Si-ru Là Ai Trong Kinh Thánh?
Trong dòng chảy lịch sử cứu rỗi của Đức Chúa Trời, Ngài thường sử dụng những nhân vật bất ngờ, thậm chí là những người ngoại bang, để hoàn thành mục đích tối hậu của Ngài cho dân sự Ngài. Một trong những nhân vật nổi bật và đầy bí ẩn như vậy chính là Si-ru (Cyrus), vị vua Ba Tư. Ông không chỉ là một nhân vật lịch sử vĩ đại, mà còn được Kinh Thánh, đặc biệt là Tiên tri Ê-sai, gọi bằng một danh hiệu đặc biệt: “kẻ chịu xức dầu” của Đức Giê-hô-va. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khám phá thân thế, vai trò tiên tri, và ý nghĩa thần học của Si-ru, qua đó rút ra những bài học quý báu cho đức tin Cơ Đốc ngày nay.
Si-ru II, thường được biết đến là Si-ru Đại Đế (khoảng 600-530 TCN), là người sáng lập Đế chế Achaemenid (Ba Tư). Ông nổi tiếng trong lịch sử thế tục với chính sách cai trị khoan dung, tôn trọng phong tục và tôn giáo của các dân tộc bị chinh phục. Điều này hoàn toàn ăn khớp với hình ảnh của ông trong Kinh Thánh.
Sự xuất hiện của Si-ru trong Kinh Thánh chủ yếu tập trung vào giai đoạn cuối của thời kỳ lưu đày Ba-by-lôn của dân Giu-đa. Sau khi vương quốc Giu-đa sụp đổ vào năm 586 TCN, dân sự Đức Chúa Trời bị bắt sang Ba-by-lôn. Khoảng 70 năm sau, Đế chế Ba-by-lôn bị Ba Tư dưới quyền Si-ru chinh phục. Ngay trong năm đầu tiên trị vì tại Ba-by-lôn (538 TCN), Si-ru đã ban hành một sắc lệnh có ý nghĩa cực kỳ quan trọng:
“Vậy, Si-ru, vua nước Phe-rơ-sơ, năm đầu trị vì, Đức Giê-hô-va muốn làm cho ứng nghiệm lời Ngài phán ra bởi miệng Giê-rê-mi, bèn cảm động lòng Si-ru, vua Phe-rơ-sơ, rao truyền trong khắp nước mình, và cũng ra chiếu chỉ, mà rằng: Si-ru, vua Phe-rơ-sơ, nói như vầy: Giê-hô-va Đức Chúa Trời của trời đã ban cho ta các nước thế gian, và chánh Ngài có biểu ta xây cất cho Ngài một đền thờ tại Giê-ru-sa-lem, trong xứ Giu-đa.” (E-xơ-ra 1:1-2)
Sắc lệnh này cho phép người Giu-đa hồi hương, trở về xây dựng lại đền thờ Giê-ru-sa-lem. Đây là một sự kiện then chốt, đánh dấu sự kết thúc của lời tiên tri về 70 năm lưu đày của Giê-rê-mi (Giê-rê-mi 25:11-12, 29:10) và mở ra thời kỳ phục hưng cho dân sự Chúa.
Điều khiến Si-ru trở nên độc nhất vô nhị trong Kinh Thánh là ông được nhắc đến trước khi ông được sinh ra hơn 150 năm bởi Tiên tri Ê-sai. Đây là một trong những bằng chứng mạnh mẽ nhất về sự mặc khải siêu nhiên và sự tể trị tuyệt đối của Đức Chúa Trời trong lịch sử.
“Ta là Đức Giê-hô-va, không có Đấng nào khác; chẳng có Đức Chúa Trời nào khác hơn Ta!... Ấy chính Ta, Đấng phán về Si-ru rằng: Ngươi là kẻ chăn chiên của Ta, sẽ làm trọn mọi sự Ta đẹp lòng; kẻ sẽ nói về Giê-ru-sa-lem rằng: Nó sẽ được xây lại! và về đền thờ rằng: Nền nó sẽ được lập!” (Ê-sai 44:24b, 45:1, 13)
Trong phân đoạn Ê-sai 44:24 đến 45:13, Đức Giê-hô-va tuyên bố một cách đầy uy quyền về việc Ngài sẽ sử dụng Si-ru như một công cụ của Ngài. Đáng chú ý nhất là câu 1 của chương 45:
“Đức Giê-hô-va phán cùng kẻ chịu xức dầu của Ngài, là Si-ru, mà Ta đã nắm tay hữu nó, để hàng phục các nước trước mặt nó, tháo dây lưng của các vua, mở các cửa trước mặt nó, và các cửa thành không đóng lại.” (Ê-sai 45:1)
Từ “kẻ chịu xức dầu” trong tiếng Hê-bơ-rơ là מָשִׁיחַ (Mashiach). Đây chính là từ ngữ dùng để chỉ Đấng Mết-si-a (Chúa Cứu Thế). Việc sử dụng từ này cho một vị vua ngoại bang là điều vô cùng đặc biệt và chưa từng có. Thông thường, danh hiệu “người được xức dầu” chỉ dành cho các vị vua, thầy tế lễ, và tiên tri của Y-sơ-ra-ên (như Sau-lơ, Đa-vít, hay A-rôn). Hành động “xức dầu” biểu thị sự được biệt riêng và được ban quyền năng bởi Đức Chúa Trời cho một chức vụ đặc biệt. Ở đây, Đức Chúa Trời tuyên bố Ngài đã “xức dầu” cho Si-ru, một vị vua không biết Ngài (Ê-sai 45:4-5), cho một mục đích cụ thể: giải phóng dân Ngài và khôi phục sự thờ phượng chân thật tại Giê-ru-sa-lem.
Ê-sai còn tiên tri chi tiết về cách Si-ru sẽ thực hiện điều này: “Ta sẽ đi trước mặt ngươi, ban bằng các nơi gồ ghề, làm bể các cửa đồng, cắt rời then sắt” (Ê-sai 45:2). Điều này ứng nghiệm khi Si-ru chinh phục thành Ba-by-lòn mà không cần vây hãm lâu dài, có lẽ bằng cách chuyển hướng dòng sông và tiến vào qua các cổng nước không được phòng thủ kỹ.
Sự xuất hiện của Si-ru trong lời tiên tri của Ê-sai không chỉ là một dự đoán lịch sử, mà còn là một bài giảng thần học hùng hồn về bản tính của Đức Chúa Trời.
1. Đức Chúa Trời Là Đấng Tạo Hóa Và Là Chủ Của Lịch Sử: Phân đoạn Ê-sai 44-45 nhấn mạnh Đức Giê-hô-va là Đấng duy nhất “làm nên mọi sự” (44:24), “tạo thành sự sáng và dựng nên sự tối tăm” (45:7). Ngài không phải là một thần tượng vô tri, nhưng là Đấng tự hữu hằng hữu, đang tích cực điều khiển dòng lịch sử để thực hiện ý chỉ tốt lành của Ngài. Việc gọi đích danh Si-ru hơn một thế kỷ trước khi ông ra đời là bằng chứng tối thượng về sự biết trước và chủ quyền của Ngài (Ê-sai 41:21-29, 46:9-11).
2. Mục Đích Tối Hậu: Sự Cứu Rỗi Cho Muôn Dân: Đức Chúa Trời dấy lên Si-ru không chỉ vì lợi ích của Y-sơ-ra-ên, mà còn để muôn dân nhận biết Ngài. “Hầu cho từ nơi mặt trời mọc đến nơi mặt trời lặn, thiên hạ đều biết chẳng có Chúa nào khác ngoài Ta” (Ê-sai 45:6). Sự giải phóng dân Giu-đa và việc tái thiết đền thờ là một lời tuyên bố công khai về quyền năng và ân điển của Đức Chúa Trời chân thật cho cả thế giới.
3. Sự Tương Phản Với Đấng Mết-si-a Thật: Dù được gọi là “Mashiach”, Si-ru chỉ là một hình bóng, một công cụ tạm thời. Ông là một đấng cứu tinh về mặt chính trị và địa lý, nhưng không phải là Đấng Cứu Rỗi linh hồn. Ông giải phóng dân khỏi cảnh lưu đày vật chất, nhưng không thể giải phóng họ khỏi tội lỗi và sự chết. Điều này chỉ ra và hướng về Chúa Giê-xu Christ, Đấng Mết-si-a thật, Đấng được xức dầu bởi Đức Thánh Linh (Lu-ca 4:18), không chỉ giải phóng chúng ta khỏi ách nô lệ thuộc thể, mà quan trọng hơn, giải phóng chúng ta khỏi ách nô lệ của tội lỗi và Sa-tan (Lu-ca 4:18, Ga-la-ti 5:1). Si-ru cho phép dân sự trở về xây dựng lại đền thờ bằng đá; còn Chúa Giê-xu chính là Đền Thờ thật (Giăng 2:19-21), và Ngài xây dựng Hội Thánh là đền thờ thuộc linh của Đức Chúa Trời (I Phi-e-rơ 2:5).
Câu chuyện về Si-ru không chỉ là một bài học lịch sử, mà còn là nguồn khích lệ và hướng dẫn sâu sắc cho đức tin của chúng ta hôm nay.
1. Tin Cậy Vào Sự Tể Trị Tuyệt Đối Của Đức Chúa Trời Trong Mọi Hoàn Cảnh: Nếu Đức Chúa Trời có thể điều khiển lòng của một vị vua hùng mạnh không biết Ngài (Châm Ngôn 21:1) để hoàn thành kế hoạch tốt lành của Ngài, thì chúng ta hoàn toàn có thể tin cậy Ngài trong mọi nghịch cảnh của cuộc sống. Dù xung quanh là đế chế Ba-by-lôn thù nghịch hay những thế lực chống đối, kế hoạch cứu rỗi và phục hưng của Đức Chúa Trời vẫn không hề sai chệch. Chúng ta được kêu gọi phó thác mọi lo lắng, bệnh tật, khó khăn tài chính, hay bất cứ “thời kỳ lưu đày” nào cho Ngài, vì biết rằng Ngài đang cầm quyền.
2. Nhận Biết Công Cụ Của Chúa Có Thể Đến Từ Những Nơi Bất Ngờ: Đức Chúa Trời thường hành động qua những kênh mà chúng ta không ngờ tới. Ngài có thể dùng một người lãnh đạo thế tục, một luật lệ của chính quyền, hay một biến cố xã hội để mở đường cho công việc Ngài và phước hạnh cho dân Ngài. Thay vì thu mình lại, chúng ta cần cầu nguyện với cái nhìn rộng mở, xin Chúa hành động theo cách của Ngài, và sẵn sàng nhận ra “chiếu chỉ của Si-ru” – những cơ hội và cửa mở Ngài ban – trong đời sống mình.
3. Sống Với Sứ Mệnh Phục Hưng Và Xây Dựng: Sắc lệnh của Si-ru cho phép dân sự trở về với một sứ mệnh rõ ràng: xây dựng lại đền thờ, tức là khôi phục nơi thờ phượng và trung tâm của mối liên hệ với Đức Chúa Trời. Cơ Đốc nhân ngày nay, sau khi được giải phóng khỏi tội lỗi bởi Đấng Mết-si-a thật là Chúa Giê-xu, cũng có sứ mệnh xây dựng. Chúng ta được kêu gọi xây dựng đời sống cá nhân mình trở nên đền thờ thánh cho Đức Thánh Linh (I Cô-rinh-tô 6:19), gây dựng Hội Thánh (Hội Thánh) là thân thể Đấng Christ (Ê-phê-sô 4:12), và đem tinh thần phục hưng, hòa giải vào trong thế giới hư mất.
4. Là Chứng Nhân Cho Quyền Năng Và Ân Điển Của Đức Chúa Trời: Cuộc đời của Si-ru trở thành một minh chứng cho các dân tộc rằng “chẳng có Chúa nào khác” (Ê-sai 45:6). Tương tự, cuộc đời được biến đổi của chúng ta, sự giải phóng khỏi tội lỗi, và những phước hạnh Chúa ban phải trở thành một lời tuyên bố sống động cho thế giới xung quanh về Đức Chúa Trời chân thật và yêu thương.
Si-ru, vị vua Ba Tư, mãi mãi là một nhân chứng đặc biệt trong Kinh Thánh về chủ quyền tuyệt đối và sự khôn ngoan siêu việt của Đức Chúa Trời. Ông là minh chứng hùng hồn rằng Đức Chúa Trời của Áp-ra-ham, Y-sác, và Gia-cốp là Chúa của cả lịch sử. Ngài có quyền xức dầu và sử dụng bất cứ ai – ngay cả một người chưa từng biết Ngài – để hoàn thành mục đích yêu thương và cứu chuộc của Ngài. Câu chuyện về Si-ru cuối cùng dẫn chúng ta đến với Chúa Giê-xu Christ, Đấng Mết-si-a thật, Đấng được xức dầu đời đời, Đấng không chỉ giải phóng chúng ta khỏi mọi cảnh nô lệ, mà còn ban cho chúng ta sự sống đời đời và một sứ mệnh vĩ đại trong vương quốc của Ngài.
Ước mong mỗi chúng ta, khi đọc về Si-ru, sẽ được củng cố đức tin nơi sự tể trị của Chúa, sốt sắng với sứ mệnh xây dựng vương quốc Ngài, và luôn hướng lòng về Chúa Cứu Thế Giê-xu, là Đấng duy nhất có thể đem đến sự giải phóng trọn vẹn cho tâm linh và linh hồn chúng ta.