Kinh Thánh Nói Gì Về Sự Tuyệt Vọng?
Sự tuyệt vọng là một trải nghiệm sâu sắc của con người, một cảm giác tăm tối khi mất hết hy vọng, khi tương lai dường như đóng lại và nỗi đau hiện tại quá sức chịu đựng. Trong thế giới ngày nay, với những áp lực, mất mát và biến cố không ngừng, nhiều người, kể cả Cơ Đốc nhân, cũng có lúc đối diện với vực thẳm của sự tuyệt vọng. Nhưng Kinh Thánh – Lời Đức Chúa Trời – có phải là một cuốn sách xa rời thực tế, hay nó thực sự thấu hiểu và đưa ra ánh sáng cho chính nơi tối tăm nhất của tâm hồn chúng ta? Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khám phá cách Kinh Thánh mô tả, giải thích và đưa ra giải pháp thần học vững chắc cho sự tuyệt vọng, qua đó cho thấy Đức Chúa Trời không hề xa lánh nỗi đau của chúng ta, nhưng Ngài bước vào trong chính sự tuyệt vọng ấy để mang đến sự cứu rỗi và hy vọng.
Cựu Ước không hề tô hồng hay né tránh thực tế đau thương của kiếp người. Nhiều nhân vật trung tâm đã trải qua những giai đoạn tuyệt vọng cùng cực, và những lời than vãn của họ được ghi lại một cách chân thật trong Kinh Thánh.
1. Gióp – Bi Kịch Của Sự Mất Mát và Vô Vọng: Sách Gióp là một biên khảo thần học sâu sắc về sự đau khổ vô cớ. Sau khi mất tất cả con cái, tài sản và sức khỏe, Gióp thốt lên những lời đầy tuyệt vọng: “Ôi! Chớ chi tôi chết đi, từ trong lòng mẹ, thì đã được đem chôn rồi!... Vì bây giờ tôi nằm yên, được an nghỉ; Bấy giờ tôi sẽ ngủ, được an giấc” (Gióp 3:11, 13). Từ ngữ Hê-bơ-rơ được dùng cho “chết” và “an nghỉ” ở đây (מוּת – *muth*; שׁקט – *shaqat*) thể hiện sự khao khát được chấm dứt hoàn toàn sự tồn tại đau đớn. Sự tuyệt vọng của Gióp không chỉ là cảm xúc nhất thời mà là một cuộc khủng hoảng hiện sinh về ý nghĩa và sự công bình của Đức Chúa Trời.
2. Đa-vít – Nỗi Tuyệt Vọng Trong Cơn Hoạn Nạn: Vua Đa-vít, người được xưng là “theo lòng Đức Chúa Trời”, cũng thường xuyên bày tỏ nỗi lòng tuyệt vọng trong các Thi Thiên. Trong Thi Thiên 42, khi bị lưu đày và kẻ thù nhạo báng, ông viết: “Hỡi linh hồn ta, cớ sao ngươi sờn ngã? Và cớ sao ngươi bối rối ở trong ta? Hãy trông cậy nơi Đức Chúa Trời; vì ta sẽ còn ngợi khen Ngài, Là sự cứu rỗi của mặt ta và Đức Chúa Trời của ta” (Thi Thiên 42:5). Điều đáng chú ý là từ “sờn ngã” trong tiếng Hê-bơ-rơ (שׁחח – *shachach*) có nghĩa là “cúi xuống, bị đè nén, suy sụp”. Đa-vít không phủ nhận cảm giác tuyệt vọng, nhưng ông đối diện với nó bằng một mệnh lệnh đức tin dành cho chính linh hồn mình. Đây là mẫu mực: thừa nhận nỗi đau, nhưng hướng sự tập trung vào Đấng có quyền năng cứu rỗi.
3. Tiên Tri Ê-li – Sự Kiệt Sức và Cô Đơn: Sau chiến thắng vĩ đại trên núi Cạt-mên, tiên tri Ê-li bị đe dọa bởi hoàng hậu Giê-sa-bên và chạy trốn vào đồng vắng. Trong cơn kiệt sức và sợ hãi, ông cầu xin: “Hỡi Đức Giê-hô-va, thôi đủ rồi! Hãy cất lấy mạng sống của tôi” (1 Các Vua 19:4). Lời cầu xin này phản ánh sự tuyệt vọng đến từ sự cô đơn trong chức vụ và cảm giác thất bại (“chỉ còn một mình tôi”). Đức Chúa Trời không quở trách Ê-li, nhưng Ngài chăm sóc ông cách thực tế (cho ngủ và cung cấp bánh, nước) trước khi phán với ôi bằng “tiếng êm dịu nhỏ nhẹ” (câu 12). Điều này dạy chúng ta rằng Đức Chúa Trời chữa lành sự tuyệt vọng đôi khi bắt đầu từ những nhu cầu thể chất và cảm xúc cơ bản nhất.
Tân Ước đưa chúng ta đến đỉnh điểm của mặc khải về Đức Chúa Trời trong Chúa Giê-xu Christ, và chính Ngài cũng đã kinh nghiệm sâu sắc sự đau khổ dẫn đến tuyệt vọng.
1. Chúa Giê-xu Christ Trong Vườn Ghết-sê-ma-nê: Đây là cảnh tượng mạnh mẽ nhất về sự đau đớn tột cùng của Con Đức Chúa Trời. “Ngài bèn khỏi các môn đồ mà đi, cách chừng liệng một cục đá, quì xuống, cầu nguyện rằng: Lạy Cha, nếu Cha muốn, xin cất chén nầy khỏi tôi; dầu vậy, xin ý Cha được nên, chớ không theo ý tôi!” (Lu-ca 22:41-42). Từ “đau đớn” trong nguyên ngữ Hy Lạp (ἀγωνία – *agonia*) mang nghĩa một cuộc chiến đấu, một sự xung đột nội tâm khủng khiếp. Chúa Giê-xu đã đối diện với “chén” của sự thạnh nộ Đức Chúa Trời dành cho tội lỗi nhân loại, và Ngài đã hoàn toàn hiểu cảm giác bị bỏ rơi khi thốt lên trên thập tự giá: “Ê-li, Ê-li, lam-ma-sa-bách-ta-ni?” nghĩa là: “Đức Chúa Trời tôi ơi, Đức Chúa Trời tôi ơi, sao Ngài lìa bỏ tôi?” (Ma-thi-ơ 27:46). Điều này cho thấy Đấng Christ đã bước vào tận cùng sự tuyệt vọng của con người để cứu chuộc chúng ta. Ngài không phải là một vị thần xa cách, mà là Đấng Cứu Thế cảm thương với nỗi yếu đuối của chúng ta (Hê-bơ-rơ 4:15).
2. Sứ Đồ Phao-lô và Gánh Nặng Quá Sức: Trong 2 Cô-rinh-tô 1:8, Phao-lô viết: “Vì, hỡi anh em, chúng tôi chẳng muốn để anh em không biết sự gian nan đã xảy đến cho chúng tôi trong cõi A-si, rằng chúng tôi đã bị đè nén quá sức, quá sức người, đến nỗi tuyệt vọng về sự sống.” Từ “tuyệt vọng” trong tiếng Hy Lạp ở đây là ἐξαπορέομαι (*exaporeomai*), có nghĩa đen là “không còn lối thoát”, “hoàn toàn bế tắc”. Phao-lô, một sứ đồ vĩ đại, cũng có lúc cảm thấy gánh nặng vượt quá khả năng chịu đựng của loài người. Nhưng mục đích của ông khi chia sẻ điều này là để làm chứng về nguồn an ủi: “Phải, chính chúng tôi đã cảm biết trong lòng án phạt về sự chết, hầu cho chúng tôi không nhờ cậy mình, nhưng nhờ cậy Đức Chúa Trời là Đấng khiến kẻ chết sống lại” (2 Cô-rinh-tô 1:9). Sự tuyệt vọng dẫn Phao-lô đến chỗ hoàn toàn nhờ cậy vào quyền năng phục sinh của Đức Chúa Trời.
Kinh Thánh chỉ ra nhiều nguyên nhân dẫn đến sự tuyệt vọng, thường là sự kết hợp của nhiều yếu tố:
- Tội lỗi và Cảm giác bị kết án: Sau khi phạm tội, A-đam và Ê-va đã trốn tránh Đức Chúa Trời vì sợ hãi (Sáng Thế Ký 3:8-10). Tội lỗi chưa được xử lý tạo ra một vực ngăn cách với nguồn hy vọng duy nhất.
- Hoạn nạn và bắt bớ: Như trường hợp của các môn đồ đầu tiên hoặc Phao-lô.
- Sự phản bội và mất mát: Đa-vít tuyệt vọng vì con trai phản loạn (2 Sa-mu-ên 15-18).
- Sự cô đơn và cảm giác bị bỏ rơi: Như Ê-li từng kinh nghiệm.
- Sự kiệt sức về thể chất và tinh thần: Đức Chúa Trời biết chúng ta là bụi đất, nên những nhu cầu thể chất không được đáp ứng có thể dẫn đến suy sụp.
Kinh Thánh không chỉ mô tả sự tuyệt vọng mà còn đưa ra một con đường đi ra từ nó, xây dựng trên nền tảng vững chắc về bản tính và lời hứa của Đức Chúa Trời.
1. Hướng Về Đức Chúa Trời Với Sự Thành Thật: Các Thi Thiên dạy chúng ta cách trút đổ lòng mình trước mặt Chúa. “Hỡi dân sự ta, các ngươi hãy trọn ngày trông cậy nơi Ngài; hãy đổ lòng mình ra trước mặt Ngài. Đức Chúa Trời là nơi nương náu của chúng ta.” (Thi Thiên 62:8). Đức Chúa Trời có thể chịu đựng được những lời chất vấn, giận dữ và đau buồn của chúng ta.
2. Ghi Nhớ Các Công Việc và Lời Hứa Của Đức Chúa Trời: Trong cơn tuyệt vọng, ký ức thường bị bóp méo. Chúng ta phải chủ động hồi tưởng. Thi Thiên 77 là một ví dụ điển hình: “Tôi nhớ lại công việc của Đức Giê-hô-va; Phải, tôi nhớ lại các việc lạ của Ngài ngày xưa. Tôi sẽ suy gẫm mọi việc làm của Ngài, Và xét xem các công việc Ngài.” (câu 11-12). Việc “suy gẫm” (הגה – *hagah*) có nghĩa là lẩm nhẩm, nghiền ngẫm cách chậm rãi.
3. Tập Trung Vào Sự Hiện Diện và Tình Yêu Bất Biến Của Đức Chúa Trời: Trong Rô-ma 8, sứ đồ Phao-lô đặt một dấu mốc vĩ đại chống lại sự tuyệt vọng: “Vì tôi chắc rằng bất kỳ sự chết, sự sống, các thiên sứ, các kẻ cầm quyền, việc bây giờ, việc hầu đến, quyền phép, bề cao, hay là bề sâu, hoặc một vật nào, chẳng có thể phân rẽ chúng ta khỏi sự yêu thương mà Đức Chúa Trời đã chứng cho chúng ta trong Đức Chúa Jêsus Christ, là Chúa chúng ta.” (Rô-ma 8:38-39). Không hoàn cảnh nào (“bề sâu” – *bathos* trong tiếng Hy Lạp) có thể cắt đứt chúng ta khỏi tình yêu của Đấng Christ.
4. Nhìn Về Sự Hy Vọng Cánh Chung: Đức tin Cơ Đốc không hứa hẹn một cuộc sống không đau khổ, nhưng hứa hẹn một kết cục vinh quang. “Vì sự hoạn nạn nhẹ và tạm của chúng ta sanh cho chúng ta sự vinh hiển cao trọng đời đời, vô lượng, vô biên, mà chúng ta chăm chú về những sự thấy được, nhưng về những sự không thấy được; vì những sự thấy được chỉ là tạm thời, mà những sự không thấy được là đời đời.” (2 Cô-rinh-tô 4:17-18). Góc nhìn vĩnh cửu này là liều thuốc giải độc mạnh mẽ cho sự tuyệt vọng tạm thời.
1. Thành Thật Trong Sự Cầu Nguyện: Đừng sợ nói với Chúa rằng bạn đang tuyệt vọng. Hãy dùng Thi Thiên làm khuôn mẫu cho lời cầu nguyện của mình.
2. Sống Trong Cộng Đồng Hội Thánh: Đừng cô lập chính mình. Chúa ban cho chúng ta Hội Thánh để “an ủi kẻ chịu khó” (2 Cô-rinh-tô 1:4). Hãy tìm đến một tín hữu trưởng thành, đáng tin cậy để chia sẻ gánh nặng.
3. Tiếp Nhận Sự Chăm Sóc Toàn Diện: Như Chúa chăm sóc Ê-li, hãy quan tâm đến nhu cầu thể chất (ngủ, ăn uống), tâm lý và thuộc linh của bạn. Đôi khi cần tìm đến sự giúp đỡ chuyên môn từ các nhà tư vấn Cơ Đốc.
4. Lẩm Nhẩm Lời Chúa: Hãy chọn một câu Kinh Thánh về hy vọng (ví dụ: Giê-rê-mi 29:11, Phi-líp 4:6-7, 1 Phi-e-rơ 5:7) và viết ra, đọc to, suy ngẫm mỗi ngày.
5. Phục Vụ Người Khác: Một trong những cách hiệu quả để thoát khỏi vòng xoáy của bản thân là tập trung vào nhu cầu của người khác, qua đó nhìn thấy ý nghĩa và mục đích mới.
Kinh Thánh không xem nhẹ hay lên án những ai đang trải qua sự tuyệt vọng. Thay vào đó, nó vẽ nên một bức tranh chân thực về nhân loại sa ngã trong một thế giới đầy đau khổ, nhưng đặt bức tranh ấy trong khung cảnh rộng lớn hơn của công cuộc cứu chuộc của Đức Chúa Trời. Sự tuyệt vọng của Gióp, Đa-vít, Ê-li và thậm chí của chính Chúa Giê-xu, cho thấy rằng những cảm xúc này là một phần của kinh nghiệm con người. Tuy nhiên, Tin Lành – Tin Mừng – tuyên bố rằng Đức Chúa Trời trong Đấng Christ đã đáp xuống tận đáy vực thẳm của sự tuyệt vọng nhân loại, mang lấy nó trên thập tự giá, và phá tan quyền lực của nó bằng sự phục sinh. Vì vậy, người tin Chúa có thể, trong cơn tuyệt vọng, làm theo lời Đa-vít: trách mình nhưng trông cậy Chúa. Chúng ta có một hy vọng không hề hổ thẹn (Rô-ma 5:5), vì nó được đặt trong Đấng đã sống lại từ kẻ chết, Đấng hứa rằng: “Nầy, ta ở cùng các ngươi luôn cho đến tận thế” (Ma-thi-ơ 28:20). Trong Ngài, không có vực thẳm nào quá sâu đến nỗi tình yêu và quyền năng phục sinh của Ngài không thể với tới.