Sự cứu rỗi chỉ bởi đức tin: Ê-phê-sô 2:8-9, Giăng 14:6 vs giáo lý Công giáo

Trong thế giới Cơ Đốc giáo, câu hỏi “Làm thế nào để được cứu?” là câu hỏi căn bản và quan trọng nhất. Câu trả lời cho câu hỏi này định hình niềm tin, thực hành và hy vọng của hàng tỷ tín hữu. Tin Lành và Công giáo, hai nhánh lớn của Cơ Đốc giáo, có những quan điểm khác biệt đáng kể về phương cách cứu rỗi. Bài viết này sẽ khảo sát giáo lý cứu rỗi chỉ bởi đức tin dựa trên hai phân đoạn then chốt: Ê-phê-sô 2:8-9 và Giăng 14:6, đồng thời so sánh với giáo lý Công giáo truyền thống. Qua đó, chúng ta sẽ thấy rõ sự khác biệt thần học và những ứng dụng thực tiễn cho đời sống Cơ Đốc.

I. Nền tảng Kinh Thánh về sự cứu rỗi bởi đức tin

1. Ê-phê-sô 2:8-9 – Ơn cứu rỗi bởi ân điển, qua đức tin

“Vì nhờ ân điển, bởi đức tin, mà anh em được cứu, điều đó không đến từ anh em, bèn là sự ban cho của Đức Chúa Trời. 9 Không phải bởi việc làm, hầu cho không ai khoe mình.” (Ê-phê-sô 2:8-9, Bản Truyền Thống). Phân đoạn này khẳng định rõ ràng:

• Nguồn gốc cứu rỗi là ân điển (charis) của Đức Chúa Trời: Ân điển có nghĩa là ơn nhưng không, không dựa trên bất kỳ công đức nào của con người.
• Phương tiện nhận lãnh sự cứu rỗi là đức tin: Đức tin không phải là một việc làm công đức, mà là sự tin cậy, phó thác vào Đấng Christ.
• Loại trừ việc làm: “Không phải bởi việc làm” nhấn mạnh rằng không có hành động nào của con người có thể đóng góp vào sự cứu rỗi.
• Mục đích: để không ai có thể tự hào về thành tích của mình trước mặt Đức Chúa Trời.

Trong nguyên văn Hy Lạp, từ “được cứu” (sesōsmenoi) ở thể hoàn thành, chỉ một trạng thái đã hoàn tất. Điều này cho thấy sự cứu rỗi là một sự kiện hoàn thành khi người tin tiếp nhận Đấng Christ, không phải một quá trình dần dần.

2. Giăng 14:6 – Con đường độc nhất

“Đức Chúa Giê-xu đáp: Ta là đường đi, lẽ thật, và sự sống; chẳng bởi ta thì không ai được đến cùng Cha.” (Giăng 14:6). Câu này xác định:

• Chúa Giê-xu là con đường duy nhất dẫn đến Đức Chúa Trời; không có con đường nào khác.
• Chính Ngài là lẽ thật và sự sống, nghĩa là mọi sự cứu rỗi đều quy về Ngài.
• “Chẳng bởi ta thì không ai được đến cùng Cha” loại bỏ mọi phương cách khác (lễ nghi, công đức, đạo đức, v.v.) để đạt đến sự sống đời đời.

3. Những chỗ khác trong Tân Ước

Nhiều phân đoạn khác cũng dạy về sự cứu rỗi bởi đức tin, chẳng hạn:

• Rô-ma 3:28: “Vì chúng ta kể rằng người ta được xưng công bình bởi đức tin, không bởi việc làm theo luật pháp.”
• Ga-la-ti 2:16: “Biết rằng người ta được xưng công bình không bởi việc làm theo luật pháp, nhưng bởi đức tin nơi Đức Chúa Giê-xu Christ, nên chính chúng ta đã tin Đức Chúa Giê-xu Christ, để được xưng công bình bởi đức tin nơi Đấng Christ, không bởi việc làm theo luật pháp; vì không ai được xưng công bình bởi việc làm theo luật pháp.”
• Công vụ 16:31: “Hãy tin Đức Chúa Giê-xu, thì ngươi và cả nhà đều sẽ được cứu.”
• Giăng 3:16: “Vì Đức Chúa Trời yêu thương thế gian đến nỗi đã ban Con một của Ngài, hầu cho hễ ai tin Con ấy không bị hư mất mà được sự sống đời đời.”

Các câu Kinh Thánh này đều nhất quán: cứu rỗi là sự ban cho của Đức Chúa Trời qua Đức Chúa Giê-xu Christ, được tiếp nhận bởi đức tin, không phải bởi việc làm của con người.

II. Quan điểm của Tin Lành: Sola Fide, Sola Gratia, Solus Christus

Khẩu hiệu của Cải chánh (Reformation) gồm “5 Solas” – chỉ bởi Kinh Thánh, chỉ bởi đức tin, chỉ bởi ân điển, chỉ bởi Đấng Christ, và vinh hiển chỉ về Đức Chúa Trời. Trong đó, Sola Fide (chỉ bởi đức tin) là trung tâm của sự dạy dỗ về cứu rỗi. Thần học Tin Lành dạy rằng:

• Tội lỗi của con người hoàn toàn làm hư hoại bản tính (Rô-ma 3:10-12). Không ai có thể làm đẹp lòng Đức Chúa Trời bằng nỗ lực riêng.
• Đức Chúa Trời ban ân điển cứu rỗi qua sự chết chuộc tội của Đấng Christ trên thập tự giá. Sự công bình của Đấng Christ được kể cho người tin (2 Cô-rinh-tô 5:21).
• Người ta được xưng công bình (justified) trước mặt Đức Chúa Trời khi họ đặt đức tin nơi Đấng Christ. Sự xưng công bình này là một phán quyết tức thời, dựa hoàn toàn vào công lao của Đấng Christ, không dựa vào bất kỳ sự thánh hóa nào trong đời sống người tin.
• Đức tin không phải là việc làm; đức tin là công cụ tiếp nhận ân điển. Ngay cả đức tin cũng là quà tặng của Đức Chúa Trời (Ê-phê-sô 2:8).
• Việc làm tốt là kết quả tất yếu của đức tin chân thật (Gia-cơ 2:17). Tuy nhiên, chúng không thêm gì vào sự cứu rỗi mà là bằng chứng của đức tin sống động.

Do đó, theo Tin Lành, sự cứu rỗi là:

“Bởi ân điển, qua đức tin, trong Đấng Christ, theo Kinh Thánh, vinh hiển về Đức Chúa Trời.”

III. Giáo lý Công giáo về sự cứu rỗi

Giáo hội Công giáo Rô-ma dạy rằng sự cứu rỗi đạt được qua sự kết hợp của ân sủng và việc làm, cùng với các bí tích (sacraments) của Hội Thánh. Dưới đây là một số điểm chính dựa trên các văn kiện như Công đồng Trent (1545-1563) và Sách Giáo lý Hội Thánh Công giáo (1992):

• Ân sủng (grace) là cần thiết cho sự cứu rỗi, nhưng con người phải cộng tác với ân sủng đó qua việc làm công đức.
• Xưng công bình là một quá trình, bắt đầu từ bí tích Rửa tội và tiếp tục với việc giữ các bí tích, vâng phục giáo lý và thực hành đức tin, đức cậy, đức mến.
• Việc làm không chỉ là kết quả mà còn là điều kiện để được cứu. Giáo lý Công giáo phân biệt “công đức xứng đáng” (condign merit) và “công đức thích hợp” (congruous merit). Họ dạy rằng nhờ ân sủng, các việc lành của tín hữu có thể đáng được thưởng sự sống đời đời.
• Bảy bí tích (Rửa tội, Thêm sức, Thánh Thể, Hòa giải, Xức dầu, Truyền chức, Hôn phối) là những phương thế chính để lãnh nhận ân sủng. Đặc biệt, bí tích Rửa tội xóa tội tổ tông và tội riêng, đưa người ta vào Hội Thánh. Bí tích Thánh Thể (Lễ Misa) được xem là hy tế tái diễn của Đấng Christ, cần thiết cho sự sống thiêng liêng.
• Luyện ngục (Purgatory) là nơi những linh hồn đã chết trong ân sủng nhưng chưa hoàn toàn thanh tẩy phải chịu đau đớn để được tinh luyện trước khi vào thiên đàng. Người sống có thể giúp họ qua lễ cầu nguyện, việc lành và đặc biệt là qua các “ân xá” (indulgences) do Giáo hội ban.

Trong Công đồng Trent, giáo lý “chỉ bởi đức tin” (sola fide) bị lên án là dị giáo: “Nếu ai nói rằng kẻ gian ác được xưng công bình chỉ nhờ đức tin… nguyện họ bị rủa sả” (Khóa 6, Canon 9).

Mặc dù sau Công đồng Vatican II, Giáo hội Công giáo đã có những cải cách và đối thoại đại kết, nhưng quan điểm căn bản về sự cần thiết của việc làm và bí tích cho sự cứu rỗi vẫn không thay đổi. Sách Giáo lý hiện hành vẫn khẳng định: “Sự công chính hóa bao gồm sự tha tội, sự thánh hóa và sự đổi mới nội tâm của con người.” (số 1989) và “Không ai có thể tự mình xứng đáng với ân sủng ban đầu… Tuy nhiên, dưới tác động của Chúa Thánh Thần, chúng ta có thể xứng đáng cho mình và cho người khác mọi ơn lành cần thiết để đạt đến sự sống đời đời.” (số 2027).

IV. So sánh trọng tâm: Đức tin đối với Đức tin + Việc làm

Sự khác biệt giữa Tin Lành và Công giáo có thể tóm tắt như sau:

Cốt lõi của sự khác biệt nằm ở chỗ: Tin Lành dựa hoàn toàn vào công lao của Đấng Christ, còn Công giáo dựa một phần vào công lao của con người.

V. Ứng dụng thực tiễn cho đời sống Cơ Đốc

Giáo lý cứu rỗi chỉ bởi đức tin không chỉ là lý thuyết thần học; nó có những hệ quả sâu sắc cho đời sống hằng ngày của Cơ Đốc nhân.

1. Sự đảm bảo cứu rỗi

Khi cứu rỗi dựa trên ân điển và công lao của Chúa Giê-xu, chúng ta có thể biết chắc mình được cứu (1 Giăng 5:13). Điều này mang lại bình an, tự do khỏi sự lo lắng về việc “đủ tốt” để lên thiên đàng. Sự đảm bảo này không dựa trên cảm xúc hay thành tích, mà dựa trên lời hứa của Đức Chúa Trời (Rô-ma 8:1, 38-39).

2. Động lực cho đời sống thánh khiết

Vì chúng ta đã được cứu bởi ân điển, nên chúng ta đáp lại bằng lòng biết ơn và muốn làm vui lòng Đấng đã yêu thương mình. “Vì chúng ta là việc Ngài làm ra, được tạo dựng trong Đấng Christ Giê-xu để làm việc lành mà Đức Chúa Trời đã chuẩn bị trước cho chúng ta làm theo.” (Ê-phê-sô 2:10). Việc làm không phải để được cứu, mà vì đã được cứu. Điều này giải phóng chúng ta khỏi gánh nặng phải “kiếm được” tình yêu của Đức Chúa Trời; thay vào đó, chúng ta vui mừng phục vụ Ngài.

3. Truyền giảng Phúc Âm rõ ràng

Thông điệp cứu rỗi bởi đức tin là tin mừng thật sự: mọi người, dù tội lỗi thế nào, đều có thể được cứu nếu tin nhận Chúa Giê-xu. Điều này loại bỏ sự phức tạp của các nghi thức tôn giáo và giúp chúng ta chia sẻ Phúc Âm một cách đơn giản, trực tiếp (Rô-ma 10:9-10).

4. Tự do khỏi sự ràng buộc của truyền thống con người

Khi hiểu rằng cứu rỗi chỉ bởi đức tin, chúng ta không cần phải dựa vào những lễ nghi hay trung gian nào khác ngoài Đấng Christ. Chúng ta có thể đến trực tiếp với Đức Chúa Trời qua Đấng Christ (Hê-bơ-rơ 4:16). Điều này tạo nên mối tương giao cá nhân sâu sắc với Chúa.

5. Khích lệ trong sự yếu đuối

Khi thất bại hoặc phạm tội, chúng ta không mất sự cứu rỗi, vì sự cứu rỗi không tùy thuộc vào sự hoàn hảo của chúng ta. Điều này cho phép chúng ta ăn năn và nhận lấy sự tha thứ dựa trên sự chết của Đấng Christ (1 Giăng 1:9). Chúng ta không cần phải “chuộc tội” bằng cách tự hành xác hoặc làm việc đền bù; Đấng Christ đã trả giá trọn vẹn rồi.

VI. Kết luận

Sự cứu rỗi chỉ bởi đức tin là nền tảng của Tin Lành, được Kinh Thánh dạy rõ ràng qua Ê-phê-sô 2:8-9, Giăng 14:6 và nhiều chỗ khác. Giáo lý này đặt tất cả vinh quang vào Đức Chúa Trời, vì Ngài là Đấng ban ơn cứu rỗi nhưng không. Ngược lại, giáo lý Công giáo, mặc dù thừa nhận ân sủng, nhưng lại đòi hỏi con người phải cộng tác qua việc làm và các bí tích, do đó làm mờ đi sự trọn vẹn của công lao Đấng Christ.

Là Cơ Đốc nhân, chúng ta hãy giữ vững chân lý quý báu này và sống mỗi ngày trong sự biết ơn vì ân điển Chúa. Hãy để đức tin chân thật của chúng ta sinh ra những việc lành như một lời đáp lại tình yêu Ngài. Và hãy sẵn sàng giải thích niềm hy vọng của mình cho những người xung quanh, đặc biệt là cho anh em Công giáo, để họ cũng có thể kinh nghiệm sự tự do và bảo đảm trong Đấng Christ.

“Vì Đức Chúa Trời yêu thương thế gian, đến nỗi đã ban Con một của Ngài, hầu cho hễ ai tin Con ấy không bị hư mất mà được sự sống đời đời.” (Giăng 3:16)