Ăn Chay Trong Đời Sống Cơ Đốc Nhân
Chào bạn, việc ăn chay, kiêng cử một số loại thực phẩm, là một chủ đề gây nhiều thắc mắc và đôi khi chia rẽ trong cộng đồng Cơ Đốc. Liệu đây là một mệnh lệnh đạo đức, một sự lựa chọn cá nhân, hay một thực hành thuộc linh cao hơn? Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào Kinh Thánh để khám phá quan điểm của Đức Chúa Trời về thức ăn, sự kiêng ăn, và nguyên tắc nền tảng chi phối mọi quyết định của chúng ta trong Đấng Christ.
I. Quan Điểm Kinh Thánh Về Thức Ăn: Từ Sáng Thế Đến Ân Điển
Để có cái nhìn toàn diện, chúng ta phải bắt đầu từ sự khởi nguyên.
1. Trong Vườn Ê-đen (Sáng Thế Ký 1:29): Chế độ ăn ban đầu Đức Chúa Trời thiết lập là thuần chay: "Đức Chúa Trời phán rằng: Nầy, ta sẽ ban cho các ngươi mọi thứ cỏ kết hột mọc trên mặt đất, và các thứ cây có trái kết hột; ấy sẽ là đồ ăn cho các ngươi." Đây là trạng thái lý tưởng, trước khi tội lỗi và sự chết xâm nhập.
2. Sau Trận Lụt Nô-ê (Sáng Thế Ký 9:3): Sau cơn nước lụt, Đức Chúa Trời mở rộng phạm vi thức ăn cho loài người: "Phàm vật chi hành động và có sự sống thì dùng làm đồ ăn cho các ngươi. Ta cho các ngươi mọi vật đó như ta đã cho thứ cỏ xanh." Tuy nhiên, một ranh giới được đặt ra: không được ăn huyết (câu 4), vì huyết tượng trưng cho sự sống.
3. Luật Pháp Môi-se và Sự Phân Biệt Ăn Uống: Trong Lê-vi Ký chương 11, Đức Chúa Trời thiết lập luật về "thú vật thanh sạch và chẳng thanh sạch". Đây không phải là vấn đề vệ sinh thuần túy, mà mang ý nghĩa thánh hóa (Lê-vi Ký 11:44-45). Dân Y-sơ-ra-ên được phân biệt với các dân ngoại qua những điều răn này, bao gồm cả luật ăn uống. Nó là một phần của giao ước đặc biệt giữa Đức Giê-hô-va và dân Ngài, nhằm dạy họ về sự thánh khiết và vâng lời.
II. Cuộc Cách Mạng Trong Đấng Christ: Sự Thanh Sạch Đến Từ Tấm Lòng
Tân Ước mang đến một sự thay đổi căn bản, tập trung vào tấm lòng chứ không còn là thức ăn trên bàn.
1. Tuyên Bố Của Chúa Giê-xu (Mác 7:18-19): Khi bị người Pha-ri-si chỉ trích vì môn đồ không rửa tay trước khi ăn, Chúa Giê-xu dạy: "Hễ vật gì từ ngoài vào trong người, thì không làm dơ dáy người được, vì không vào trong lòng, nhưng vào trong bụng, rồi bị bỏ ra nơi kín đáo... Vậy Ngài phán mọi thức ăn đều thanh sạch." Câu cuối này ("Thus he declared all foods clean" - NIV) là một lời chú giải quan trọng của Sứ đồ Mác. Chúa Giê-xu tuyên bố sự chấm dứt của hệ thống thanh sạch/ô uế dựa trên đồ vật. Điều làm ô uế con người là những điều ra từ lòng họ: "tà dâm, trộm cướp, giết người, tà dâm, tham lam, độc ác, gian dối, sang chảnh, ganh gổ, vu oan, kiêu ngạo, điên cuồng" (Mác 7:21-22).
2. Khải Tượng Của Sứ Đồ Phi-e-rơ (Công Vụ 10:9-16): Đức Chúa Trời dùng một khải tượng đầy hình ảnh để dạy Phi-e-rơ bài học quan trọng về sự kỳ thị. Một tấm vải lớn chứa đủ loài thú vật, chim chóc, côn trùng được thả xuống, và có tiếng phán: "Phi-e-rơ, hãy dậy, làm thịt mà ăn!" Khi Phi-e-rơ từ chối vì cho là "vật tục và chẳng sạch", tiếng phán đáp lại: "Vật mà Đức Chúa Trời đã làm cho sạch, ngươi chớ cầm bằng tục!" Ý nghĩa thuộc linh rõ ràng: trong thời đại ân điển, Đức Chúa Trời không còn phân biệt người thanh sạch hay ô uế dựa trên chủng tộc hay nghi thức. Cánh cửa Phúc Âm mở ra cho mọi dân tộc.
3. Giáo Huấn Rõ Ràng Của Phao-lô (Rô-ma 14:14): Sứ đồ Phao-lô tóm gọn nguyên tắc này: "Tôi biết và tin chắc trong Đức Chúa Jêsus rằng, chẳng có vật gì vốn là tục, nhưng nếu ai tưởng vật gì là tục, thì nó là tục cho người ấy." Từ Hy Lạp được dùng cho "tục" là koinos, nghĩa là "thông thường, không thánh". Quan điểm cá nhân và lương tâm đóng vai trò then chốt.
III. Nguyên Tắc Vàng: Tự Do Trong Ân Điển Và Tình Yêu Thương
Cả Rô-ma 14 và I Cô-rinh-tô 8-10 đều dành để giải quyết vấn đề này trong Hội Thánh đầu tiên, nơi các tín hữu gốc Do Thái và gốc Ngoại Bang sống chung.
1. Hai Nhóm Người (Rô-ma 14:2): Phao-lô mô tả: "Kẻ nầy tin có thể ăn được mọi thứ; còn kẻ yếu đuối thì chỉ ăn rau mà thôi." Người "mạnh" trong đức tin hiểu sự tự do mình có trong Christ. Người "yếu" (có thể là tín hữu gốc Do Thái hoặc mới cải đạo từ thờ hình tượng) vẫn còn bị ràng buộc bởi lương tâm, sợ vi phạm.
2. Mệnh Lệnh Dành Cho Người Mạnh (Rô-ma 14:13, 15, 21): Phao-lô không bảo người "mạnh" phải từ bỏ sự hiểu biết của mình, nhưng ông ra lệnh: "Chúng ta đừng xét đoán nhau nữa; song thà nhứt định đừng để hòn đá vấp chân trước mặt anh em mình, hoặc vật gì làm cho người sa ngã... Nếu vì một thức ăn mà làm cho anh em mình lo buồn, thì ngươi chẳng còn cư theo đức tin nữa... Tốt là đừng ăn thịt, uống rượu, và đừng làm chi hết mà anh em mình vấp phạm, hay là bị sa ngã, hoặc yếu đuối." Nguyên tắc yêu thương lấn át quyền lợi cá nhân. Từ Hy Lạp cho "làm cho... sa ngã" là skandalizō, nghĩa là "đặt bẫy, gây vấp ngã".
3. Vấn Đề Thịt Cúng (I Cô-rinh-tô 8:4-13): Tại Cô-rinh-tô, thịt bán ở chợ thường từ các đền thờ thần tượng. Người "mạnh" biết thần tượng là hư không nên ăn với lương tâm tự do. Nhưng Phao-lô cảnh báo: "Hãy giữ lấy, kẻo sự tự do mình làm dịp cho kẻ yếu đuối vấp phạm... Vậy nếu đồ ăn làm cho anh em tôi sa ngã, thì tôi sẽ chẳng hề ăn thịt nữa, hầu cho khỏi làm dịp cho anh em mình sa ngã." (I Cô-rinh-tô 8:9,13).
IV. Kiêng Ăn Như Một Kỷ Luật Thuộc Linh
Cần phân biệt giữa "ăn chay" (vegetarianism/veganism) như một chế độ ăn, với "kiêng ăn" (fasting) như một kỷ luật thuộc linh.
1. Kiêng Ăn Theo Kinh Thánh: Đây là sự kiêng cữ thức ăn (hoặc một số thứ) trong một thời gian để tập trung cầu nguyện, tìm kiếm ý Chúa, hoặc bày tỏ sự sầu não, ăn năn. Chúa Giê-xu dạy về kiêng ăn trong Ma-thi-ơ 6:16-18, với lời nhắc: "Đừng làm bộ buồn rầu... hãy xức dầu trên đầu và rửa mặt, để người ta không thấy ngươi kiêng ăn." Mục đích là hướng về Cha, không phải để được người đời khen ngợi. Chữ "kiêng ăn" trong tiếng Hy Lạp là nēsteuō, hàm ý sự tự nguyện từ bỏ.
2. Ăn Chay Với Động Cơ Sai Lầm: Kinh Thánh cảnh cáo chống lại việc kiêng cữ với mục đích tôn giáo hình thức hoặc để tỏ ra mình đạo đức (Cô-lô-se 2:20-23). Phao-lô cảnh báo về những giáo sư giả "cấm cưới gả, và biểu kiêng các thức ăn Đức Chúa Trời đã dựng nên cho kẻ có lòng tin và biết lẽ thật, tạ ơn mà dùng lấy." (I Ti-mô-thê 4:3). Mọi thứ Đức Chúa Trời dựng nên đều tốt và đáng được nhận lãnh với lòng biết ơn.
V. Ứng Dụng Thực Tế Cho Cơ Đốc Nhân Ngày Nay
Làm thế nào để áp dụng những lẽ thật này vào cuộc sống?
1. Xét Lại Động Cơ Cá Nhân:
- Tôi ăn chay vì lý do sức khỏe, sở thích, hay vì nghĩ rằng làm vậy sẽ khiến mình "thánh thiện" hơn trước mặt Chúa?
- Tôi có đang dùng việc ăn chay để đo lường, xét đoán đức tin của anh chị em khác không?
- Tôi có nhận thức rõ ràng rằng "Nước Đức Chúa Trời chẳng tại sự ăn uống, nhưng tại sự công bình, bình an, vui vẻ bởi Đức Thánh Linh vậy" (Rô-ma 14:17) không?
2. Tôn Trọng Lương Tâm Của Người Khác:
- Nếu bạn có tự do ăn mọi thứ, hãy nhạy cảm với anh chị em có lương tâm yếu đuối. Đừng khoe khoang sự tự do của mình hoặc ép họ làm theo.
- Nếu bạn chọn ăn chay, đừng xem đó là tiêu chuẩn đạo đức cho mọi người. Đừng lên án người khác.
- Trong các buổi nhóm hay tiếp đãi, hãy quan tâm đến nhu cầu và giới hạn của nhau (I Cô-rinh-tô 10:27-29).
3. Tập Trung Vào Điều Cốt Yếu:
- Mục tiêu tối thượng của chúng ta là "làm cho sự ngợi khen về ân điển Đức Chúa Trời được rạng rỡ" (Ê-phê-sô 1:6) và "cả sự vinh hiển đều thuộc về Ngài" (Khải Huyền 1:6).
- Dù ăn hay uống, hay làm bất cứ việc gì, hãy làm tất cả cho sự vinh hiển của Đức Chúa Trời (I Cô-rinh-tô 10:31). Đây là câu Kinh Thánh chìa khóa. Bữa ăn của chúng ta có tôn vinh Chúa không? Cách chúng ta đối xử với người khác qua vấn đề ăn uống có phản chiếu tình yêu thương của Christ không?
Kết Luận
Kinh Thánh không ra lệnh cũng không cấm việc ăn chay như một chế độ ăn uống lâu dài. Trong Đấng Christ, chúng ta có sự tự do để ăn mọi loại thức ăn với lòng biết ơn. Tuy nhiên, sự tự do Cơ Đốc không bao giờ là vô hạn hay ích kỷ; nó luôn được định hình và kiềm chế bởi tình yêu thương đối với anh chị em mình và mục đích tối cao là tôn vinh Đức Chúa Trời.
Việc bạn chọn ăn gì là quyết định cá nhân, có thể dựa trên sức khỏe, lương tâm, hoặc sự dẫn dắt của Chúa. Nhưng hãy nhớ: "Vì nước Đức Chúa Trời chẳng phải là sự ăn uống, nhưng là sự công bình, bình an, vui mừng trong Đức Thánh Linh." (Rô-ma 14:17). Đừng để thức ăn – dù là ăn hay kiêng – trở thành chủ đề gây chia rẽ, nhưng hãy để tình yêu thương của Đấng Christ, Đấng đã hy sinh vì chúng ta, trở thành tiêu chuẩn cho mọi mối quan hệ và lựa chọn của chúng ta. Hãy bước đi trong sự tự do mà Christ đã giải phóng chúng ta, và đừng mang lấy ách nô lệ một lần nữa (Ga-la-ti 5:1).
Mọi sự đều có phép làm, nhưng chẳng phải mọi sự đều có ích; mọi sự đều có phép làm, nhưng chẳng phải mọi sự đều làm gương tốt. Chớ ai tìm lợi riêng cho mình, nhưng mỗi người phải tìm lợi cho kẻ khác. (I Cô-rinh-tô 10:23-24)