Sống công bình, yêu sự thương xót và bước đi cách khiêm nhường có ý nghĩa gì (Mi-chê 6:8)?

Trong dòng chảy phức tạp của các luật lệ, nghi lễ và lời tiên tri thời Cựu Ước, có những câu Kinh Thánh đứng như những ngọn hải đăng, tỏa sáng và tóm lược toàn bộ tinh thần của ý muốn Đức Chúa Trời dành cho con người. Mi-chê 6:8 chính là một ngọn hải đăng như thế. Đây không chỉ là một lời khuyên đạo đức, mà là một tuyên ngôn đầy uy quyền, phác họa nên khuôn mẫu của một đời sống làm đẹp lòng Đức Chúa Trời. Trong bối cảnh dân Y-sơ-ra-ên sa vào sự giả hình, bất công và thờ phượng trống rỗng, tiên tri Mi-chê đã đưa ra một tiêu chuẩn vừa cao trọng vừa thiết thực: “Hỡi người! Ngài đã tỏ cho ngươi điều gì là thiện; cái điều mà Đức Giê-hô-va đòi ngươi há chẳng phải là làm sự công bình, ưa sự nhân từ và bước đi cách khiêm nhường với Đức Chúa Trời ngươi sao?” (Mi-chê 6:8, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá ý nghĩa thần học và thực tiễn của ba trụ cột này: làm sự công bình (mishpat), ưa sự nhân từ (chesed), và bước đi cách khiêm nhường (hatznea lechet) với Đức Chúa Trời.

Bối Cảnh và Sự Đối Lập Trong Sứ Điệp Của Mi-chê

Để hiểu trọn vẹn Mi-chê 6:8, chúng ta phải đặt nó vào bối cảnh trực tiếp từ Mi-chê 6:6-7. Dân chúng, có lẽ trong sự giả hình, đã đặt ra một loạt câu hỏi tu từ về những lễ vật ngày càng lớn và khủng khiếp hơn để làm nguôi giận Đức Giê-hô-va: nào là của lễ thiêu với hàng ngàn chiên đực, nào là vạn sông dầu, thậm chí là con đầu lòng của mình. Họ nghĩ rằng sự thờ phượnh hệ tại ở những nghi thức ngoạn mục và đắt giá. Nhưng Đức Chúa Trời, qua Mi-chê, đã phá vỡ tư duy ấy bằng một câu trả lời đơn giản đến kinh ngạc. Ngài không đòi hỏi những của lễ vật chất tột cùng, mà đòi hỏi một con người được biến đổi từ bên trong, thể hiện ra qua ba phương diện căn bản của đời sống: đối với người lân cận (công bình), đối với người thiếu thốn, yếu đuối (nhân từ/thương xót), và đối với chính Đức Chúa Trời (khiêm nhường). Đây là cốt lõi của luật pháp và các tiên tri (xem Ma-thi-ơ 22:37-40).

Phần 1: Làm Sự Công Bình (Mishpat) – Hành Động Căn Bản Của Giao Ước

Từ Hê-bơ-rơ “mishpat” (מִשְׁפָּט) được dịch là “sự công bình” hoặc “sự ngay thẳng”. Từ này vượt ra ngoài khái niệm “công lý” mang tính pháp lý thuần túy. Mishpat hàm ý việc thực thi quyết định đúng đắn, duy trì trật tự xã hội theo tiêu chuẩn của Đức Chúa Trời, và đặc biệt nhấn mạnh đến việc bênh vực người yếu thế, bị áp bức. Trong Kinh Thánh, mishpat luôn đi đôi với tsedaqah (sự công chính). Đây là hành động cụ thể, có thể thấy được.

Kinh Thánh liên tục nhấn mạnh mishpat: “Hãy tìm kiếm sự công bình (mishpat), hãy giải cứu kẻ bị hà hiếp; hãy xử công bình cho kẻ mồ côi, hãy bênh vực lẽ của người góa bụa.” (Ê-sai 1:17) Đức Chúa Trời của Y-sơ-ra-ên không phải là một thần tượng xa cách, mà là Đấng đòi hỏi sự công bình trong cộng đồng. Làm sự công bình có nghĩa là trong gia đình, chúng ta đối xử công bằng với vợ/chồng, con cái. Trong công việc, chúng ta trả lương xứng đáng, không gian dối (Gia-cơ 5:4). Trong xã hội, chúng ta lên tiếng chống lại bất công và tìm cách giúp đỡ những người không có tiếng nói. Đây không phải là hoạt động chính trị mang tính ý thức hệ, mà là sự vâng lời thực tiễn đối với bản tính công chính của Đức Chúa Trời.

Phần 2: Ưa Sự Nhân Từ (Chesed) – Động Lực Căn Bản Của Giao Ước

Nếu mishpat là bộ xương của xã hội công bằng, thì “chesed” (חֶסֶד) chính là trái tim và linh hồn của nó. Từ này là một trong những từ phong phú và khó dịch nhất trong tiếng Hê-bơ-rơ, thường được dịch là “nhân từ”, “thương xót”, “tình yêu thương thành tín”, hay “ân điển”. Chesed không phải là một cảm xúc nhất thời, mà là tình yêu thương hành động, trung tín, bền bỉ và đầy ân huệ, thường xuất phát từ một mối quan hệ giao ước. Đức Giê-hô-va là Đức Chúa Trời đầy chesed (Xuất Ê-díp-tô 34:6), và Ngài đòi hỏi dân sự Ngài cũng phải “ưa” (yêu, ham thích) đức tính này.

Chúa Giê-xu Christ là hiện thân trọn vẹn của chesed. Ngài không chỉ dạy về lòng thương xót (Lu-ca 10:30-37 – Người Sa-ma-ri nhân lành) mà còn thực hành nó cách triệt để: chữa lành người bệnh, tha thứ cho kẻ tội lỗi, và cuối cùng hi sinh mạng sống vì tội lỗi của nhân loại. Ưa sự nhân từ có nghĩa là chúng ta không chỉ làm điều đúng (mishpat) một cách máy móc, mà làm với tấm lòng cảm thông, thương xót và sẵn sàng tha thứ. Đó là cho đi cơ hội thứ hai, là nhìn thấy nhu cầu của người khác và đáp ứng với lòng trắc ẩn, là giữ lòng trung thành ngay cả khi không nhận lại được gì. Đây chính là tinh thần của Ma-thi-ơ 9:13: “Ta muốn lòng thương xót, chớ chẳng muốn của tế lễ.”

Phần 3: Bước Đi Cách Khiêm Nhường (Hatznea Lechet) – Tư Thế Căn Bản Của Giao Ước

Cụm từ Hê-bơ-rơ “hatznea lechet” (הַצְנֵעַ לֶכֶת) với Đức Chúa Trời của bạn mang sắc thái sâu sắc. Nó không chỉ đơn thuần là “khiêm nhường”. “Hatznea” có nghĩa là “khiêm tốn, nhún nhường, kín đáo”. “Lechet” có nghĩa là “bước đi”. Vậy, “bước đi cách khiêm nhường” mô tả một lối sống, một hành trình liên tục được đánh dấu bằng sự nhún nhường trong mối tương giao với Đức Chúa Trời. Đây là tư thế nội tâm nhận biết vị trí thật của mình: chúng ta là thụ tạo, là tội nhân được cứu chuộc bởi ân điển, hoàn toàn lệ thuộc vào Đức Chúa Trời.

Tư thế này đối lập hoàn toàn với sự kiêu ngạo và tự công bố của các thầy tế lễ giả hình thời Mi-chê và cả thời Chúa Giê-xu. Bước đi cách khiêm nhường có nghĩa là:

• Vâng phục ý muốn Ngài: Như Chúa Giê-xu đã cầu nguyện: “Xin ý Cha được nên, chớ không theo ý con” (Lu-ca 22:42).
• Nhận biết sự lệ thuộc: Như Chúa phán: “Ngoài ta, các ngươi chẳng làm chi được” (Giăng 15:5).
• Phục vụ trong âm thầm: Không tìm kiếm sự vinh quang cho bản thân, mà quy mọi vinh hiển về cho Đức Chúa Trời (Ma-thi-ơ 6:1-4).

Phao-lô tóm tắt tư thế này trong Phi-líp 2:3: “Chớ làm sự chi vì lòng tranh cạnh hoặc vì hư vinh, nhưng hãy khiêm nhường, coi người khác như tôn trọng hơn mình.” Bước đi với Đức Chúa Trời cách khiêm nhường là nền tảng giúp chúng ta có thể thực hành công bình và yêu thương xót một cách đúng đắn, không rơi vào sự tự tôn hay kiêu ngạo thuộc linh.

Ứng Dụng Thực Tiễn Trong Đời Sống Cơ Đốc Nhân Hôm Nay

Lời tiên tri Mi-chê 6:8 không phải là một lý thuyết đẹp đẽ, mà là một bản hướng dẫn sống động cho mọi tín hữu.

1. Trong Gia Đình:

• Công bình (Mishpat): Cha mẹ đối xử công bằng giữa các con; vợ chồng giữ lời hứa và trung tín trong hôn nhân; phân chia trách nhiệm gia đình cách hợp lý.
• Thương xót (Chesed): Sẵn sàng tha thứ khi vợ/chồng, con cái mắc lỗi; kiên nhẫn lắng nghe; chăm sóc nhau trong bệnh tật, tuổi già với tấm lòng dịu dàng.
• Khiêm nhường (Hatznea Lechet): Biết nói lời xin lỗi; không lấn áp hay kiểm soát người thân; cùng nhau cầu nguyện và tìm kiếm ý Chúa cho gia đình.

2. Trong Hội Thánh & Cộng Đồng:

• Công bình (Mishpat): Quản lý tài chính Hội Thánh cách minh bạch; không thiên vị người giàu, khinh người nghèo (Gia-cơ 2:1-4); giải quyết mâu thuẫn cách chính trực.
• Thương xót (Chesed): Thăm viếng, nâng đỡ người góa bụa, cô nhi, người bệnh; thành lập các nhóm hỗ trợ thiết thực; là nơi an toàn cho người bị tổn thương.
• Khiêm nhường (Hatznea Lechet): Phục vụ nhau trong tinh thần đầy tớ; không tranh giành địa vị, chức vụ; vinh danh Đấng Christ hơn là vinh danh mục sư hay ban ngành.

3. Trong Nơi Làm Việc & Xã Hội:

• Công bình (Mishpat): Làm việc chăm chỉ, trung thực; không tham nhũng, hối lộ; đối xử tôn trọng với đồng nghiệp và đối tác; lên tiếng khi thấy bất công.
• Thương xót (Chesed): Giúp đỡ đồng nghiệp gặp khó khăn; có thái độ bao dung với người yếu kém hơn; dùng tài nguyên để gây dựng cộng đồng.
• Khiêm nhường (Hatznea Lechet): Nhận thành công như ơn Chúa, không tự tôn; biết hợp tác và học hỏi từ người khác; sống đạo Chúa cách nhẹ nhàng như muối và ánh sáng (Ma-thi-ơ 5:13-16).

Kết Luận: Hành Trình Cả Đời Trong Ân Điển

Mi-chê 6:8 vạch ra cho chúng ta một con đường, một hành trình của đức tin. Điều quan trọng cần nhớ: đây không phải là điều kiện để được cứu. Sự cứu rỗi đến duy nhất bởi đức tin nơi sự chết và sống lại của Chúa Giê-xu Christ (Ê-phê-sô 2:8-9). Tuy nhiên, đây chính là kết quả tất yếu và mục đích của sự cứu rỗi ấy. Khi chúng ta được biến đổi bởi ân điển, Đức Thánh Linh bắt đầu tái tạo chúng ta nên giống hình ảnh của Đấng Christ – Đấng là hiện thân trọn vẹn của công bình, thương xót và khiêm nhường.

Sống công bình, yêu sự thương xót và bước đi cách khiêm nhường với Đức Chúa Trời là lời đáp lại tình yêu của Ngài. Đó là dấu hiệu cho thấy chúng ta thực sự thuộc về Ngài. Hành trình này không hoàn hảo và đầy thách thức, nhưng chúng ta không bước đi một mình. Chính Chúa Giê-xu, Đấng đã hoàn thành mọi sự công bình, tỏ bày tình yêu thương xót vô hạn, và hạ mình đến tận thập tự giá, là nguồn sức mạnh và tấm gương trọn vẹn cho chúng ta noi theo. Hãy để Mi-chê 6:8 không chỉ là một câu Kinh Thánh đẹp, mà trở thành kim chỉ nam cho mọi suy nghĩ, lời nói và hành động của chúng ta mỗi ngày.

“Đức Giê-hô-va đã tỏ cho ngươi điều gì là thiện… ấy là làm sự công bình, ưa sự nhân từ và bước đi cách khiêm nhường với Đức Chúa Trời ngươi.” (Mi-chê 6:8)