không nên can dự vào chính trị hay tích lũy tài sản.
4. Tư Tế Của Mọi Tín Hữu
Dựa trên 1 Phi-e-rơ 2:9: “Nhưng anh em là dòng giống được lựa chọn, là chức thầy tế lễ nhà vua, là dân thánh, là dân thuộc về Đức Chúa Trời…”, Lollard tin rằng mọi tín hữu đều là thầy tế lễ trước mặt Chúa, không cần trung gian của một giáo sĩ đặc biệt. Điều này khuyến khích người bình dân tự đọc Kinh Thánh và đến trực tiếp với Chúa.
5. Từ Chối Nhiều Thực Hành Công Giáo
Lollard bác bỏ việc thờ lạy hình tượng, hành hương, thánh tích, lễ cầu cho người chết, và việc mua bán ân xá. Họ xem đó là những sáng tạo của con người không có cơ sở Kinh Thánh, thậm chí là thờ hình tượng, vi phạm điều răn thứ hai (Xuất Ê-díp-tô 20:4-5). Họ cũng không công nhận quyền tối thượng của giáo hoàng, vì theo họ chỉ có Chúa Giê-xu Christ là đầu của Hội Thánh (Ê-phê-sô 5:23).
6. Cứu Rỗi Bởi Đức Tin
Mặc dù chưa phát triển đầy đủ như Luther sau này, Lollard nhấn mạnh rằng sự cứu rỗi là nhờ ân điển Chúa qua đức tin, chứ không do công đức hay việc lành. Họ trích dẫn Ê-phê-sô 2:8-9: “Vả, ấy là nhờ ân điển, bởi đức tin, mà anh em được cứu, điều đó không phải đến từ anh em, bèn là sự ban cho của Đức Chúa Trời. Ấy chẳng phải bởi việc làm đâu, hầu cho không ai khoe mình.”
III. Ảnh Hưởng và Di Sản Của Lollard
Mặc dù bị đàn áp dã man, tư tưởng Lollard không hề bị tiêu diệt. Trái lại, nó trở thành mảnh đất màu mỡ cho cuộc Cải cách Tin Lành tại Anh vào thế kỷ 16. Nhiều quan điểm của Lollard được William Tyndale (người dịch Kinh Thánh tiếng Anh từ nguyên ngữ Hy Lạp và Hê-bơ-rơ) và các nhà Cải cách khác tiếp nối. Bản dịch Kinh Thánh của Wycliffe là nền tảng cho các bản dịch sau này, giúp người dân Anh có thể tự đọc Lời Chúa.
Hơn nữa, sự can đảm của những người Lollard đối diện với cái chết đã để lại tấm gương về lòng trung thành với chân lý Kinh Thánh. Họ chứng minh rằng niềm tin vào Chúa Giê-xu Christ và Lời Ngài có giá trị hơn mạng sống. Điều này nhắc nhở chúng ta về lời Chúa Giê-xu dạy: “Ai vì Ta mà mất mạng sống mình thì sẽ tìm lại được” (Ma-thi-ơ 10:39).
Di sản của Lollard còn thể hiện qua sự nhấn mạnh vào việc đọc Kinh Thánh bằng ngôn ngữ bình dân và quyền của mọi tín hữu được giải thích Kinh Thánh dưới sự dẫn dắt của Thánh Linh. Đây chính là một trong những nguyên lý căn bản của đức tin Tin Lành ngày nay.
IV. Bài Học Ứng Dụng Cho Cơ Đốc Nhân Hiện Đại
Lịch sử và niềm tin của người Lollard không chỉ là chuyện quá khứ; chúng mang lại nhiều bài học quý giá cho Hội Thánh và cá nhân tín hữu ngày nay.
1. Đặt Kinh Thánh Làm Thẩm Quyền Tối Cao
Trong một thế giới đầy những triết lý và tư tưởng thay đổi, chúng ta cần bám chắc vào Lời Chúa như nền tảng bất biến. Mỗi Cơ Đốc nhân nên có thói quen đọc, nghiên cứu và vâng theo Kinh Thánh hàng ngày. Hãy hỏi: “Điều này có phù hợp với Kinh Thánh không?” trước khi chấp nhận bất kỳ giáo lý hay thực hành nào.
2. Ưu Tiên Bản Dịch Kinh Thánh Dễ Hiểu
Người Lollard đã tranh đấu để Kinh Thánh được dịch ra tiếng mẹ đẻ. Ngày nay, chúng ta có nhiều bản dịch tiếng Việt dễ hiểu. Hãy tận dụng điều đó để đọc Lời Chúa mỗi ngày và dạy dỗ con cái. Khuyến khích việc học nguyên ngữ nếu có thể, nhưng quan trọng là hiểu được sứ điệp của Chúa.
3. Can Đảm Đứng Vững Trong Chân Lý
Người Lollard đã chịu bách hại vì không chịu từ bỏ niềm tin của mình. Dù ngày nay chúng ta ít khi đối diện với cái chết vì đạo, nhưng vẫn có những áp lực xã hội, chế giễu, hoặc thậm chí phân biệt đối xử. Hãy sẵn sàng “ra khỏi trại, chịu sỉ nhục với Ngài” (Hê-bơ-rơ 13:13).
4. Sống Giản Dị, Tránh Ham Mê Vật Chất
Sự phê phán của Lollard đối với sự giàu có và tham nhũng của giáo hội nhắc nhở chúng ta về mối nguy của lòng tham và sự thế tục hóa trong Hội Thánh. Cá nhân tín hữu cần tập trung vào của cải thiên đàng, sống tiết kiệm, rộng rãi giúp đỡ người nghèo, và giữ lòng trong sạch trước Chúa.
5. Mọi Tín Hữu Đều Là Thầy Tế Lễ
Không cần một tầng lớp trung gian đặc biệt, mỗi chúng ta đều có thể đến gần Chúa qua Chúa Giê-xu Christ (Hê-bơ-rơ 4:16). Hãy dạn dĩ cầu nguyện, học Kinh Thánh, và hầu việc Chúa trong khả năng của mình. Đồng thời, hãy khích lệ nhau sống đời sống thánh khiết và làm chứng về Chúa.
6. Trung Tâm Là Chúa Giê-xu Christ
Người Lollard xem Chúa Giê-xu là đầu duy nhất của Hội Thánh, không phải giáo hoàng hay bất kỳ lãnh đạo loài người nào. Ngày nay, chúng ta cũng cần đề cao Chúa Giê-xu là trung tâm của mọi sinh hoạt Hội Thánh, không tôn vinh con người quá mức. Hãy để Ngài cai trị mọi lĩnh vực đời sống.
V. Kết Luận
Những người Lollard, dù bị gọi là dị giáo và phải chịu tử đạo, thực chất là những anh hùng đức tin đã dọn đường cho Cải cách Tin Lành. Họ đã can đảm đứng lên vì chân lý Kinh Thánh, bất chấp sự đàn áp tàn khốc. Di sản của họ vẫn sống động qua nguyên tắc Sola Scriptura, qua bản dịch Kinh Thánh ngôn ngữ đại chúng, và qua tấm gương trung thành cho các thế hệ sau.
Là Cơ Đốc nhân sống trong thời đại hôm nay, chúng ta được kêu gọi học tập tinh thần của Lollard: yêu mến Lời Chúa, can đảm sống theo Lời ấy, và luôn đặt Chúa Giê-xu Christ làm trung tâm. Ước mong mỗi chúng ta sẽ là những người tiếp nối công cuộc cải cách, không ngừng quay về với Kinh Thánh và rao truyền Phúc Âm cứu rỗi cho mọi người.