Phi-líp 2:5-11 dạy gì về sự khiêm nhường của Chúa?

Trong hành trình đức tin, mỗi Cơ Đốc nhân được kêu gọi bước đi theo gương của Chúa Giê-xu Christ. Một trong những khía cạnh quan trọng nhất mà chúng ta phải học tập chính là sự khiêm nhường. Trong thư gửi cho Hội thánh Phi-líp, sứ đồ Phao-lô đã đưa ra một trong những đoạn Kinh Thánh sâu sắc nhất về đức tính này – Phi-líp 2:5-11. Đoạn Kinh Thánh không chỉ mô tả sự khiêm nhường tột bậc của Chúa Giê-xu, mà còn dạy rằng chính thái độ ấy phải là tâm tình của mỗi người tin Chúa. Bài viết này sẽ khảo sát chi tiết đoạn Kinh Thánh ấy, giải thích ý nghĩa thần học và đưa ra những áp dụng thực tiễn cho đời sống Cơ Đốc.

Bối cảnh của Phi-líp 2:5-11

Thư Phi-líp được viết vào khoảng năm 61-63 S.C., khi Phao-lô đang bị giam giữ tại La Mã. Hội thánh Phi-líp là một Hội thánh yêu dấu của Phao-lô, được thành lập trong chuyến truyền giáo lần thứ hai (Công vụ 16:12-40). Một trong những mục đích của bức thư là khích lệ các tín hữu sống hiệp một trong Chúa và đối diện với những thử thách trong sự vui mừng. Trước khi đưa ra lời dạy về tâm tình của Đấng Christ, Phao-lô viết: “Vậy nếu trong Đấng Christ có điều yên ủi nào, nếu vì yêu thương có điều cứu giúp nào, nếu có sự thông công nơi Thánh Linh, nếu có lòng yêu mến và sự thương xót, thì anh em hãy hiệp ý với nhau, đồng tình yêu thương, đồng tâm, đồng tư tưởng mà làm cho tôi vui mừng trọn vẹn. Chớ làm sự chi vì lòng tranh cạnh hoặc vì hư vinh, nhưng hãy khiêm nhường, coi người khác như tôn trọng hơn mình. Mỗi người trong anh em chớ chăm về lợi riêng mình, nhưng phải chăm về lợi kẻ khác nữa.” (Phi-líp 2:1-4). Sau đó, câu 5 kết nối trực tiếp: “Hãy có đồng một tâm tình như Đấng Christ đã có.” Như vậy, bối cảnh của đoạn này là lời kêu gọi sự hiệp một và khiêm nhường trong Hội thánh, và Chúa Giê-xu được nêu lên như tấm gương tối cao.

Tâm tình của Đấng Christ (câu 5)

Câu 5 trong nguyên văn Hy Lạp: “τοῦτο φρονεῖτε ἐν ὑμῖν ὃ καὶ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ” (Touto phroneite en hymin ho kai en Christō Iēsou), có thể dịch sát là: “Hãy có ý nghĩ này trong anh em, điều cũng ở trong Đấng Christ Giê-xu.” Từ “φρονεῖτε” (phroneite) nghĩa là suy nghĩ, có thái độ, có tâm trí. Như vậy, Phao-lô kêu gọi các tín hữu phải có cùng một tâm trí, một thái độ như Đấng Christ đã thể hiện. Đây không chỉ là sự bắt chước bề ngoài, mà là sự biến đổi tâm trí để chúng ta suy nghĩ, đánh giá và hành động như Ngài.

Sự tự hạ của Đấng Christ (câu 6-8)

Những câu tiếp theo mô tả một cách cô đọng nhưng vô cùng sâu sắc về hành trình từ trời cao xuống thập tự giá của Chúa Giê-xu. Chúng ta sẽ đi từng phần.

“Vốn có hình Đức Chúa Trời” (câu 6a)

Nguyên văn: “ὃς ἐν μορφῇ Θεοῦ ὑπάρχων” (hos en morphē Theou hyparchōn). Từ μορφή (morphē) không chỉ là hình dáng bên ngoài mà còn chỉ bản chất, thực tại nội tại. Nó diễn tả rằng Chúa Giê-xu vốn tồn tại trong chính hình thái, bản thể của Đức Chúa Trời. Ngài không phải chỉ “giống” Đức Chúa Trời, mà Ngài thực sự là Đức Chúa Trời. Điều này phù hợp với Giăng 1:1: “Ban đầu có Ngôi Lời, Ngôi Lời ở cùng Đức Chúa Trời, và Ngôi Lời là Đức Chúa Trời.” Và Cô-lô-se 1:15: “Ngài là hình ảnh của Đức Chúa Trời không thấy được.” Vì vậy, Chúa Giê-xu từ đời đời đã sở hữu địa vị thần linh trọn vẹn.

“Không coi sự bình đẳng với Đức Chúa Trời là sự nên nắm giữ” (câu 6b)

Nguyên văn: “οὐχ ἁρπαγμὸν ἡγήσατο τὸ εἶναι ἴσα Θεῷ” (ouch harpagmon hēgēsato to einai isa Theō). Cụm từ này có nhiều cách hiểu, nhưng ý chính là: Ngài không xem sự bình đẳng với Đức Chúa Trời là một điều phải giữ chặt lấy cho riêng mình. Một số bản dịch dùng “không coi sự bình đẳng với Đức Chúa Trời là sự nên giành giật”. Dù hiểu thế nào, điều quan trọng là Chúa Giê-xu đã không cố bám lấy đặc quyền thần linh của mình, mà sẵn sàng từ bỏ vinh quang đó để trở nên tôi tớ. Đây là sự khiêm nhường căn bản: Ngài vốn có tất cả, nhưng Ngài không nghĩ đến việc giữ lấy cho mình, mà sẵn lòng hạ mình vì người khác.

“Nhưng đã tự bỏ mình đi, lấy hình tôi tớ” (câu 7a)

Nguyên văn: “ἀλλὰ ἑαυτὸν ἐκένωσεν μορφὴν δούλου λαβών” (alla heauton ekenōsen morphēn doulou labōn). Động từ κενόω (kenoō) nghĩa là “làm trống rỗng”. Đây là nền tảng của học thuyết Kenosis (sự tự hạ). Chúa Giê-xu đã tự làm trống rỗng chính mình. Điều này không có nghĩa Ngài từ bỏ thần tính, nhưng Ngài tạm thời từ bỏ việc sử dụng các đặc quyền thần linh, tự nguyện giới hạn mình trong thân phận con người, mặc lấy hình dạng của một tôi tớ. Ngài là Đấng Tạo Hóa nhưng đã trở thành tạo vật; là Chủ nhưng trở thành đầy tớ. Sự “tự bỏ mình đi” thể hiện một quyết định tự nguyện, xuất phát từ tình yêu thương.

“Trở nên giống như loài người” (câu 7b)

Nguyên văn: “ἐν ὁμοιώματι ἀνθρώπων γενόμενος” (en homoiōmati anthrōpōn genomenos). Ngài đã trở nên giống như loài người. Ngài mang lấy thân xác con người, sinh ra trong thế giới này, sống như một con người thật, chịu mọi giới hạn và đau khổ (ngoại trừ tội lỗi). Đây là sự nhập thể – Đức Chúa Trời trở thành người, như Giăng 1:14 nói: “Ngôi Lời đã trở nên xác thịt, ở giữa chúng ta.”

“Ngài đã hiện ra như một người, tự hạ mình xuống, vâng phục cho đến chết, thậm chí chết trên cây thập tự” (câu 8)

Nguyên văn: “καὶ σχήματι εὑρεθεὶς ὡς ἄνθρωπος ἐταπείνωσεν ἑαυτὸν γενόμενος ὑπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δὲ σταυροῦ” (kai schēmati heuretheis hōs anthrōpos etapeinōsen heauton genomenos hypēkoos mechri thanatou, thanatou de staurou).

Không chỉ trở nên con người, Ngài còn tự hạ mình xuống thấp hơn nữa: trở nên vâng phục, và vâng phục cho đến chết – cái chết nhục nhã nhất thời bấy giờ: chết trên cây thập tự. Từ “tự hạ” (ταπεινόω, tapeinoō) chính là từ được dùng trong câu 3 (“hãy khiêm nhường”). Chúa Giê-xu là hiện thân của sự khiêm nhường. Sự vâng phục của Ngài không chỉ dừng lại ở việc trở nên người, mà còn vâng theo ý Cha, chấp nhận con đường đau khổ và chết thay cho tội nhân. Thập tự giá là biểu tượng của sự sỉ nhục, nhưng cũng là phương tiện cứu chuộc. Ngài vâng phục không phải vì bị ép buộc, mà tự nguyện (Giăng 10:18).

Sự tôn cao của Đấng Christ (câu 9-11)

Sau khi mô tả sự tự hạ, Phao-lô nói về sự tôn cao của Chúa Giê-xu: “Cũng vì đó nên Đức Chúa Trời đã đem Ngài lên rất cao, và ban cho Ngài danh trên hết mọi danh, hầu cho nghe đến danh Đức Chúa Jêsus, mọi đầu gối trên trời, dưới đất, bên dưới đất, thảy đều quì xuống, và mọi lưỡi thảy đều xưng Jêsus Christ là Chúa, mà tôn vinh Đức Chúa Trời, là Đức Chúa Cha.”

Động từ “đã đem lên rất cao” (ὑπερυψόω, hyperypsōō) cho thấy Chúa Cha đã tôn Ngài lên tột đỉnh vinh quang. Đây là sự đảo ngược: Ngài từ chỗ thấp nhất (chết trên thập tự) được nâng lên chỗ cao nhất (ngự bên hữu Đức Chúa Trời). Danh trên hết mọi danh là danh “Chúa” (Κύριος, Kyrios), danh xưng dành riêng cho Đức Chúa Trời trong Cựu Ước (LXX). Sự tôn cao này không chỉ là phần thưởng cho sự vâng phục của Ngài, mà còn là sự công bố rằng Ngài thật là Chúa, và mọi loài phải quy phục Ngài. Điều này ứng nghiệm lời tiên tri trong Ê-sai 45:23. Quan trọng hơn, việc tôn cao này dẫn đến sự tôn vinh Đức Chúa Trời Cha.

Bài học về sự khiêm nhường

Từ tấm gương của Chúa Giê-xu, chúng ta rút ra những nguyên tắc quan trọng về sự khiêm nhường:

• Khiêm nhường bắt nguồn từ sự hiểu biết đúng về mình: Chúa Giê-xu biết Ngài là ai (Đức Chúa Trời), nhưng Ngài không dùng điều đó để tìm lợi riêng. Chúng ta cũng cần biết mình là ai trong Đấng Christ: được tạo dựng giống hình ảnh Đức Chúa Trời, được cứu chuộc, nhưng vẫn là tạo vật cần lệ thuộc vào Chúa.
• Khiêm nhường thể hiện qua việc không bám víu vào địa vị hay quyền lợi: Chúa Giê-xu có thể đòi quyền lợi nhưng Ngài không đòi. Chúng ta thường muốn được người khác tôn trọng, được địa vị, nhưng hãy sẵn sàng từ bỏ khi cần vì lợi ích của người khác.
• Khiêm nhường là sẵn sàng hạ mình phục vụ: Từ bậc thầy rửa chân cho môn đồ (Giăng 13), Chúa Giê-xu dạy rằng người lớn nhất phải làm đầy tớ. Chúng ta được kêu gọi phục vụ nhau trong tình yêu thương, không tìm sự tôn vinh cho mình.
• Khiêm nhường gắn liền với sự vâng phục: Chúa Giê-xu vâng phục Cha. Chúng ta phải vâng phục Lời Chúa và các bề trên hợp với Kinh Thánh, ngay cả khi điều đó dẫn đến sự hy sinh.
• Khiêm nhường dẫn đến sự tôn cao của Đức Chúa Trời: Như Chúa Giê-xu được tôn cao bởi Cha, Đức Chúa Trời cũng sẽ tôn cao chúng ta vào thời điểm Ngài định (1 Phi-e-rơ 5:6). Nhưng mục đích tối hậu là để Danh Chúa được cả sáng.

Áp dụng thực tiễn trong đời sống Cơ Đốc

Sống khiêm nhường như Chúa Giê-xu không phải là điều dễ dàng, nhưng nhờ quyền năng của Thánh Linh, chúng ta có thể thực hiện. Dưới đây là một số gợi ý cụ thể:

1. Trong Hội thánh

• Coi người khác như tôn trọng hơn mình (Phi-líp 2:3). Khi có xung đột hay bất đồng, hãy nghĩ đến nhu cầu của người khác trước.
• Sẵn sàng làm những việc thấp kém mà không than phiền, chẳng hạn dọn dẹp, phục vụ trẻ em, thăm viếng người bệnh.
• Không tìm kiếm địa vị hay danh vọng, nhưng tìm cơ hội để giúp người khác phát triển.
• Khiêm nhường lắng nghe và tiếp nhận sự sửa dạy từ các anh chị em trong Chúa.

2. Trong gia đình

• Vợ chồng hãy khiêm nhường phục vụ nhau, noi gương Chúa Giê-xu (Ê-phê-sô 5:21).
• Cha mẹ khiêm nhường xin lỗi con cái khi sai sót, và dạy con về sự khiêm nhường.
• Con cái vâng phục cha mẹ trong Chúa, thể hiện sự khiêm nhường.

3. Trong xã hội

• Đối xử với mọi người bằng sự tôn trọng, bất kể địa vị xã hội của họ.
• Sẵn sàng tha thứ và không giữ sự oán giận.
• Làm việc với tinh thần phục vụ, không chỉ vì tiền lương mà còn để làm chứng cho Chúa.

4. Trong đời sống cá nhân

• Dành thời gian cầu nguyện, xin Chúa ban tấm lòng khiêm nhường, nhận biết mình hoàn toàn lệ thuộc vào ân điển Ngài.
• Học Lời Chúa mỗi ngày để được Chúa uốn nắn suy nghĩ.
• Tự xét mình, nhìn nhận những sai sót và ăn năn trước Chúa.
• Tránh khoe khoang thành tích, nhưng dâng vinh hiển cho Chúa.

Kết luận

Phi-líp 2:5-11 là một viên ngọc quý của Kinh Thánh, vừa bày tỏ thần tính và nhân tính của Chúa Giê-xu, vừa dạy chúng ta về đức tính khiêm nhường. Chúa Giê-xu, là Đức Chúa Trời, đã tự hạ mình, vâng phục, và chịu chết trên thập tự giá. Vì đó, Đức Chúa Trời đã tôn cao Ngài và ban cho Ngài danh trên hết mọi danh. Là những người theo Chúa, chúng ta được kêu gọi có cùng một tâm tình ấy: không tìm lợi riêng, nhưng khiêm nhường coi người khác như tôn trọng hơn mình, và sẵn sàng phục vụ. Sống khiêm nhường không phải là yếu đuối, mà là sức mạnh của tình yêu thương và sự vâng phục. Khi chúng ta bước đi trong sự khiêm nhường, chúng ta phản chiếu hình ảnh của Đấng Christ và làm vinh hiển Đức Chúa Trời.

Cuối cùng, xin ghi nhớ lời khuyên trong I Phi-e-rơ 5:5b-6: “Đức Chúa Trời chống cự kẻ kiêu ngạo, nhưng ban ơn cho kẻ khiêm nhường. Vậy, hãy hạ mình xuống dưới tay quyền phép của Đức Chúa Trời, hầu cho đến kỳ thuận hiệp Ngài nhắc anh em lên.” Cầu xin Chúa giúp chúng ta học theo gương khiêm nhường của Chúa Giê-xu mỗi ngày.