Tầm Quan Trọng Của Bết-Lê-Hem Trong Kinh Thánh
Trong bản đồ địa lý và lịch sử cứu rỗi của Kinh Thánh, có những địa danh mang ý nghĩa vượt xa khỏi tọa độ vật lý thông thường. Chúng trở thành những biểu tượng, những dấu mốc thiên thượng, nơi ý chỉ vĩnh cửu của Đức Chúa Trời giao thoa với dòng chảy của thời gian con người. Trong số đó, Bết-lê-hem nổi lên như một thành nhỏ với một lịch sử vĩ đại, một thị trấn khiêm nhường trở thành trung tâm của câu chuyện cứu chuộc toàn cầu. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá tầm quan trọng nhiều lớp của Bết-lê-hem, từ ý nghĩa ngôn ngữ, lịch sử, cho đến sự ứng nghiệm tiên tri trọn vẹn nơi Chúa Cứu Thế Giê-xu.
Tên gọi "Bết-lê-hem" (בֵּית לֶחֶם, Beit Lechem) trong tiếng Hê-bơ-rơ có nghĩa là "Nhà Của Bánh" (House of Bread). Ngay từ tên gọi, nó đã mang một hình bóng mạnh mẽ về sự nuôi dưỡng và ban sự sống—một điềm báo tuyệt vời cho Đấng sẽ tuyên bố: "Ta là bánh của sự sống" (Giăng 6:35). Địa danh này lần đầu được nhắc đến trong sách Sáng-thế Ký, gắn liền với sự ra đi đầy nước mắt của Ra-chên, vợ yêu của Gia-cốp. Bà qua đời khi sinh Bên-gia-min và được chôn trên đường đến Ép-ra-ta, "tức là Bết-lê-hem" (Sáng-thế Ký 35:19; 48:7). Mồ mả của Ra-chên sau này trở thành một địa điểm được nhớ đến (1 Sa-mu-ên 10:2), biểu tượng cho sự đau đớn nhưng cũng là hy vọng về sự sống mới.
Nhưng Bết-lê-hem thực sự bước vào vòng xoáy lịch sử cứu rỗi qua câu chuyện của Ru-tơ, người đàn bà Mô-áp. Thành phố này là quê hương của Bô-ô, người bà con chuộc sản nghiệp (go'el), người đã cưới Ru-tơ và trở thành tổ phụ của vua Đa-vít. Câu chuyện tình đẹp đẽ giữa Ru-tơ và Bô-ô diễn ra trên những cánh đồng lúa mạch của Bết-lê-hem (Ru-tơ 1:22; 2:4). Quan trọng hơn, sách Ru-tơ kết thúc với gia phả, nơi xác lập Bết-lê-hem là quê hương của Gie-sê và con trai ông, Đa-vít (Ru-tơ 4:11-22). Từ đây, Bết-lê-hem được gắn thêm danh hiệu vinh dự: "Bết-lê-hem, thành của Đa-vít" (Lu-ca 2:4). Đấng chăn chiên trẻ tuổi Đa-vít được tiên tri Sa-mu-ël xức dầu làm vua tại đây (1 Sa-mu-ên 16:1-13), mở ra một triều đại hứa hẹn về một Vua đến từ dòng dõi ngài, sẽ cai trị đời đời—lời hứa về Đấng Mê-si.
"Nhưng ta sẽ thương xót nhà Giu-đa, và sẽ cứu chúng nó bởi Giê-hô-va Đức Chúa Trời mình; ta sẽ không cứu chúng nó bởi cung, bởi gươm, bởi chiến trận, bởi ngựa, hay là bởi những kỵ binh." (Ô-sê 1:7)
Ý nghĩa tiên tri của Bết-lê-hem được tập trung và sáng tỏ qua lời tuyên bố đầy quyền năng của tiên tri Mi-chê, vào khoảng thế kỷ thứ 8 TCN. Trong bối cảnh Giê-ru-sa-lem đầy bất an và suy đồi, Đức Chúa Trời phán qua Mi-chê một lời hứa về sự hiện đến của một lãnh tụ có nguồn gốc vĩnh cửu và siêu việt:
"Hỡi Bết-lê-hem Ép-ra-ta, ngươi ở trong hàng ngàn Giu-đa là nhỏ lắm, song từ nơi ngươi sẽ ra cho ta một Đấng cai trị trong Y-sơ-ra-ên; gốc tích của Ngài bởi từ đời xưa, từ trước vô cùng." (Mi-chê 5:2, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925)
Phân tích từ ngữ Hê-bơ-rơ ở đây rất quan trọng:
- "Bết-lê-hem Ép-ra-ta": Ép-ra-ta có thể là tên cổ hoặc để phân biệt với Bết-lê-hem ở Ga-li-lê (Giô-suê 19:15). Nó nhấn mạnh địa điểm cụ thể trong chi phái Giu-đa.
- "Ở trong hàng ngàn Giu-đa là nhỏ lắm": Chữ "alaphim" (hàng ngàn) có thể chỉ đến đơn vị gia tộc, chi tộc. Bết-lê-hem là một thị trấn nhỏ, không quan trọng về mặt quân sự hay chính trị so với Giê-ru-sa-lem.
- "Sẽ ra cho ta một Đấng cai trị": Từ "motsê" (sẽ ra) chỉ về nguồn gốc. "Moshel" (Đấng cai trị) không phải chỉ là vua, mà là người cai trị với thẩm quyền.
- "Gốc tích của Ngài bởi từ đời xưa, từ trước vô cùng": Cụm "motsê'otheha miqqedem mime 'olam" khẳng định nguồn gốc siêu nhiên, tiền hiện hữu của Đấng Mê-si. Ngài không chỉ là hậu duệ của Đa-vít, mà còn có nguồn gốc từ đời đời.
Lời tiên tri này tạo nên một nghịch lý thánh: Một Đấng Cai Trị vĩ đại, có nguồn gốc vĩnh cửu, sẽ xuất hiện từ một thị trấn nhỏ bé, không tên tuổi. Điều này hoàn toàn phù hợp với cách thức hành động của Đức Chúa Trời: "Đức Chúa Trời đã chọn sự dại dột của thế gian để làm hổ thẹn kẻ khôn, ... sự yếu đuối của thế gian để làm hổ thẹn kẻ mạnh" (1 Cô-rinh-tô 1:27). Bết-lê-hem trở thành biểu tượng cho nguyên tắc thần thượng: vĩ đại bắt nguồn từ khiêm nhường, quyền năng tỏ ra trong sự yếu đuối.
Các sách Phúc Âm đã ghi lại một cách chính xác và đầy xúc động sự ứng nghiệm lời tiên tri Mi-chê. Khi hoàng đế Au-gút-tơ ra chiếu chỉ kiểm tra dân số, Giô-sép và Ma-ri, dù đang ở thành Na-xa-rét miền Ga-li-lê, đã phải trở về quê hương của dòng họ là Bết-lê-hem, vì cả hai đều thuộc hoàng tộc Đa-vít (Lu-ca 2:1-5). Sự kiện lịch sử này, dưới sự cai trị của Đế quốc La Mã, lại trở thành công cụ trong sự quan phòng của Đức Chúa Trời để đưa Ma-ri đến đúng địa điểm đã được tiên tri từ nhiều thế kỷ trước.
"Giô-sép cũng lên từ xứ Ga-li-lê, thành Na-xa-rét, đến xứ Giu-đê, thành Bết-lê-hem, là thành vua Đa-vít, vì người thuộc về nhà và họ Đa-vít, đặng khai tên mình cùng Ma-ri, là người đã hứa gả cho mình đương có thai. ... Vả, đang khi hai người ở nơi đó, thì ngày sanh đẻ của Ma-ri đã đến. Người sanh con trai đầu lòng, lấy khăn bọc con mình, đặt nằm trong máng cỏ, vì nhà quán không có đủ chỗ ở." (Lu-ca 2:4-7)
Ma-thi-ơ trực tiếp trích dẫn lời tiên tri Mi-chê để chứng minh sự ứng nghiệm (Ma-thi-ơ 2:5-6). Sự giáng sinh tại Bết-lê-hem xác nhận hai chân lý trọng yếu về Chúa Giê-xu:
1. Ngài là Đấng Mê-si thuộc dòng Đa-vít theo lời hứa: Việc sinh ra tại "thành của Đa-vít" khẳng định quyền thừa kế ngôi vua Đa-vít cách hợp pháp và theo lời hứa.
2. Ngài có nguồn gốc siêu nhiên và tiền hiện hữu: Như lời tiên tri chỉ ra, gốc tích Ngài từ đời xưa. Giăng khẳng định: "Ban đầu có Ngôi Lời, Ngôi Lời ở cùng Đức Chúa Trời, và Ngôi Lời là Đức Chúa Trời" (Giăng 1:1). Sự giáng sinh tại Bết-lê-hem là sự nhập thể của Đấng vĩnh hằng vào trong thời gian và không gian.
Sự kiện các bác sĩ phương Đông tìm đến Giê-ru-sa-lem hỏi: "Vua dân Giu-đa mới sanh tại đâu?" và được các thầy tế lễ, thầy thông giáo trả lời ngay lập tức bằng lời tiên tri Mi-chê (Ma-thi-ơ 2:1-6), cho thấy sự hiểu biết chung của giới lãnh đạo Do Thái về địa điểm sinh của Đấng Mê-si. Tuy nhiên, sự thờ ơ và thù địch của Hê-rốt tương phản hoàn toàn với sự tôn kính của những người ngoại bang, một lần nữa nhấn mạnh sự khiêm nhường của địa điểm (máng cỏ, không phải cung điện) phù hợp với bản chất của Vua được xức dầu.
Tầm quan trọng của Bết-lê-hem không chỉ dừng lại ở sự kiện lịch sử, mà còn mang những bài học thuộc linh sâu sắc cho mỗi Cơ Đốc nhân ngày nay.
1. Bết-lê-hem: Nơi Đức Chúa Trời Làm Việc Qua Sự Khiêm Nhường
Bết-lê-hem dạy chúng ta rằng Đức Chúa Trời thường chọn những gì thế gian coi là nhỏ bé, yếu đuối và không đáng kể để bày tỏ quyền năng vĩ đại nhất của Ngài. Không phải Giê-ru-sa-lem nguy nga, mà là Bết-lê-hem nhỏ bé. Không phải cung điện, mà là máng cỏ. Nguyên tắc này vẫn đúng ngày nay: Đức Chúa Trời ưu thích sử dụng những tấm lòng khiêm nhường, sẵn sàng và trung tín, hơn là những tài năng vĩ đại nhưng kiêu ngạo. Hãy để sự khiêm nhường của Bết-lê-hem nhắc nhở chúng ta: "Hãy ở khiêm nhường trước mặt Chúa, thì Ngài sẽ nhắc anh em lên" (Gia-cơ 4:10).
2. Bết-lê-hem: "Nhà Của Bánh" Và Chúa Giê-xu Là Bánh Sự Sống
Ý nghĩa tên gọi được ứng nghiệm cách trọn vẹn. Từ "Nhà của Bánh", đã ra đời Đấng là "bánh hằng sống từ trên trời xuống" (Giăng 6:51). Mỗi lần chúng ta dự Tiệc Thánh, nhớ đến thân thể Ngài bị vỡ ra, chúng ta được nhắc nhở rằng sự sống thuộc linh thật sự chỉ được nuôi dưỡng bởi chính Chúa Giê-xu. Đời sống chúng ta cần được nuôi dưỡng hằng ngày bởi Lời Ngài—bánh hằng sống—chứ không phải bởi những thứ phù phiếm của thế gian.
3. Bết-lê-hem: Sự Xác Nhận Lời Hứa Và Sự Quan Phòng Trung Tín Của Đức Chúa Trời
Khoảng cách gần 700 năm từ lời tiên tri Mi-chê đến khi ứng nghiệm tại chuồng chiên Bết-lê-hem dạy chúng ta về sự trung tín và thời điểm hoàn hảo của Đức Chúa Trời. Ngài không vội vàng, cũng không trễ nải. Lời hứa của Ngài là chắc chắn. Trong cuộc đời riêng của mỗi chúng ta, có những lời hứa từ Chúa qua Kinh Thánh. Bết-lê-hem khích lệ chúng ta tiếp tục tin cậy, tiếp tục trông đợi, ngay cả khi mọi thứ xung quanh dường như nhỏ bé và vô vọng. Đức Chúa Trời có thể dùng những hoàn cảnh toàn cầu (như chiếu chỉ của Au-gút-tơ) để hoàn thành mục đích cá nhân của Ngài cho đời sống chúng ta.
4. Bết-lê-hem: Lời Mời Gọi Đến Với Chúa Cứu Thế
Giống như các bác sĩ phương Đông tìm kiếm và đến nơi hài nhi ở, chúng ta cũng được mời gọi tìm kiếm và đến với Chúa Giê-xu. Ngài không còn ở trong máng cỏ tại Bết-lê-hem nữa, nhưng Ngài hằng sống và ngự trong lòng những ai tiếp nhận Ngài. Tấm lòng khiêm nhường, ăn năn chính là "Bết-lê-hem" nơi Chúa Cứu Thế muốn giáng sinh và ngự trị. Bạn có sẵn sàng mở lòng, như Bết-lê-hem khiêm nhường ngày ấy, để đón nhận Vua của vũ trụ vào đời sống mình không?
Bết-lê-hem, thị trấn nhỏ trong chi phái Giu-đa, đã mãi mãi được khắc ghi vào lịch sử nhân loại không phải bởi sự vĩ đại của nó, mà bởi ân điển của Đức Chúa Trời đã chọn nó làm khung cảnh cho sự kiện vĩ đại nhất: sự giáng sinh của Con Một Ngài. Từ ý nghĩa "Nhà của Bánh", qua lịch sử với Ru-tơ, Đa-vít, đến lời tiên tri Mi-chê và sự ứng nghiệm trọn vẹn nơi Chúa Giê-xu, Bết-lê-hem dạy chúng ta bài học sâu sắc về sự khiêm nhường, sự trung tín của Đức Chúa Trời với lời hứa, và về chính Chúa Giê-xu—Bánh của Sự Sống từ trời xuống, Đấng Cai Trị có nguồn gốc từ đời đời.
Ngày nay, mỗi khi nhớ đến Bết-lê-hem, chúng ta không chỉ nhớ về một địa danh, mà nhớ về một nguyên tắc của vương quốc Đức Chúa Trời: sự vĩ đại thật bắt đầu từ sự nhỏ bé được dâng hiến vào tay Ngài. Ước gì đời sống chúng ta trở thành một "Bết-lê-hem" thuộc linh—khiêm nhường, sẵn sàng, và trở thành nơi Chúa Giê-xu được tôn cao, để qua chúng ta, thế gian có thể nhận biết Bánh Sự Sống đã đến và ban sự sống đời đời.
"Ta là bánh của sự sống; ai đến cùng ta chẳng hề đói, và ai tin ta chẳng hề khát." (Giăng 6:35)