Kinh Thánh nói gì về sự nhàm chán?

Sự nhàm chán là một trải nghiệm phổ biến của con người. Đó là cảm giác trống rỗng, không hứng thú, thiếu động lực và thường đi kèm với tâm trạng buồn tẻ, mệt mỏi. Trong thế giới hiện đại, chúng ta dễ dàng tìm kiếm những kích thích mới để đánh bại sự nhàm chán, nhưng Kinh Thánh – Lời Đức Chúa Trời – cung cấp một cái nhìn sâu sắc về nguyên nhân và giải pháp cho tình trạng này. Từ Cựu Ước đến Tân Ước, nhiều đoạn Kinh Thánh mô tả trạng thái nhàm chán dưới nhiều góc độ: sự hư không, sự mệt mỏi, sự không thỏa mãn và cả sự lười biếng. Bài viết này sẽ khám phá những gì Kinh Thánh nói về sự nhàm chán và đưa ra những nguyên tắc thực tiễn để tìm thấy ý nghĩa, niềm vui và sự thỏa mãn bền vững trong Chúa Giê-xu Christ.

a. Sách Truyền Đạo: “Hư không, hư không, thảy đều hư không”

Sách Truyền Đạo (Ecclesiastes) là một cuộc suy ngẫm triết học về ý nghĩa cuộc sống dưới ánh mặt trời. Tác giả, thường được cho là vua Sa-lô-môn, đã trải nghiệm mọi thú vui, giàu sang, khôn ngoan và thành tựu, nhưng cuối cùng kết luận rằng tất cả đều là “hư không” (tiếng Hê-bơ-rơ: hebel). Từ hebel có nghĩa là “hơi thở”, “hư không”, “phù vân”, ám chỉ sự tạm bợ, vô nghĩa và không thỏa mãn lâu dài. Trạng thái nhàm chán được mô tả rõ nét qua những câu như:

“Hư không của sự hư không, thảy đều hư không.” (Truyền Đạo 1:2)

“Mọi việc làm ra đều nhọc nhằn dưới ánh mặt trời… Mắt không hề chán ngó, tai chẳng hề chán nghe.” (Truyền Đạo 1:3,8)

Con người luôn tìm kiếm sự mới lạ nhưng rồi vẫn thấy nhàm chán: “Điều đã có, ấy là điều sẽ có; điều đã làm, ấy là điều sẽ làm; chẳng có điều gì mới dưới ánh mặt trời.” (1:9). Sự nhàm chán xuất phát từ việc đặt hy vọng vào những điều tạm bợ và cuối cùng nhận ra rằng chúng không mang lại ý nghĩa vĩnh cửu.

b. Thi Thiên 90: Đời người ngắn ngủi và nhọc nhằn

Môi-se viết trong Thi Thiên 90 về sự ngắn ngủi của đời người và cảm giác nhàm chán trong lao động:

“Các ngày của chúng tôi… trôi qua trong sự thạnh nộ của Chúa; Chúng tôi trải kiếp mình dường như hơi thở… Vì chúng tôi bị hao mòn bởi cơn giận của Chúa, Bị bối rối vì sự thạnh nộ của Ngài… Xin cho chúng tôi buổi sáng được đầy dẫy sự thương xót của Chúa, Để chúng tôi trọn đời hát mừng vui vẻ.” (Thi Thiên 90:9-10,14)

Cuộc sống trần gian thật mong manh và đầy khó nhọc, nhưng tác giả cầu xin Chúa ban niềm vui để bù đắp sự nhàm chán, mệt mỏi.

c. Sách Gióp: Than phiền về sự nhàm chán và đau khổ

Ghi chép về Gióp, một người công bình bị mất mát tột cùng, cũng diễn tả cảm giác chán nản của kiếp người:

“Đời loài người há chẳng phải là một cuộc lao khổ, Và những ngày của họ như ngày của kẻ làm mướn sao? Như kẻ tôi mọi ước ao bóng tối, Và như kẻ làm thuê mong đợi tiền công, Thì tôi cũng đã được ban cho những tháng phù hoa, Và những đêm buồn thảm đã chỉ định cho tôi.” (Gióp 7:1-3)

“Các ngày tôi qua mau hơn thoi dệt cửi, Và chúng nó tiêu hao chẳng có sự trông cậy.” (Gióp 7:6)

Gói trọn nỗi nhàm chán, mệt mỏi, Gióp coi đời sống như công việc vất vả, đơn điệu và vô vọng. Tuy nhiên, cuối cùng Gióp đã tìm thấy sự an ủi trong mối tương giao với Đức Chúa Trời.

d. Châm Ngôn: Lười biếng và nhàm chán

Sách Châm Ngôn cảnh báo về thái độ lười biếng, thường là hậu quả của sự nhàm chán hoặc dẫn đến nhàm chán:

“Lòng kẻ biếng nhác mong ước, mà chẳng được chi; Còn lòng người siêng năng sẽ được no nê.” (Châm Ngôn 13:4)

“Đường kẻ biếng nhác như rào gai, Còn nẻo người ngay thẳng được ban bằng.” (Châm Ngôn 15:19)

Người lười biếng thường than vãn công việc nhàm chán, nhưng Kinh Thánh khuyến khích siêng năng và tìm thấy sự thỏa nguyện trong lao động.

a. Học biết sống đủ (Phi-líp 4:11-13)

Sứ đồ Phao-lô chia sẻ bí quyết vượt qua hoàn cảnh khó khăn, nghèo khó hay dư dật, đó là học biết sống đủ:

“Tôi nói điều đó chẳng phải vì cớ tôi thiếu thốn, vì tôi đã tập hễ gặp phải cảnh ngộ nào, cũng thỏa lòng ở vậy. Tôi biết chịu nghèo hèn, cũng biết được dư dật. Trong mọi sự và mọi cách, tôi đã học sự no ấm cũng như sự đói khát, sự dư dật cũng như sự thiếu thốn. Tôi làm được mọi sự nhờ Đấng ban thêm sức cho tôi.” (Phi-líp 4:11-13)

Phao-lô không để mình rơi vào tâm trạng nhàm chán hay bất mãn vì ông tìm thấy sự thỏa lòng trong Đấng Christ. Niềm vui không tùy thuộc vào hoàn cảnh bên ngoài, mà vào mối liên hệ với Chúa.

b. Làm việc như cho Chúa (Cô-lô-se 3:23-24)

Đối với những công việc lặp đi lặp lại dễ gây nhàm chán, Kinh Thánh dạy chúng ta thay đổi động cơ:

“Hễ làm việc gì, hãy hết lòng mà làm, như làm cho Chúa, chớ không phải làm cho người ta, vì biết rằng anh em sẽ bởi Chúa mà được cơ nghiệp làm phần thưởng. Hãy hầu việc Đấng Christ, tức là Chúa.” (Cô-lô-se 3:23-24)

Khi chúng ta nhìn công việc thường ngày như một sự phục vụ Chúa, nó sẽ trở nên có ý nghĩa và đem lại niềm vui.

c. Không trở nên biếng nhác (Hê-bơ-rơ 6:11-12)

Sách Hê-bơ-rơ khích lệ các tín hữu không trở nên biếng nhác, nhưng bền lòng trông cậy:

“Chúng tôi mong ước ai nấy trong anh em đều tỏ lòng sốt sắng như vậy, đặng giữ lòng trọn lành đến cuối cùng, hầu cho trọn sự trông cậy của anh em. Hãy chớ trở nên biếng nhác, nhưng phải bắt chước những kẻ bởi đức tin và lòng nhịn nhục mà được hưởng lời hứa.” (Hê-bơ-rơ 6:11-12)

Sự biếng nhác thường bắt nguồn từ nhàm chán và mất phương hướng. Thay vào đó, chúng ta cần tập trung vào niềm hy vọng đời đời.

d. Làm việc và không thối chí (2 Tê-sa-lô-ni-ca 3:6-13)

Trong Hội thánh sơ khai, có một số người lười biếng, không làm việc mà chỉ ngồi không. Phao-lô khuyên:

“Chúng tôi nghe nói trong anh em có kẻ ăn ở bất trị, chẳng hề làm lụng, chuyên những việc hư không. Chúng tôi nhân danh Đức Chúa Giê-xu Christ mà bảo những kẻ như thế, phải yên lặng mà làm việc, hầu có ăn.” (2 Tê-sa-lô-ni-ca 3:11-12)

Ngồi không sẽ dẫn đến nhàm chán và tội lỗi. Làm việc cách siêng năng là cách Đức Chúa Trời ban để chúng ta cảm thấy có ích và hài lòng.

Qua những phân đoạn trên, chúng ta có thể rút ra một số nguyên nhân cốt lõi dẫn đến sự nhàm chán:

• Thiếu mục đích vĩnh cửu: Khi cuộc sống chỉ tập trung vào những mục tiêu tạm bợ “dưới ánh mặt trời”, chúng ta sớm nhận ra chúng không đem lại ý nghĩa lâu dài, dẫn đến nhàm chán (Truyền Đạo 1:14).
• Tìm kiếm sự thỏa mãn ở thế gian: Các thú vui, tiền bạc, danh vọng chỉ thỏa mãn nhất thời, không thể lấp đầy khoảng trống trong lòng mà chỉ có Đức Chúa Trời mới lấp đầy được (Truyền Đạo 2:10-11).
• Tội lỗi và sự xa cách Đức Chúa Trời: Tội lỗi khiến con người mất đi sự kết nối với nguồn sống thật. Sự nhàm chán có thể là dấu hiệu của một tấm lòng không hòa thuận với Chúa (Ê-sai 59:2).
• Sự lười biếng và thiếu kỷ luật: Khi chúng ta không chịu bắt tay vào việc lành mà chỉ trì hoãn, tâm trí sẽ dễ dàng rơi vào trạng thái buồn chán (Châm Ngôn 19:15).

a. Tìm niềm vui nơi Chúa

Đa-vít viết: “Chúa sẽ chỉ cho tôi biết con đường sự sống; Trước mặt Chúa có trọn sự khoái lạc, Tại bên hữu Chúa có điều vui sướng vô cùng.” (Thi Thiên 16:11). Niềm vui thật không đến từ hoàn cảnh, mà từ sự hiện diện của Đức Chúa Trời. Chúa Giê-xu phán: “Ta đã nói những điều đó với các con để niềm vui của Ta ở trong các con và niềm vui của các con được trọn vẹn.” (Giăng 15:11). Khi chúng ta dành thời gian cầu nguyện, đọc Lời Chúa và thờ phượng, tâm hồn được tươi mới.

b. Tìm mục đích trong việc thờ phượng và phục vụ

Mục đích cao cả nhất của con người là thờ phượng Đức Chúa Trời và phục vụ Ngài. “Vậy, anh em hoặc ăn, hoặc uống, hay là làm sự chi khác, hãy làm tất cả cho sự vinh hiển của Đức Chúa Trời.” (1 Cô-rinh-tô 10:31). Khi mỗi hành động, dù nhỏ, đều được thực hiện vì vinh quang Chúa, chúng ta sẽ thấy công việc trở nên có ý nghĩa. Tham gia vào các hoạt động mục vụ, giúp đỡ người khác cũng đem lại sự phấn khích và mục đích mới.

c. Học sự hài lòng và biết ơn

“Sự tin kính cùng sự thỏa lòng, ấy là một lợi lớn.” (1 Ti-mô-thê 6:6). Thay vì so sánh hay ham muốn nhiều hơn, hãy tập thái độ biết ơn về những gì Chúa ban. “Phàm việc gì cũng phải tạ ơn Chúa; vì ý muốn của Đức Chúa Trời trong Đức Chúa Giê-xu Christ đối với anh em là như vậy.” (1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:18). Một tấm lòng biết ơn sẽ xua tan sự nhàm chán.

d. Làm mọi việc như cho Chúa

Như đã nêu ở Cô-lô-se 3:23, khi chúng ta làm việc với tinh thần phục vụ Chúa, dù công việc có đơn điệu đến đâu cũng trở thành một sự dâng hiến. Điều này biến đổi cách nhìn và đem lại sự thỏa mãn sâu xa.

e. Sử dụng thời gian cách khôn ngoan

“Hãy lợi dụng thì giờ, vì những ngày là xấu.” (Ê-phê-sô 5:16). Sự nhàm chán thường xuất hiện khi chúng ta lãng phí thời gian vào những việc vô bổ. Hãy lập kế hoạch, đặt mục tiêu, học hỏi điều mới, phát triển bản thân, và đầu tư vào các mối quan hệ. Điều này giúp chúng ta cảm thấy sống động và có mục đích.

f. Phát triển các mối quan hệ lành mạnh

Kinh Thánh khích lệ chúng ta không lìa bỏ sự nhóm lại (Hê-bơ-rơ 10:25). Sự tương giao với anh em trong Chúa giúp khích lệ, nâng đỡ và mang lại niềm vui. Ngoài ra, việc đầu tư vào gia đình, bạn bè, và giúp đỡ người khác sẽ khiến cuộc sống phong phú hơn.

a. Trong công việc

Nếu bạn cảm thấy nhàm chán với công việc hàng ngày, hãy nhớ rằng Chúa đã giao cho bạn công việc đó và bạn có thể làm nó như một sự phục vụ Ngài. Cầu nguyện xin Chúa ban sự khôn ngoan để tìm ra cách làm mới mẻ, hiệu quả hơn hoặc sáng tạo thêm những giá trị mới. Hãy tìm kiếm cơ hội giúp đỡ đồng nghiệp, thể hiện tình yêu Chúa qua thái độ và lời nói. Thái độ biết ơn cũng rất quan trọng: hãy liệt kê những điều bạn trân trọng về công việc của mình.

b. Trong hôn nhân và gia đình

Sự nhàm chán có thể len lỏi vào đời sống hôn nhân khi mọi thứ trở nên quen thuộc. Kinh Thánh dạy vợ chồng yêu thương nhau (Ê-phê-sô 5:25) và tìm cách làm mới tình yêu. Hãy cùng nhau phục vụ Chúa, tham gia các hoạt động gia đình, và luôn trò chuyện cởi mở. Cha mẹ có thể tạo ra những thói quen mới cho con cái để cả gia đình cùng vui vẻ. Quan trọng là luôn đặt Chúa làm trung tâm.

c. Trong học tập

Học tập có thể trở nên nặng nề và nhàm chán. Hãy xem việc học như một cơ hội để mở mang trí óc và chuẩn bị cho tương lai Chúa dành cho bạn. Cầu nguyện xin Chúa ban sự hiểu biết và động lực. Sử dụng phương pháp học tích cực, đặt mục tiêu nhỏ và tự thưởng khi hoàn thành. Nhớ rằng sự khôn ngoan đến từ Đức Chúa Trời (Gia-cơ 1:5).

d. Trong mục vụ

Ngay cả trong việc phục vụ nhà thờ, đôi khi chúng ta có thể cảm thấy mệt mỏi, nhàm chán nếu làm với động cơ sai. Hãy kiểm tra lại lòng mình, xin Chúa đốt lên ngọn lửa nhiệt huyết. Hãy tìm những cách mới để phục vụ, nhưng quan trọng hơn là luôn giữ mối tương giao với Chúa – nguồn sức sống.

Sự nhàm chán là một triệu chứng cho thấy tâm hồn chúng ta đang khao khát điều gì đó sâu xa hơn – khao khát Đức Chúa Trời. Kinh Thánh không bỏ qua cảm xúc này; trái lại, nó trực tiếp nói về sự hư không và sự tìm kiếm ý nghĩa. Giải pháp cuối cùng không nằm ở việc thay đổi hoàn cảnh bên ngoài, mà ở việc quay về với Đấng Tạo Hóa. Chúa Giê-xu Christ đã đến để ban cho chúng ta sự sống dư dật (Giăng 10:10). Khi chúng ta đặt Ngài làm trung tâm, mọi khía cạnh của đời sống – dù bình thường nhất – cũng sẽ tràn ngập niềm vui và ý nghĩa. Hãy nhớ lời Phao-lô: “Vậy, anh em hoặc ăn, hoặc uống, hay là làm sự chi khác, hãy làm tất cả cho sự vinh hiển của Đức Chúa Trời.” (1 Cô-rinh-tô 10:31). Trong mọi sự, hãy tìm kiếm Chúa và Ngài sẽ làm cho lòng bạn thỏa nguyện.