Caiaphas là ai trong Kinh Thánh?

Trong lịch sử cứu rỗi và câu chuyện chịu khổ hình của Chúa Giê-xu Christ, có những nhân vật phụ xuất hiện ngắn ngủi nhưng lại đóng những vai trò then chốt, định hình nên các sự kiện trọng đại. Một trong những nhân vật như vậy là Caiaphas, vị thầy tế lễ thượng phẩm đứng đầu hội đồng công luận Do Thái (Sanhedrin). Dù chỉ được nhắc đến vài lần trong Tân Ước, hình ảnh của Caiaphas hiện lên như một biểu tượng đầy mâu thuẫn: một lãnh đạo tôn giáo được xức dầu, nhưng lại là kiến trúc sư chính của âm mưu giết hại Đấng Mê-si. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khám phá thân thế, vai trò, động cơ và bài học thuộc linh sâu sắc từ cuộc đời Caiaphas, dựa trên nền tảng Kinh Thánh và bối cảnh lịch sử.

Caiaphas, tên đầy đủ là Joseph Caiaphas, là thầy tế lễ thượng phẩm của người Do Thái từ khoảng năm 18 đến 36 S.C. Dưới thời cai trị của tổng đốc La Mã Pontius Pilate. Kinh Thánh cho biết ông là "con rể của Annas" (Giăng 18:13). Điều này vô cùng quan trọng, vì nó tiết lộ một mạng lưới quyền lực gia tộc. Annas từng làm thầy tế lễ thượng phẩm trước đó và vẫn giữ ảnh hưởng rất lớn, đến nỗi Chúa Giê-xu bị giải đến nhà Annas đầu tiên trước khi đến với Caiaphas (Giăng 18:13, 24). Theo sử gia Do Thái Josephus, chức vụ thầy tế lễ thượng phẩm thời đó thường được bổ nhiệm và cách chức bởi các quan chức La Mã, biến nó thành một vị trí chính trị nhạy cảm hơn là một chức vụ thuần túy tôn giáo suốt đời như thời Cựu Ước.

Chức vụ thầy tế lễ thượng phẩm (archiereus trong tiếng Hy Lạp) vốn là chức vụ thiêng liêng nhất của dân Y-sơ-ra-ên, đại diện cho dân sự trước mặt Đức Chúa Trời, và là người duy nhất được vào Nơi Chí Thánh mỗi năm một lần trong Ngày Chuộc Tội (Lê-vi Ký 16). Thế nhưng, dưới thời Caiaphas, chức vụ này dường như đã bị thế tục hóa, trở thành công cụ để duy trì trật tự, ổn định chính trị và đặc quyền của giới lãnh đạo tôn giáo đương thời.

Sứ đồ Giăng ghi lại lời nói đầy tính tiên tri của Caiaphas: "Các ngươi chẳng biết chi hết; lại chẳng nghĩ đến điều lợi cho mình là: thà một người chết vì dân, còn hơn cả nước bị diệt" (Giăng 11:49-50). Câu nói này được thốt ra trong cuộc họp của hội đồng công luận bàn về việc Chúa Giê-xu làm phép lạ và thu hút quần chúng. Về mặt thuộc linh, đây là một lời tiên tri mặc dù xuất phát từ động cơ xấu xa. Sứ đồ Giăng giải thích: "Vả, người nói điều đó chẳng phải tự mình, nhưng vì là thầy tế lễ thượng phẩm đương niên, nên nói tiên tri rằng Đức Chúa Jêsus sẽ vì dân mình mà chết; và không những vì dân mà thôi, nhưng cũng để nhóm con cái Đức Chúa Trời đã tan lạc lại làm một" (Giăng 11:51-52). Từ ngữ Hy Lạp cho "nói tiên tri" ở đây là eprophēteusen, chỉ một tuyên bố được linh cảm, cho thấy Đức Chúa Trời vẫn có thể sử dụng ngay cả một khí cụ không xứng đáng để bày tỏ chương trình cứu chuộc của Ngài.

Tuy nhiên, động cơ thực sự của Caiaphas và hội đồng được bày tỏ rõ ràng: "Từ ngày đó, họ bèn định giết Ngài" (Giăng 11:53). Họ lo sợ rằng sự nổi tiếng của Chúa Giê-xu sẽ khiến người La Mã tàn phá "nơi nầy" (đền thờ) và "dân tộc" của họ (Giăng 11:48). Ở đây, chúng ta thấy sự đối lập giữa mục đích của Đức Chúa Trời và mục đích của con người. Đức Chúa Trời định dùng sự chết của Chúa Giê-xu để cứu chuộc nhân loại; còn Caiaphas và những người đồng lõa muốn dùng cái chết của Ngài để bảo vệ địa vị chính trị và sự ổn định tôn giáo giả tạo của họ.

Các sách Phúc Âm (Ma-thi-ơ 26:57-68, Mác 14:53-65, Lu-ca 22:54, 66-71) đều ghi lại cảnh Chúa Giê-xu bị giải đến nhà Caiaphas sau khi bị bắt tại Ghết-sê-ma-nê. Phiên tòa này diễn ra ban đêm, vi phạm nghiêm trọng luật pháp Do Thái đương thời vốn quy định các phiên tòa xét xử tử hình phải diễn ra ban ngày và không được trong các ngày lễ. Điều này cho thấy tính chất vội vã và bất chính của vụ án.

Trước mặt Caiaphas và hội đồng, nhiều người làm chứng dối đã đứng lên, nhưng lời chứng của họ không khớp nhau (Mác 14:56). Cuối cùng, Caiaphas đích thân chất vấn Chúa Giê-xu: "Ta khiến ngươi chỉ Đức Chúa Trời hằng sống mà thề, hãy nói cho chúng ta, ngươi có phải là Đấng Christ, Con Đức Chúa Trời chăng?" (Ma-thi-ơ 26:63). Khi Chúa Giê-xu trả lời xác quyết: "Thật như lời; một điều nữa, ta nói cùng các ngươi, về sau các ngươi sẽ thấy Con người ngồi bên hữu quyền phép Đức Chúa Trời, và ngự trên mây từ trời mà xuống" (Ma-thi-ơ 26:64), Caiaphas đã xé áo mình – một hành động biểu thị sự kinh hoàng và phẫn nộ – và kết tội Ngài phạm thượng (blasphēmia trong tiếng Hy Lạp).

Sự nghịch lý ở đây thật sâu sắc: Vị thầy tế lễ thượng phẩm, đại diện cho dân sự trước mặt Đức Chúa Trời, lại kết tội phạm thượng chính Con Đức Chúa Trời nhập thể. Ông tuyên bố: "Chúng ta cần chi tìm người làm chứng nữa? Kìa, bây giờ các ngươi đã nghe lời lộng ngôn đó; các ngươi nghĩ làm sao?" (Ma-thi-ơ 26:65-66). Và hội đồng đã đồng thanh tuyên án tử hình. Họ đã không nhận ra rằng, lời tuyên xưng của Chúa Giê-xu mới chính là lẽ thật tối thượng. Họ gọi lẽ thật là sự lộng ngôn, vì lẽ thật ấy đe dọa đến hệ thống quyền lực của họ.

Trong sân của thầy tế lễ thượng phẩm, một sự kiện song song diễn ra: sứ đồ Phi-e-rơ chối Chúa ba lần (Ma-thi-ơ 26:69-75). Kinh Thánh đặc biệt ghi nhận một trong những người chất vấn Phi-e-rơ là "một người đầy tớ của thầy tế lễ thượng phẩm" và là "bà con với người mà Phi-e-rơ đã chém đứt tai" (Giăng 18:26). Sự tương phản ở đây thật đáng suy ngẫm: Trong khi Caiaphas, người lẽ ra phải biết Đấng Mê-si, lại kiên quyết chối bỏ và lên án Ngài, thì Phi-e-rơ, một môn đồ yếu đuối, sau khi chối Chúa, đã "ra ngoài khóc lóc cách cay đắng" (Ma-thi-ơ 26:75). Sự ăn năn của Phi-e-rơ đã mở đường cho sự phục hồi đầy ân điển sau này (Giăng 21:15-19), trong khi thái độ cứng lòng của Caiaphas dẫn đến sự phán xét. Không có ghi chép nào trong Kinh Thánh về sự ăn năn của Caiaphas.

Cuộc đời Caiaphas để lại nhiều bài học cảnh tỉnh sâu sắc cho mỗi tín đồ ngày nay:

1. Cảnh Giác Với "Tôn Giáo" Không Có Đấng Christ: Caiaphas là một lãnh đạo tôn giáo mẫu mực về mặt hình thức, nhưng lại hoàn toàn mù quáng về thuộc linh. Ông giữ chức vụ cao, biết rõ Kinh Thánh và lễ nghi, nhưng khi Đấng Mê-si mà Kinh Thánh nói đến đứng trước mặt, ông không nhận ra. Điều này nhắc nhở chúng ta rằng kiến thức kinh thánh, địa vị trong Hội Thánh, hay sự sốt sắng trong nghi lễ đều trở nên vô ích nếu không có mối quan hệ cá nhân sống động với Chúa Giê-xu Christ. Sự mù lòa thuộc linh thường nguy hiểm nhất khi nó ẩn mình dưới lớp vỏ của sự mộ đạo bề ngoài.

2. Quyền Lực Và Đặc Quyền Có Thể Làm Sai Lệch Nhận Thức: Caiaphas gắn bó sâu sắc với hệ thống đền thờ và quyền lực mà ông đang nắm giữ. Ông sợ Chúa Giê-xu vì Ngài đe dọa đến "nơi nầy" (đền thờ) và "dân tộc" – thực chất là đe dọa địa vị và đặc quyền của giới lãnh đạo. Bài học cho chúng ta là phải luôn xét lòng mình: Liệu chúng ta có đang yêu quý địa vị, danh tiếng, hay "vương quốc" nhỏ của mình trong Hội Thánh hơn chính Đức Chúa Trời và lẽ thật của Ngài không? Khi Chúa phán điều gì đó đảo lộn sự ổn định và thoải mái của chúng ta, chúng ta phản ứng thế nào?

3. Đức Chúa Trời Vẫn Toàn Quyền Cai Trị Ngay Cả Trong Sự Ác: Lời tiên tri của Caiaphas (Giăng 11:49-52) cho thấy sự nhiệm mầu của chủ quyền Đức Chúa Trời. Ngài có thể sử dụng ngay cả những ý định xấu xa và tội lỗi của con người để hoàn thành mục đích tốt lành và cứu rỗi của Ngài. Điều này an ủi chúng ta rằng, ngay trong những nghịch cảnh, những sự bất công hay những âm mưu của con người, bàn tay chủ quyền của Đức Chúa Trời vẫn đang hành động. "Ấy là sự sắm sẵn của Đấng làm nên mọi sự theo ý quyết định của Ngài" (Ê-phê-sô 1:11).

4. Sự Nguy Hiểm Của Việc Đồng Lõa Với Đám Đông: Caiaphas đã thao túng hội đồng công luận, và họ đã đồng thanh kết án Chúa Giê-xu (Ma-thi-ơ 26:66). Đây là hiệu ứng "tâm lý đám đông" và sức ép đồng thuận. Trong đời sống, chúng ta cần can đảm đứng về phía lẽ thật của Kinh Thánh, ngay cả khi nó đi ngược lại quan điểm của số đông, ngay cả trong các hội đồng, ban ngành hay nhóm nhỏ Cơ Đốc. Sự đồng thuận không phải lúc nào cũng đồng nghĩa với sự đúng đắn.

Caiaphas đại diện cho một hiện tượng bi thảm trong lịch sử: sự từ chối Đấng Mê-si bởi chính những người được kỳ vọng sẽ đón nhận Ngài. Ông có tất cả: kiến thức, địa vị, quyền lực tôn giáo, nhưng thiếu điều quan trọng nhất: một tấm lòng kính sợ Đức Chúa Trời thật và đôi mắt thuộc linh để nhìn thấy Đấng Christ. Ông đã dùng những điều tốt đẹp (chức vụ, sự ổn định dân tộc) để biện minh cho hành động xấu xa nhất: giết Con Đức Chúa Trời.

Là Cơ Đốc nhân ngày nay, chúng ta được kêu gọi để không rơi vào sự mù quáng tương tự. Hãy luôn để Lời Chúa và Thánh Linh phán xét tấm lòng mình, đừng để bất kỳ hình thức tôn giáo nào, bất kỳ địa vị nào, hay bất kỳ lợi ích cá nhân nào che mắt chúng ta khỏi chính Chúa Giê-xu, là Lẽ Thật nhập thể. Hãy nhớ rằng, Chúa chúng ta đã từng bị xét xử bởi một thầy tế lễ thượng phẩm bất xứng, nhưng chính Ngài mới là Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm đời đời, thánh khiết, không tì vết, đã dâng chính mình Ngài làm tế lễ chuộc tội một lần đủ cả (Hê-bơ-rơ 7:26-27). Chúng ta không còn cần một thầy tế lễ thượng phẩm như Caiaphas; chúng ta có một Đấng Trung Bảo vĩ đại đang cầu thay cho chúng ta bên hữu Đức Chúa Trời. A-men.

Kinh Thánh tham khảo chính: Ma-thi-ơ 26:57-68; Mác 14:53-65; Lu-ca 22:54-71; Giăng 11:45-53; 18:12-28.