Tâm Lý Học Phối Hợp Với Tư Vấn Kinh Thánh
Trong thế giới hiện đại đầy biến động, những thách thức về sức khỏe tâm thần và cảm xúc ngày càng trở nên phức tạp. Là Cơ Đốc nhân, chúng ta đứng trước một câu hỏi quan trọng: Làm thế nào để tiếp nhận những hiểu biết từ ngành tâm lý học một cách khôn ngoan, trong khi vẫn giữ vững nền tảng chân lý tuyệt đối và thẩm quyền tối cao của Kinh Thánh? Bài nghiên cứu này sẽ khám phá mối quan hệ giữa hai lĩnh vực, tìm kiếm một mô hình phối hợp lành mạnh, trong đó Kinh Thánh giữ vai trò là khuôn vàng thước ngọc, còn tâm lý học đóng vai trò là công cụ hỗ trợ để hiểu rõ hơn về sự phức tạp của tâm trí con người mà Đức Chúa Trời đã dựng nên.
Để xây dựng một nền tảng vững chắc, chúng ta phải bắt đầu từ sự dạy dỗ của Kinh Thánh về bản chất con người. Con người được Đức Chúa Trời dựng nên một cách kỳ diệu và có mục đích. Thi-thiên 139:13-14 chép: Vì chính Chúa nắn nên tâm thần tôi, Dệt thành tôi trong lòng mẹ tôi. Tôi cảm tạ Chúa vì tôi được dựng nên cách đáng sợ lạ lùng. Công việc Chúa thật lạ lùng, lòng tôi biết rõ lắm.
Từ ngữ "tâm thần" trong câu 13 (trong nguyên văn Hê-bơ-rơ là kilyah) thường được dịch là "trái thận", biểu tượng cho chỗ sâu kín nhất của tâm trí, ý chí và cảm xúc. Điều này khẳng định rằng toàn bộ con người chúng ta – thể xác, tâm trí, cảm xúc, tâm linh – đều là tác phẩm của Đấng Tạo Hóa.
Tuy nhiên, sự sa ngã đã làm hư hoại mọi phương diện của nhân tính (Rô-ma 3:23, Rô-ma 5:12). Sự hư hoại này ảnh hưởng đến tư tưởng (Sáng-thế Ký 6:5), cảm xúc (như sự sợ hãi, tội lỗi, hổ thẹn thể hiện ngay trong vườn Ê-đen), các mối quan hệ và cả chức năng tâm thần. Chính vì vậy, nhu cầu được chữa lành và phục hồi là toàn diện. Chúa Giê-xu Christ là Đấng Cứu Rỗi toàn vẹn. Sứ đồ Giăng chúc phước: Hỡi kẻ rất yêu dấu, tôi cầu nguyện cho anh được thạnh vượng trong mọi sự, và được khỏe mạnh phần xác, cũng như anh được thạnh vượng về phần linh hồn vậy
(3 Giăng 1:2). Từ "linh hồn" ở đây (trong nguyên văn Hy Lạp là psychē) bao hàm toàn bộ đời sống, sự sống, bao gồm cả phần tâm lý. Phước hạnh của Phúc Âm không loại trừ sức khỏe tâm thần.
Tâm lý học, theo nghĩa rộng, là ngành khoa học nghiên cứu về tâm trí và hành vi. Nó cung cấp những công cụ để quan sát, mô tả, và đôi khi giải thích các hiện tượng tâm lý như cảm xúc, nhận thức, động cơ, và các rối loạn tâm thần. Khi xem xét tâm lý học, chúng ta cần áp dụng nguyên tắc "thử nghiệm" của Kinh Thánh. 1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:21-22 dạy: Hãy nghiệm xem mọi việc; điều chi lành thì giữ lấy. Phải tránh khỏi mọi hình thức của sự ác.
Điều này có nghĩa là chúng ta có thể và nên "nghiệm xem" những lý thuyết và phương pháp của tâm lý học. Một lý thuyết nào đó có phù hợp với chân lý Kinh Thánh về bản chất con người, tội lỗi, trách nhiệm, và sự cứu rỗi không? Nếu có, nó có thể là một công cụ hữu ích. Nếu nó phủ nhận tội lỗi, phủ nhận nhu cầu cứu rỗi, đề cao khả năng tự cứu của con người, hoặc xem các vấn đề chỉ thuần túy là sinh học/môi trường mà không tính đến khía cạnh tâm linh, thì đó là "hình thức của sự ác" mà chúng ta phải tránh.
Ví dụ, tâm lý học có thể giúp chúng ta hiểu cơ chế của lo âu – cách mà hệ thần kinh phản ứng với mối đe dọa. Nhưng Kinh Thánh cung cấp nguyên nhân gốc rễ (sự sợ hãi thường liên quan đến việc thiếu đức tin, không giao phó) và giải pháp tối thượng. Phi-líp 4:6-7 khuyên: Chớ lo phiền chi hết, nhưng trong mọi sự hãy dùng lời cầu nguyện, nài xin, và sự tạ ơn mà trình các sự cầu xin của mình cho Đức Chúa Trời. Sự bình an của Đức Chúa Trời vượt quá mọi sự hiểu biết, sẽ giữ gìn lòng và ý tưởng anh em trong Đức Chúa Jêsus Christ.
Một nhà tư vấn Cơ Đốc có thể sử dụng các kỹ thuật thở, thư giãn (từ tâm lý) như một công cụ để quản lý triệu chứng, nhưng đồng thời phải chỉ dẫn thân chủ đến với sự cầu nguyện, giao phó và tìm kiếm sự bình an từ Chúa – đó là sự chữa lành thật sự.
Trong mô hình phối hợp lành mạnh, Kinh Thánh đóng vai trò nền tảng thế giới quan và thẩm quyền tối cao. Nó định nghĩa thực tại, tội lỗi, cứu rỗi, mục đích sống, và tiêu chuẩn đạo đức. Tâm lý học, khi được sử dụng dưới sự phục tùng Kinh Thánh, có thể đóng vai trò như một ống kính hỗ trợ để:
- Hiểu rõ cơ chế: Giúp chúng ta hiểu cách thức mà tội lỗi, tổn thương hoặc các yếu tố sinh học biểu hiện ra thành các triệu chứng tâm lý cụ thể (trầm cảm, lo âu, sang chấn...).
- Cung cấp công cụ: Các kỹ thuật như nhận thức hành vi (CBT) có thể giúp một người nhận diện và thay đổi những "tư tưởng phù vân" (Ê-phê-sô 4:22-23) đang gây ra đau khổ, nhưng động lực và sức mạnh để thay đổi phải đến từ Đức Thánh Linh.
- Hiểu về sự phát triển: Các lý thuyết về sự phát triển tâm lý qua các giai đoạn có thể giúp cha mẹ Cơ Đốc nuôi dạy con cái cách khôn ngoan hơn, bổ sung cho nguyên tắc Kinh Thánh "hãy dùng sự sửa phạt khuyên bảo của Chúa mà nuôi nấng chúng nó" (Ê-phê-sô 6:4).
Vai trò của Đức Thánh Linh là không thể thay thế. Giăng 14:26 chép: Đấng Yên ủi, tức là Đức Thánh Linh mà Cha sẽ nhân danh ta sai xuống, Đấng ấy sẽ dạy dỗ các ngươi mọi sự, nhắc lại cho các ngươi nhớ mọi điều ta đã phán cùng các ngươi.
Đức Thánh Linh là Đấng Yên ủi (Paraklētos - Đấng được gọi đến bên cạnh để giúp đỡ, cũng là từ được dùng cho "sự yên ủi" trong tư vấn). Bất kỳ sự tư vấn nào cũng phải được tiến hành trong sự hướng dẫn và tác động của Ngài.
1. Đối Với Cá Nhân Tìm Kiếm Sự Giúp Đỡ:
Khi đối diện với khủng hoảng tâm lý, bước đầu tiên vẫn là cầu nguyện, tìm kiếm Chúa và sự hỗ trợ từ Hội Thánh (Ga-la-ti 6:2). Nếu cần tìm đến chuyên gia, hãy tìm một nhà tư vấn hoặc trị liệu tâm lý là Cơ Đốc nhân chân chính, người công khai xác nhận thẩm quyền của Kinh Thánh. Đừng ngại hỏi quan điểm của họ về các vấn đề căn bản như tội lỗi, thẩm quyền Kinh Thánh, và vai trò của Chúa Giê-xu trong sự chữa lành.
2. Đối Với Mục Vụ Chăm Sóc Trong Hội Thánh:
Các mục sư, trưởng lão và người lãnh đạo cần được trang bị kiến thức cơ bản về sức khỏe tâm thần để phân biệt giữa vấn đề thuộc linh thuần túy và vấn đề có thành phần tâm lý/tâm thần cần can thiệp chuyên môn. Hãy nhớ lời Chúa Giê-xu: Người khỏe mạnh không cần thầy thuốc, song người đau ốm thì cần
(Ma-thi-ơ 9:12). Đôi khi "thầy thuốc" cần thiết là bác sĩ tâm thần hay nhà tâm lý học. Hội Thánh nên xây dựng mạng lưới giới thiệu tin cậy với các chuyên gia Cơ Đốc.
3. Trong Cách Chúng Ta Nhìn Nhận Người Khác:
Chúng ta cần tránh hai thái cực: (1) Quy mọi vấn đề tâm lý thành "thiếu đức tin" hoặc "tội lỗi cá nhân", và (2) Quy mọi vấn đề tâm lý thành bệnh lý thuần túy, bỏ qua khía cạnh tội lỗi và thuộc linh. Hãy nhạy cảm và đầy lòng thương xót như Chúa Giê-xu. Ngài không chỉ tha tội cho người bại mà còn phán: Hãy đứng dậy, vác giường mà về
(Ma-thi-ơ 9:6) – chữa lành toàn diện cả tâm linh lẫn thể chất.
Sự phối hợp giữa tâm lý học và tư vấn Kinh Thánh không phải là sự pha trộn dễ dãi, mà là một sự tích hợp có phê phán, với Kinh Thánh giữ vị trí tối thượng. Mục tiêu cuối cùng không chỉ là sự thích ứng tâm lý hay giảm triệu chứng, mà là sự biến đổi toàn diện để mỗi con người ngày càng trở nên giống hình ảnh của Đấng Christ (Rô-ma 8:29).
Sứ đồ Phao-lô cầu nguyện: Nguyền xin chính Đức Chúa Trời bình an khiến anh em nên thánh trọn vẹn, và nguyền xin tâm thần, linh hồn, và thân thể của anh em đều được giữ vẹn, không chỗ trách được, khi Đức Chúa Jêsus Christ chúng ta đến!
(1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:23). Lời cầu nguyện này bao trùm toàn bộ con người: tâm thần (nguyên văn Hy Lạp pneuma - phần thuộc linh), linh hồn (psychē - phần tâm lý, sự sống), và thân thể (sōma). Đức Chúa Trời quan tâm đến sự lành mạnh toàn diện của chúng ta. Với sự khôn ngoan từ trên (Gia-cơ 1:5), chúng ta có thể tiếp nhận những hiểu biết hữu ích từ tâm lý học như những công cụ Chúa cho phép, trong khi vẫn kiên định hướng mọi người đến với Đấng Yên ủi vĩ đại nhất – Chúa Giê-xu Christ, Đấng có quyền chữa lành mọi thương tổn sâu kín nhất của tâm hồn.