Blaise Pascal đã có ảnh hưởng gì đến đức tin Cơ Đốc?

Trải nghiệm này là nền tảng cho mọi suy tưởng thần học của Pascal. Nó chứng minh rằng sự nhận biết Đức Chúa Trời không chỉ là một kết luận logic (mặc dù ông không phủ nhận giá trị của lý trí), mà là một sự gặp gỡ cá nhân, một mối quan hệ được mặc khải bởi ân điển. Điều này cộng hưởng sâu sắc với lời dạy của Kinh Thánh: “Vả, đức tin đến bởi sự người ta nghe, mà người ta nghe, là khi lời của Đấng Christ được rao giảng.” (Rô-ma 10:17). Đức tin khởi đầu từ sự nghe Lời Chúa, và Lời đó có quyền năng biến đổi, như chính kinh nghiệm của Pascal.

Có lẽ đóng góp nổi tiếng nhất của Pascal là “Sự đánh cuộc” (Le Pari). Trong tác phẩm chưa hoàn thành “Pensées” (Suy tưởng), ông đối mặt với tình thế của con người hoài nghi, người không thể chứng minh sự hiện hữu của Đức Chúa Trời chỉ bằng lý trí. Pascal lập luận rằng đây là một cuộc đánh cuộc có tính hiện sinh:

• Nếu bạn đánh cuộc rằng Đức Chúa Trời hiện hữu và bạn sống theo đức tin đó, bạn có thể mất một số thú vui trần tạm, nhưng nếu Ngài thực sự hiện hữu, bạn được hưởng sự sống đời đời vô hạn. Nếu Ngài không hiện hữu, sự mất mát của bạn là hữu hạn.
• Nếu bạn đánh cuộc rằng Đức Chúa Trời không hiện hữu và bạn sống theo chủ nghĩa vô thần, bạn có thể được một số thú vui hữu hạn, nhưng nếu Ngài thực sự hiện hữu, bạn phải đối mặt với sự mất mát vĩnh hằng (sự xa cách khỏi Ngài). Nếu Ngài không hiện hữu, bạn chỉ được lợi ích hữu hạn.

Về mặt toán học, lựa chọn khôn ngoan là đánh cuộc cho sự hiện hữu của Đức Chúa Trời. Tuy nhiên, đọc Pascal một cách hời hợt sẽ dễ hiểu lầm đây chỉ là một tính toán vị kỷ. Thực chất, ông coi đây là bước khởi đầu của một hành trình đức tin. “Sự đánh cuộc” là một công cụ hữu ích để phá vỡ sự thờ ơ (divertissement) và hướng lòng người ta về những vấn đề vĩnh hằng. Nó buộc chúng ta phải đối diện với câu hỏi quan trọng nhất của đời sống.

Điều này phản ánh sự khẩn thiết trong Kinh Thánh: “Vả, nếu chúng ta trông cậy trong Đấng Christ về đời này mà thôi, thì trong cả mọi người, chúng ta là kẻ đáng thương hơn hết.” (I Cô-rinh-tô 15:19). Sứ đồ Phao-lô khẳng định giá trị vượt trội của sự sống đời đời. Pascal, bằng ngôn ngữ của mình, thúc giục chúng ta đặt cược cuộc đời mình vào thực tại vĩnh cửu đó. Ông đi xa hơn bằng cách nói rằng sau khi bắt đầu “đánh cuộc”, hãy bắt đầu sống như một tín hữu – cầu nguyện, tham dự các thánh lễ, học hỏi – và qua đó, bạn sẽ dần dần đến với đức tin chân thật. Đây là một quá trình mà ân điển tác động.

Pascal chỉ trích mạnh mẽ thần học duy lý của những người như Descartes, những người tìm cách định nghĩa Đức Chúa Trời như một ý niệm triết học trừu tượng. Khi ông viết “Đức Chúa Trời của Áp-ra-ham… không phải của các triết gia”, ông đang tuyên bố rằng Đức Chúa Trời chân thật là Đấng tự mặc khải trong lịch sử và trong mối quan hệ giao ước với con người – như chính Kinh Thánh đã ghi lại.

Điều này phù hợp hoàn toàn với cốt lõi của đức tin Tin Lành: Đức Chúa Trời không phải là một ý tưởng để suy diễn, mà là một Đấng Tạo Hóa đã bày tỏ chính Ngài cách rõ ràng nhất qua Con Ngài, Chúa Giê-xu Christ. “Chẳng hề có ai thấy Đức Chúa Trời; chỉ Con một ở trong lòng Cha, là Đấng đã giải bày Cha cho chúng ta.” (Giăng 1:18). Sự mặc khải này vượt trên mọi lý luận của con người. Pascal nhấn mạnh “trái tim” (le coeur) có những lý lẽ mà lý trí không biết đến. “Trái tim” ở đây không chỉ là cảm xúc, mà là trung tâm của nhân cách, nơi của sự hiểu biết trực giác, của niềm tin và sự tín thác. Đây chính là nơi đức tin cư ngụ.

Quan điểm này bảo vệ đức tin khỏi sự kiêu ngạo của lý trí thuần túy, như Kinh Thánh cảnh báo: “Hãy cẩn thận, kẻo có ai lấy triết học và lời hư không, theo lời truyền khẩu của loài người, sơ học của thế gian, mà bắt anh em phục chăng, chớ không theo Đấng Christ.” (Cô-lô-se 2:8). Pascal nhắc nhở chúng ta rằng sự khôn ngoan thật bắt đầu từ sự kính sợ Đức Giê-hô-va (Châm-ngôn 9:10).

Pascal có cái nhìn biện chứng về con người. Ông thấy con người trong sự vĩ đại của lý trí và lương tâm, nhưng đồng thời cũng trong sự hư mất và bất an sâu sắc. Ông mô tả con người như “cây sậy biết suy nghĩ” – mỏng manh nhưng có phẩm giá vì biết tư duy. Sự bất an này xuất phát từ tình trạng sa ngã, một chủ đề trung tâm trong thần học Cơ Đốc.

Phân tích của ông về tội lỗi và nhu cầu cứu rỗi phản ánh giáo lý Kinh Thánh: “Vì mọi người đều đã phạm tội, thiếu mất sự vinh hiển của Đức Chúa Trời.” (Rô-ma 3:23). Con người tìm cách lấp đầy khoảng trống này bằng những “divertissement” – những thú tiêu khiển, giải trí, công việc – để không phải đối diện với thực tại về cái chết và Đức Chúa Trời. Pascal chỉ ra rằng chỉ có Đấng Christ mới có thể giải quyết nghịch lý này của con người. Nhận thức này dẫn chúng ta đến với sự khiêm nhường và nhu cầu cần một Đấng Cứu Chúa, hoàn toàn phù hợp với thông điệp Phúc Âm.

Di sản của Pascal không chỉ là lịch sử, mà còn là những bài học thiết thực cho hành trình đức tin của chúng ta hôm nay.

1. Cân Bằng Giữa Lý Trí và Đức Tin: Là Cơ Đốc nhân trong một thế giới duy lý, chúng ta có thể học từ Pascal cách không sợ hãi khi sử dụng lý trí (như ông đã làm trong khoa học), nhưng đồng thời nhận biết giới hạn của nó. Đức tin không phải là phi lý, mà là siêu lý. Chúng ta có thể trình bày đức tin một cách thông minh, nhưng cuối cùng luôn dẫn người ta đến với Chúa Giê-xu Christ, là “Đường đi, lẽ thật, và sự sống” (Giăng 14:6).

2. Sống Với Viễn Cảnh Vĩnh Hằng: “Sự đánh cuộc” của Pascal là một lời nhắc nhở mạnh mẽ để chúng ta luôn đặt những quyết định, ưu tiên và giá trị của mình dưới ánh sáng của sự vĩnh hằng. “Vì các sự thể thấy được chỉ là tạm thời, mà các sự thể không thấy được là đời đời vô cùng.” (II Cô-rinh-tô 4:18). Nó thách thức chúng ta thoát khỏi sự “thờ ơ” bởi những mối bận tâm trần tục.

3. Theo Đuổi Sự Hiểu Biết Chúa Cá Nhân: Trải nghiệm “Lửa” của Pascal thúc giục chúng ta không bằng lòng với một đức tin thuần giáo điều hay nghi lễ. Chúng ta được kêu gọi tìm kiếm một mối quan hệ cá nhân, sống động với Đức Chúa Trời hằng sống, Đấng mà chúng ta có thể biết và yêu mến. Điều này đòi hỏi thì giờ tĩnh nguyện, suy gẫm Lời Chúa và cầu nguyện.

4. Nhận Biết Nhu Cầu Cứu Rỗi Cá Nhân: Phân tích của Pascal về tình trạng hư mất của con người giúp chúng ta không rơi vào sự tự mãn thuộc linh. Nó dẫn chúng ta trở lại với thông điệp cốt lõi của Phúc Âm: “Vì tiền công của tội lỗi là sự chết; nhưng sự ban cho của Đức Chúa Trời là sự sống đời đời trong Đức Chúa Giê-xu Christ, Chúa chúng ta.” (Rô-ma 6:23). Chúng ta cần Chúa Giê-xu mỗi ngày.

Blaise Pascal, qua cuộc đời và tác phẩm của mình, đã để lại một dấu ấn không thể phai mờ trên đức tin Cơ Đốc. Ông là một nhà biện giáo (apologist) vĩ đại, không bằng cách biến đức tin thành một hệ thống triết học khô khan, mà bằng cách chỉ ra những giới hạn của lý trí và dẫn dắt con người đến ngưỡng cửa của một sự lựa chọn hiện sinh. Ông nhắc nhở chúng ta rằng đức tin nơi Đức Chúa Trời của Kinh Thánh và Chúa Giê-xu Christ là một sự đánh cuộc khôn ngoan nhất, một hành trình của “trái tim” được ân điển Chúa dẫn dắt, và là câu trả lời duy nhất cho sự vĩ đại lẫn nỗi khốn cùng của thân phận con người.

Cuối cùng, ảnh hưởng của Pascal củng cố một chân lý Kinh Thánh then chốt: “Vả, không có đức tin, thì chẳng hề có thế nào ở cho đẹp ý Ngài; vì kẻ đến gần Đức Chúa Trời phải tin rằng có Đức Chúa Trời, và Ngài là Đấng hay thưởng cho kẻ tìm kiếm Ngài.” (Hê-bơ-rơ 11:6). Pascal thúc giục chúng ta thực hiện bước đi của đức tin đó, với sự nghiêm túc của cả lý trí và sự khao khát của tấm lòng, để tìm thấy trong Chúa Giê-xu Christ sự bình an và ý nghĩa vĩnh cửu.