Đê-ma Trong Kinh Thánh
Trong hành trình đức tin của mỗi Cơ Đốc nhân, Kinh Thánh không chỉ ghi lại những tấm gương sáng chói về lòng trung tín và sự hy sinh, mà còn trung thực kể về những câu chuyện sa ngã, từ bỏ để làm bài học cảnh tỉnh. Một trong những nhân vật như vậy là Đê-ma. Tên ông chỉ xuất hiện vỏn vẹn ba lần trong Tân Ước, nhưng câu chuyện về sự lìa bỏ chức vụ của ông đã để lại một dấu ấn sâu sắc và một lời cảnh báo nghiêm túc cho Hội Thánh qua mọi thời đại. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu tìm hiểu về con người, chức vụ và bài học từ sự lìa bỏ của Đê-ma, dựa trên bối cảnh Kinh Thánh và ngôn ngữ nguyên bản.
Đê-ma (Demas) là tên viết tắt hoặc cách gọi thân mật của Đê-ma-triu (Demetrius), một tên gọi phổ biến trong thế giới Hy Lạp, có nghĩa là "của dân chúng" hoặc "thuộc về Đê-mê-te" (nữ thần nông nghiệp). Sự xuất hiện của ông được ghi lại trong ba thư tín của Sứ đồ Phao-lô:
- Cô-lô-se 4:14: "Lu-ca, thầy thuốc rất yêu dấu, và Đê-ma chào anh em."
- Phi-lê-môn 1:24: "Cũng có Mác, A-ri-tạc, Đê-ma, Lu-ca, các bạn cùng làm việc với tôi chào anh em."
- II Ti-mô-thê 4:10: "Vì Đê-ma đã lìa bỏ tôi, tại người ham hướng về đời nầy, và đã đi đến Thê-sa-lô-ni-ca..."
Qua hai thư đầu (viết khoảng năm 60-62 S.C., khi Phao-lô bị giam lần đầu tại La Mã), Đê-ma được nhắc đến như một "bạn cùng làm việc" (συνεργός - sunergos). Ông đứng cùng hàng với những nhân vật đáng tin cậy như Lu-ca (tác giả sách Phúc Âm và Công Vụ), Mác (tác giả sách Phúc Âm) và A-ri-tạc. Điều này cho thấy, ở một thời điểm, Đê-ma không phải là một người ngoài cuộc hay một tín hữu bình thường. Ông là một cộng sự thân cận, cùng chịu đựng những khó khăn trong chức vụ với Phao-lô, có thể tham gia vào việc rao giảng, chép thư tín, chăm sóc và khích lệ các Hội Thánh.
Bối cảnh lao tù của Phao-lô là rất quan trọng. Làm việc với một tù nhân, nhất là một tù nhân vì đạo, đòi hỏi lòng can đảm, sự hy sinh và sự cam kết cao độ. Việc Đê-ma có mặt trong vòng thân cận đó chứng tỏ ông đã từng có một đức tin mạnh mẽ và lòng trung thành đáng khen. Ông đã từ bỏ sự an toàn và tiện nghi để đồng hành với sứ đồ trong giai đoạn khó khăn.
Thư II Ti-mô-thê được viết vào khoảng năm 66-67 S.C., trong lần bị giam lần thứ hai của Phao-lô tại La Mã, lần này trong hoàn cảnh khắc nghiệt hơn nhiều và ông biết mình sắp sửa đổ huyết vì đạo (II Ti-mô-thê 4:6). Trong bối cảnh cô đơn và thiếu thốn ấy, Phao-lô bày tỏ nỗi đau về sự ra đi của Đê-ma:
"Vì Đê-ma đã lìa bỏ tôi, tại người ham hướng về đời nầy, và đã đi đến Thê-sa-lô-ni-ca..." (II Ti-mô-thê 4:10)
Cụm từ "đã lìa bỏ tôi" trong nguyên văn Hy Lạp là ἐγκατέλιπέν με (egkatelipen me). Động từ ἐγκαταλείπω (egkataleipō) mang sắc thái mạnh mẽ, có nghĩa là "bỏ rơi", "từ bỏ một cách đáng trách", "để mặc ai đó trong hoàn cảnh khó khăn". Nó cùng gốc với từ Chúa Giê-xu kêu lên trên thập tự giá: "Đức Chúa Trời tôi ơi, Đức Chúa Trời tôi ơi! Sao Ngài lìa bỏ tôi?" (Ma-thi-ơ 27:46). Hành động của Đê-ma không đơn thuần là một sự thay đổi công việc hay chỗ ở; đó là một sự từ bỏ có tính chất phản bội trong thời điểm nguy nan nhất.
Lý do được Phao-lô nêu rõ: "tại người ham hướng về đời nầy". Cụm từ Hy Lạp là ἀγαπήσας τὸν νῦν αἰῶνα (agapēsas ton nun aiōna). Động từ ἀγαπάω (agapaō) thường được dùng cho tình yêu thánh khiết, cao quý nhất. Ở đây, nó được dùng một cách mỉa mai để chỉ việc Đê-ma đem lòng yêu mến, say mê thế gian này. "Đời nầy" (ὁ νῦν αἰών - ho nun aiōn) chỉ về thời đại hiện tại tội lỗi, đối lập với "đời sau" (αἰὼν μέλλων - aiōn mellōn) là vương quốc đời đời của Đức Chúa Trời. Đê-ma đã đặt tình yêu và sự ưu tiên của mình vào những giá trị phù du của thế gian—có thể là sự an toàn, tiền bạc, sự tiện nghi, danh vọng, hoặc một cuộc sống không bị bách hại—thay vì vào Nước Đức Chúa Trời và trách nhiệm với người lãnh đạo thuộc linh của mình.
Ông đi đến Thê-sa-lô-ni-ca, một thành phố thương mại thịnh vượng và là thủ phủ của tỉnh Macedonia. Sự lựa chọn điểm đến này càng làm rõ động cơ "ham hướng về đời nầy" của ông. Nó tương phản hoàn toàn với lựa chọn của Sê-nơ-ca (Crescens) đi đến Ga-la-ti và Tít đi đến Đạt-ma-ti, có lẽ vì mục đích truyền giáo (II Ti-mô-thê 4:10).
Sự sa ngã của Đê-ma không xảy ra trong một sớm một chiều. Đó là kết quả của một quá trình thỏa hiệp dần dần với thế gian. Dưới đây là những bài học sâu sắc rút ra từ câu chuyện của ông:
1. Nguy Cơ Của Sự Thỏa Hiệp: Đê-ma đã từng là người phục vụ Chúa trong hoàn cảnh nguy hiểm. Nhưng tình yêu thế gian lớn dần lên trong lòng ông. Kinh Thánh cảnh báo: "Các ngươi tưởng rằng tôi đến đem sự bình an cho thế gian sao? Ta nói cùng các ngươi, không phải; nhưng đem sự phân rẽ" (Lu-ca 12:51). Tình yêu thế gian và tình yêu Đức Chúa Trời không thể cùng tồn tại (Gia-cơ 4:4; I Giăng 2:15). Bài học cho chúng ta là phải luôn tỉnh thức, xét lòng mình xem có đang để cho những ham muốn về vật chất, sự công nhận của người đời, hay sự an nhàn dần chiếm chỗ của Chúa hay không.
2. Sự Trung Tín Trong Lúc Khó Khăn: Đê-ma đã bỏ rơi Phao-lô khi ông cần nhất. Sự trung thành thật sự được bày tỏ trong lửa thử nghiệm. Chúa Giê-xu phán: "Ai trung tín trong việc rất nhỏ, cũng trung tín trong việc lớn" (Lu-ca 16:10). Bài học là chúng ta được kêu gọi để trung tín cho đến cuối cùng, ngay cả khi phải trả giá, như Phao-lô đã làm chứng: "Ta đã đánh trận tốt lành, đã xong sự chạy, đã giữ được đức tin" (II Ti-mô-thê 4:7).
3. Sự Nguy Hiểm Của Những Mối Quan Hệ Và Môi Trường: Đê-ma "đi đến Thê-sa-lô-ni-ca". Ông chủ động bước vào một môi trường có thể đã làm thỏa mãn lòng ham mến thế gian của mình. Châm ngôn 13:20 dạy: "Kẻ giao tiếp với người khôn ngoan trở nên khôn ngoan; nhưng bạn hữu của kẻ ngu muội sẽ bị hư hại". Chúng ta cần thận trọng với những môi trường và mối quan hệ có thể kéo lòng chúng ta xa rời Chúa và trách nhiệm thuộc linh.
Câu chuyện của Đê-ma không chỉ là một ghi chép lịch sử, mà là một tấm gương phản chiếu cho mỗi chúng ta. Dưới đây là những ứng dụng thực tế:
1. Tự Xét Lòng Thường Xuyên: Mỗi Cơ Đốc nhân cần có những khoảnh khắc tĩnh lặng với Chúa để hỏi: "Lạy Chúa, trong lòng con có đang yêu mến điều gì của thế gian này không? Công việc, tài chính, các mối quan hệ, hay sự an nhàn có đang trở nên quan trọng hơn Ngài và hơn sự kêu gọi của Ngài không?" Hãy cầu xin Chúa Thánh Linh soi sáng và phơi bày những góc khuất trong lòng (Thi Thiên 139:23-24).
2. Gắn Bó Với Giao Ước Và Cộng Đồng Đức Tin: Đê-ma đã tách rời khỏi cộng đồng và người lãnh đạo thuộc linh. Chúng ta được tạo dựng để sống trong Hội Thánh. Hãy tích cực tham gia, gắn bó và chịu trách nhiệm với một Hội thánh địa phương. Sự khích lệ, nhắc nhở và sự chịu trách nhiệm lẫn nhau là hàng rào bảo vệ chúng ta khỏi sự cô lập và sa ngã (Hê-bơ-rơ 10:24-25).
3. Đặt Lại Ưu Tiên Cho Những Điều Thuộc Linh: Hãy chủ động đầu tư thời gian, năng lực và tài chính vào công việc Nước Trời. Tham gia phục vụ, truyền giáo, học hỏi Lời Chúa và cầu nguyện. Ma-thi-ơ 6:33 nhắc nhở: "Nhưng trước hết, hãy tìm kiếm nước Đức Chúa Trời và sự công bình của Ngài, thì Ngài sẽ cho thêm các ngươi mọi điều ấy nữa". Khi Nước Đức Chúa Trời là ưu tiên tối thượng, mọi thứ khác sẽ được đặt đúng chỗ.
4. Cảnh Giác Với Sự Thu Hút Của "Thê-sa-lô-ni-ca" Hiện Đại: "Thê-sa-lô-ni-ca" ngày nay có thể là sự nghiệp thăng tiến khiến chúng ta bỏ bê gia đình thuộc linh, là những thú vui giải trí chiếm hết thời gian đọc Kinh Thánh và cầu nguyện, hay là mong muốn được xã hội chấp nhận khiến chúng ta im lặng trước tội lỗi. Hãy nhận diện và quyết tâm không để những điều đó lôi kéo chúng ta ra khỏi chức vụ và sự kêu gọi của Chúa.
Điều đáng chú ý là trong cùng một câu nói về sự ra đi của Đê-ma, Phao-lô cũng đề cập đến sự ở lại của Lu-ca: "Chỉ có một mình Lu-ca ở với tôi mà thôi" (II Ti-mô-thê 4:11). Lu-ca, người được nhắc cùng với Đê-ma trong Cô-lô-se và Phi-lê-môn, đã chọn con đường khác. Ông trung thành ở lại với Phao-lô trong cảnh tù đày cô đơn, có lẽ cho đến giây phút cuối cùng. Sự tương phản giữa Đê-ma và Lu-ca làm nổi bật lên hai lựa chọn: yêu đời này và bỏ cuộc, hay yêu Chúa và trung tín cho đến cuối. Lu-ca trở thành tấm gương về tình bạn thuộc linh chân thật và lòng trung thành bất kể giá phải trả.
Câu chuyện về Đê-ma là một hồi chuông cảnh tỉnh nghiêm túc cho mỗi chúng ta. Nó nhắc nhở rằng không ai miễn nhiễm với sự sa ngã. Một người từng là "bạn cùng làm việc" thân cận với những trụ cột của đức tin vẫn có thể bị lòng yêu mến thế gian cám dỗ mà từ bỏ chính nghĩa. Tuy nhiên, bài học không nhằm khiến chúng ta sợ hãi hoặc nghi ngờ, mà để thúc giục chúng ta sống tỉnh thức, gắn bó với Chúa và Hội Thánh Ngài, luôn đặt ưu tiên cho những điều thuộc về cõi đời đời.
Cuối cùng, hãy nhớ lời Chúa Giê-xu phán: "Kẻ nào bền đỗ cho đến cuối cùng, thì sẽ được cứu" (Ma-thi-ơ 24:13). Nguyện xin Chúa ban cho chúng ta ân điển để không chỉ bắt đầu cuộc đua, nhưng còn bền lòng chạy đến cùng, giữ vững đức tin, và nhận lấy mão triều thiên của sự sống đời đời mà Chúa đã hứa cho những kẻ yêu mến Ngài (Gia-cơ 1:12).
Bài nghiên cứu dựa trên bản Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925 (Bản Truyền Thống). Các từ ngữ Hy Lạp được tra cứu từ Từ điển Thần học Tân Ước của Spiros Zodhiates và các công cụ nghiên cứu Kinh Thánh nguyên bản.