Kinh Thánh nói gì về việc rửa chân?

Trong văn hóa và bối cảnh Kinh Thánh, việc rửa chân là một hành động thiết thực của sự hiếu khách và khiêm nhường. Tuy nhiên, dưới ánh sáng của Tân Ước, đặc biệt qua hành động của Chúa Giê-xu Christ, nó đã trở thành một biểu tượng sâu sắc về thần tính, sự phục vụ, sự thanh tẩy thuộc linh và mẫu mực cho đời sống Cơ Đốc nhân. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khai thác ý nghĩa của việc rửa chân qua lăng kính Kinh Thánh, giải nghĩa từ ngữ gốc và đưa ra những áp dụng thiết thực cho đời sống đức tin ngày nay.

Trong xã hội Cận Đông cổ đại, việc rửa chân là một nhu cầu thiết yếu. Người ta đi chân đất hoặc mang dép sandal trên những con đường đầy bụi bặm và rác thải. Khi bước vào nhà, đặc biệt là nhà của một người quý tộc hay một nơi thánh, việc rửa chân trở thành biểu tượng của sự thanh sạch và tôn trọng.

• Sáng Thế Ký 18:4: Áp-ra-ham mời các vị khách (thiên sứ của Đức Giê-hô-va): "Xin hãy cho người ta lấy chút nước rửa chân các ngài, và hãy nằm nghỉ mát dưới cội cây nầy." Ở đây, từ "rửa" trong tiếng Hê-bơ-rơ là רָחַץ (raḥaṣ), có nghĩa là rửa sạch, tẩy rửa. Hành động này thể hiện sự hiếu khách tối thượng.
• 1 Sa-mu-ên 25:41: A-bi-ga-in, sau khi chồng là Na-banh chết, đã quỳ xuống trước Đa-vít và nói: "Nầy, con đòi của chúa sẽ làm tôi mọi đặng rửa chân cho các tôi tớ của chúa tôi." Đây là một cử chỉ thể hiện sự tôn kính, phục tùng và khiêm nhường sâu sắc.

Như vậy, trong Cựu Ước, rửa chân mang hai ý nghĩa chính: thực tiễn (làm sạch) và xã hội (nghi thức hiếu khách và tôn trọng). Nó cũng được liên kết với các nghi thức thanh tẩy của thầy tế lễ trước khi vào nơi thánh (Xuất Ê-díp-tô Ký 30:19-21), báo trước cho ý nghĩa thuộc linh sâu xa hơn.

Phân đoạn then chốt và đầy đủ nhất về thần học của việc rửa chân nằm ở Giăng 13:1-17. Đây là một hành động mang tính tiên tri và giáo lý sâu sắc, được thực hiện bởi chính Con Đức Chúa Trời.

1. Bối cảnh và Sự đảo ngược Vai trò (c.1-5): Sự kiện xảy ra trước Lễ Vượt Qua, trong bữa ăn tối cuối cùng. Giăng ghi nhận Chúa Giê-xu "vốn yêu kẻ thuộc về mình trong thế gian, thì cứ yêu cho đến cuối cùng" (c.1). Động từ "yêu" ở đây là ἀγαπάω (agapaō), thể hiện tình yêu hy sinh, quyết định. Ngay sau đó, Chúa "đứng dậy, cởi áo ngoài, lấy khăn vấn ngang lưng mình, đoạn đổ nước vào chậu, và rửa chân cho môn đồ, lại lấy khăn mình đã vấn mà lau chân cho" (c.4-5).

Trong văn hóa La Hy, việc rửa chân cho khách là công việc của đầy tớ cấp thấp nhất, thậm chí của nô lệ không phải người Do Thái. Chúa Giê-xu, là Thầy và Chúa (κύριος, kyrios), đã tự hạ mình cách triệt để để làm công việc ấy. Hành động "cởi áo" (τὶθησιν τὰ ἱμάτια, tithēsin ta himatia) có thể mang ý nghĩa biểu tượng về sự từ bỏ vinh quang thiên thượng để mặc lấy thân phận tôi tớ (Phi-líp 2:6-7).

2. Cuộc Đối thoại với Phi-e-rơ và Ý nghĩa Thuộc linh (c.6-11): Phi-e-rơ phản ứng mãnh liệt: "Chúa ôi, chính Chúa lại rửa chân cho tôi sao?" (c.6). Chúa Giê-xu đáp: "Hiện nay ngươi chẳng biết sự ta làm; nhưng về sau sẽ biết" (c.7). Ở đây, Chúa chỉ ra rằng hành động này mang một ý nghĩa thuộc linh vượt xa hành động vật lý.

Phi-e-rơ kiên quyết từ chối, nhưng Chúa phán: "Nếu ta không rửa cho ngươi, ngươi chẳng có phần chi với ta hết" (c.8). Từ "rửa" trong câu này là νίπτω (niptō), chỉ việc rửa từng phần (như tay, chân), khác với λούω (louō) là tắm rửa toàn thân. Chúa Giê-xu dùng hình ảnh này để dạy về sự thanh tẩy thuộc linh: Một lần tắm rửa toàn thân (louō) ám chỉ sự cứu rỗi một lần đủ cả nhờ đức tin nơi Christ (Tít 3:5). Còn việc rửa chân (niptō) ám chỉ sự xưng tội và thanh tẩy hằng ngày khỏi sự ô uế do tiếp xúc với thế gian trong cuộc sống. Người tin Chúa đã được tắm sạch (cứu rỗi), nhưng vẫn cần được rửa chân (tha tội hằng ngày) để duy trì mối tương giao với Ngài.

Khi Chúa nhắc đến việc Giu-đa chưa được sạch (c.10-11), Ngài cho thấy nghi thức bề ngoài không có giá trị nếu lòng không ăn năn và tin cậy.

3. Mạng lệnh và Gương mẫu (c.12-17): Sau khi hoàn tất, Chúa Giê-xu hỏi: "Các ngươi có hiểu điều ta đã làm cho các ngươi chăng?" (c.12). Ngài giải thích: "Nếu ta là Chúa, là Thầy, mà đã rửa chân cho các ngươi, thì các ngươi cũng nên rửa chân lẫn cho nhau. Vì ta đã làm gương cho các ngươi, để các ngươi cũng làm như ta đã làm cho các ngươi" (c.14-15). Động từ "làm" ở đây là ποιέω (poieō), nhấn mạnh đến hành động cụ thể, không chỉ thái độ. Chúa không chỉ ra lệnh về một nghi thức tôn giáo mới, mà là ban cho một mẫu mực đạo đức và tinh thần phục vụ. Lời hứa phước hạnh: "Nếu các ngươi biết những sự nầy, thì có phước, miễn là các ngươi làm theo" (c.17).

1 Ti-mô-thê 5:10 liệt kê việc "rửa chân cho các thánh đồ" như một trong những việc lành chứng minh đức tin và đời sống phục vụ của một góa phụ đáng được Hội Thánh tôn trọng. Điều này cho thấy hành động rửa chân đã trở thành một thành ngữ, biểu tượng cho sự phục vụ khiêm nhường, thực tế đối với anh chị em trong Chúa.

Trong Lu-ca 7:44, Chúa Giê-xu quở trách Si-môn người Pha-ri-si vì đã không cung cấp nước rửa chân – một cử chỉ hiếu khách cơ bản – trong khi người đàn bà tội lỗi đã lấy nước mắt và tóc mà lau chân Ngài. Điều này nhấn mạnh rằng tình yêu và sự phục vụ thực tế là dấu hiệu của lòng biết ơn và sự ăn năn thật.

Từ những phân tích trên, chúng ta rút ra những bài học và áp dụng thiết thực:

1. Tinh Thần Khiêm Nhường và Phục Vụ Cụ Thể: Chúa Giê-xu đã đặt tinh thần phục vụ lên trên địa vị. Ứng dụng không nhất thiết là thực hiện nghi thức rửa chân vật lý (dù một số Hội Thánh vẫn làm như một biểu tượng), nhưng là sẵn sàng làm những việc "thấp kém", thực tế để giúp đỡ người khác. Đó có thể là việc nhà trong gia đình, giúp đỡ anh chị em trong Hội Thánh lúc khó khăn, hay lắng nghe và an ủi người đang đau khổ. Nó đòi hỏi sự từ bỏ quyền lợi, địa vị và sự tự tôn của bản thân.

2. Duy Trì Sự Thanh Sạch Thuộc Linh Hằng Ngày: Bài học với Phi-e-rơ nhắc nhở chúng ta về sự cần thiết của việc "rửa chân thuộc linh". Dù đã được cứu, chúng ta vẫn vấp phạm và bị ô uế bởi tội lỗi trong cuộc sống hằng ngày. Chúng ta cần đến với Chúa Giê-xu cách đều đặn để xưng tội, nhận sự tha thứ và thanh tẩy qua Lời Ngài (1 Giăng 1:9). Sự tương giao với Chúa được phục hồi không phải bởi nỗ lực tự làm sạch, mà bởi tiếp nhận sự thanh tẩy từ Ngài.

3. Yêu Thương Bằng Hành Động và Sự Hiếu Khách: Tinh thần rửa chân thúc đẩy chúng ta sống hiếu khách, chủ động quan tâm đến nhu cầu thiết thực của người khác. Trong một xã hội cá nhân chủ nghĩa, Cơ Đốc nhân được kêu gọi trở thành những người chủ động "vấn khăn, cầm chậu nước" để phục vụ.

4. Thái Độ Học Hỏi và Vâng Phục: Chúa Giê-xu hỏi: "Các ngươi có hiểu...?" rồi mới truyền lệnh. Đời sống Cơ Đốc cần sự hiểu biết thuộc linh từ Lời Chúa để hành động đúng. Và sau khi hiểu, phải "làm theo" thì mới được phước. Đức tin không có hành động là đức tin chết (Gia-cơ 2:17).

Việc rửa chân trong Kinh Thánh, đặc biệt qua hành động và lời dạy của Chúa Giê-xu Christ, là một mặc khải sâu sắc về bản tính của Đức Chúa Trời và khuôn mẫu cho con dân Ngài. Nó cho thấy Đấng Christ, trong vinh quang của Ngài, đã tự nguyện trở nên tôi tớ để phục vụ và thanh tẩy chúng ta. Hành động này chất vấn lối sống tìm kiếm địa vị, sự thoải mái và sự tôn trọng của bản thân. Thay vào đó, nó mời gọi chúng ta bước vào một đời sống của thập tự giá: khiêm nhường, phục vụ, luôn phụ thuộc vào sự thanh tẩy của Chúa và chủ động trong tình yêu thương thực tiễn.

Ước mong mỗi chúng ta, khi suy ngẫm về hình ảnh Chúa Cứu Thế quỳ xuống rửa chân cho môn đồ, sẽ được cảm động để quỳ xuống phục vụ anh chị em mình, và mỗi ngày đều đến với Ngài để được chính Ngài rửa sạch mọi sự ô uế, hầu cho chúng ta có phần với Ngài trong mối tương giao thân mật và trọn vẹn.

"Hãy làm theo như ta đã làm cho các ngươi." (Giăng 13:15)